TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 8289 : 2009

AN TOÀN BỨC XẠ - THIẾT BỊ CHIẾU XẠ CÔNG NGHIỆP SỬ DỤNG NGUỒN ĐỒNG VỊ GAMMA - YÊU CẦU CHUNG

Radiation protection - Irradiation facilities using gamma isotope source for industrial uses - General requirements

Lời nói đầu

TCVN 8289 : 2009 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC 85 Năng lượng hạt nhân biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Lời giới thiệu

Bức xạ gamma đã được ứng dụng rộng rãi trong y học, công nghiệp, nông nghiệp và trong nghiên cứu. Do đó cần phải xây dựng và áp dụng các tiêu chuẩn và quy phạm cụ thể liên quan đến các khía cạch an toàn bức xạ của các ứng dụng bức xạ gamma trong các hoạt động, bắt đầu từ khâu thiết kế các thiết bị chiếu xạ, vận hành và sử dụng đến việc thải loại sau cùng.

Công nghệ xử lý bằng bức xạ ứng dụng các nguồn phóng xạ phát tia gamma đã được sử dụng ở quy mô công nghiệp để khử trùng các sản phẩm y tế, bảo quản thực phẩm, xử lý vật liệu... Công nghệ này bao gồm việc sử dụng các nguồn đồng vị hoạt độ cao phát tia gamma, chẳng hạn như Cobalt-