Chương 4 Thông tư 05/2011/TT-BTNMT quy định kỹ thuật phương pháp thăm dò trọng lực mặt đất do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành

1. Chủ nhiệm dự án: Điều tra viên chính tài nguyên - môi trường hoặc cao hơn;

2. Ba điều tra viên tài nguyên - môi trường;

3. Một trắc địa bản đồ viên;

4. Điều tra viên cao đẳng tài nguyên - môi trường;

5. Các điều tra viên trung cấp tài nguyên - môi trường.

1. Tính kiểm tra 100% các khối lượng tính toán của văn phòng thực địa. Nếu sai số tính kiểm tra lớn hơn quy định thì phải tính kiểm tra thêm 20% khối lượng điểm để tìm nguyên nhân và biện pháp khắc phục.

2. Tính các hiệu chỉnh trọng lực, các giá trị dị thường trọng lực, lập danh mục điểm tựa, điểm thường trọng lực.

3. Khi đo trọng lực tỷ lệ 1:10.000 và lớn hơn, nếu thời gian mỗi chuyến đo lớn hơn 2 giờ thì phải hiệu chỉnh sức hút mặt trăng, mặt trời theo toán đồ (đồ thị) chuyên dụng được thành lập hàng năm.

4. Thành lập các bản đồ dị thường trọng lực Bughe và Fai hoặc các bản đồ, sơ đồ đồ thị dị thường trọng lực theo yêu cầu của dự án.

5. Xử lý, phân tích tổng hợp tài liệu, giải đoán địa chất nhằm giải quyết các mục tiêu, nhiệm vụ của dự án; lập báo cáo tổng kết, in ấn nộp lưu trữ.

1. Đánh giá sơ bộ độ chính xác của việc xác định gia số Dg của một cạnh tựa (e_T) tính theo công thức:

(1)

Trong đó:

dDgi - Độ chênh lệch gia số Dg thứ i so với giá trị gia số trung bình;

m - Số giá trị Dg của cạnh tựa.

2. Nếu hệ thống điểm tựa là những đa giác khép kín, chất lượng được đánh giá sơ bộ dựa vào sai số khép của mỗi đa giác theo công thức:

(2)

Trong đó:

W_cp - sai số khép cho phép đối với mỗi đa giác;

e_T - sai số trung bình bình phương xác định giá trị đo tựa;

K - số cạnh của một đa giác.

3. Đánh giá chất lượng toàn bộ hệ thống mạng lưới tựa dựa vào công thức:

(3)

Trong đó:

d_i- Độ chênh lệch của Dgi trước và sau khi cân bằng;

S - Tổng số cạnh của của hệ thống đa giác;

r - Tổng số điểm tựa, không kể điểm gốc.

4. Đánh giá độ chính xác của mạng lưới tựa dựa vào kết quả cân bằng mạng lưới tựa và sai số các chuyến đo kiểm tra trên một số cạnh tựa.

1. Đánh giá chất lượng đo điểm thưòng dựa vào kết quả tính sai số đo kiểm tra điểm thường. Sai số trung bình bình phương một lần đo được tính theo công thức:

(4)

Trong đó:

d_i - Độ sai lệch của các kết quả đo lần thứ i với giá trị trung bình;

m - Tổng số lần đo tại các điểm kiểm tra;

n - Tổng số điểm kiểm tra.

2. Trường hợp đo kép (đo 2 lần) hoặc đo song song bằng 2 máy sử dụng công thức sau:

(5)

Trong đó:

g_i- Độ chênh lệch giữa 2 lần đo tại điểm thứ i;

n - Tổng số điểm kiểm tra.

1. Khi giá trị ảnh hưởng địa hình Dg_đh lớn hơn 0,7e_d, thì phải tính hiệu chỉnh địa hình (e_d- là sai số đo tại điểm thường).

2. Việc chọn phương pháp tính, bán kính palét và tỷ lệ bản đồ phải đảm bảo sao cho sai số trung bình bình phương tính hiệu chỉnh địa hình không vượt quá 0,7e_d.

3. Chất lượng tính hiệu chỉnh địa hình được đánh giá bằng sai số tính kiểm tra độc lập hiệu chỉnh địa hình. Số điểm kiểm tra chiếm 5 đến 15% khối lượng hiệu chỉnh địa hình và phân bố đều trên diện tích. Công thức tính sai số sử dụng một trong hai công thức (4) hoặc (5).

4. Các loại bản đồ địa hình, số liệu trắc địa sử dụng để tính hiệu chỉnh địa hình phụ thuộc vào độ chính xác của bản đồ dị thường trọng lực thành lập và được quy định cụ thể trong dự án.

5. Khi đo trọng lực tỷ lệ 1:25.000 và lớn hơn, nếu có bản đồ địa hình số đảm bảo chất lượng yêu cầu, được phép sử dụng chương trình tính hiệu chỉnh địa hình trên máy tính.

6. Hiệu chỉnh địa hình ven bờ.

Khi đo trọng lực tỷ lệ 1:10.000 và lớn hơn ven bờ biển, đầm, hồ có thời gian chuyến đo lớn hơn 2 giờ phải tính hiệu chỉnh ảnh hưởng địa hình ven bờ. Giá trị dị thường trọng lực được tính với mật độ lớp trung gian đã loại trừ mật độ của nước.

1- Dị thường trong lực Bughe được tính toán theo hoặc công thức (6) hoặc công thức (7):

DgB = g_d - g₀ + (0,3086 - 0,0419s) H + Dg_s (6)

DgB = Dg_d - Dg₀ + (0,3086 - 0,0419s)H + Dg_s (7)

2- Dị thường trọng lực Fai theo hoặc công thức (8) hoặc công thức (9):

DgF = g_d - g₀ + 0,3086H (8)

hay DgF = Dg_d - Dg₀ + 0,3086H (9)

Công thức (6) và (8) dùng cho các tỷ lệ 1:25.000 và nhỏ hơn với:

g_d(mGl) là giá trị trọng lực đo tại điểm thường;

g₀(mGl) là giá trị trường trọng lực bình thường;

H (m) là giá trị độ cao của điểm đo so với mặt nước biển;

s (g/cm³) là giá trị mật độ trung bình lớp giữa;

Dg_s là tổng hiệu chỉnh địa hình và các hiệu chỉnh khác.

Công thức (7) và (9) dùng cho tỷ lệ 1:10.000 và lớn hơn với:

Dg_d là gia số trọng lực tại điểm thường so với một điểm gốc quy ước trong vùng;

Dg₀ là gia số trọng lực bình thường tại điểm thường so với điểm gốc quy ước.

1. Mọi bản đồ trọng lực được đánh giá theo sai số trung bình bình phương xác định dị thường trọng lực:

(13)

e_T - sai số trung bình bình phương của mạng lưới tựa quy định tại Điều 26 Thông tư này.

Đối với bản đồ ở tỷ lệ 1:200.000 và nhỏ hơn thì e_T phải tính cả sai số mạng lưới tựa Quốc gia.

e_d - sai số trung bình bình phương tại điểm thường theo quy định tại Điều 27 Thông tư này;

e_H - sai số do đo độ cao gây ra;

e_xy- sai số do xác định toạ độ gây ra;

e_đh - sai số do tính hiệu chỉnh địa hình gây ra.

Giá trị e_a phải đạt yêu cầu theo dự án được phê duyệt.

2. Khi một bản đồ trọng lực có đo bổ sung, đan dày mạng lưới điểm thường thì để đánh giá chất lượng đo đạc và độ tin cậy của dị thường trọng lực, cần tính sai số nội suy theo công thức:

( 14)

Dg_di - là giá trị tại điểm thứ i đo bổ sung, đan dày dùng để nghiên cứu chi tiết dị thường;

Dg_nsi - là giá trị tại điểm đo thứ i thu được bằng cách nội suy từ bản đồ đẳng trị, khi không sử dụng các điểm này để vẽ;

n - Số điểm bổ sung, đan dày dùng để đánh giá sai số.

Bản đồ được xem là có chất lượng tốt khi:

(15)

Đạt yêu cầu khi :

Chất lượng kém khi: E ³ D.

D là tiết diện của bản đồ đẳng trị.

1. Nội dung chính của bản đồ đẳng trị dị thường trọng lực gồm:

2. Lực nét của các đường đẳng trị được quy định như sau:

3. Bản đồ dị thường trọng lực được thành lập trên nền bản đồ địa hình giản lược cùng tỷ lệ.

4. Khi thành lập bản đồ, sơ đồ đồ thị dị thường trọng lực, các đồ thị vẽ bằng phần mềm chuyên dụng (Surfer, Grapher…) hoặc bằng tay. Lực nét của đồ thị, tỷ lệ đứng và ký hiệu trên đồ thị được lựa chọn sao cho phản ảnh rõ ràng nhất các dị thường. Tỷ lệ ngang của đồ thị là tỷ lệ đo đạc. Nếu bản đồ đẳng trị dị thường trọng lực tô màu thì phải có chỉ dẫn thang màu.

1. Phân chia các đối tượng gây dị thường trọng lực theo sự khác nhau về mật độ của chúng.

2. Xác định vị trí không gian (theo diện và chiều sâu), quy mô phân bố, kích thước, hình dáng, chiều sâu, hướng cắm, góc cắm của các đối tượng gây dị thường.

3. Giải đoán địa chất tài liệu trọng lực theo dự án.

1. Nền địa hình của bản đồ (sơ đồ) dị thường trọng lực, dị thường Fai và kết quả giải đoán địa chất thành lập trên nền bản đồ địa hình giản lược cùng tỷ lệ, đảm bảo có thể liên hệ các đối tượng địa vật lý - địa chất với các yếu tố địa hình, địa lý cơ bản.

2. Khi thành lập các mặt cắt địa chất - địa vật lý phải xây dựng trên mặt cắt địa hình cùng tỷ lệ. Các kết quả giải đoán địa chất tài liệu trọng lực kết hợp các tài liệu địa vật lý khác phải thể hiện đầy đủ, chi tiết đến độ sâu nghiên cứu tin cậy.

3. Các bản vẽ kết quả tuân thủ theo các quy định trong các quy phạm lập bản đồ, sơ đồ địa chất hiện hành.

1. Báo cáo tổng kết bao gồm bản thuyết minh, các tài liệu chính và các phụ lục kèm theo.

2. Hình thức, bố cục nội dung bản thuyết minh phải tuân theo quy định hiện hành về lập báo cáo địa chất và tuỳ thuộc vào tính chất, quy mô, mục tiêu nhiệm vụ của dự án.

3. Các tài liệu chính của báo cáo gồm:

4. Phụ lục kèm theo báo cáo:

5. Nội dung các chương mục chính của thuyết minh báo cáo thực hiện theo quy định tại Mẫu số 2 của Phụ lục 2 ban hành kèm theo Thông tư này.

6. Báo cáo tổng kết phải được các cấp có thẩm quyền nghiệm thu, phê duyệt và nộp Lưu trữ Địa chất theo quy định hiện hành.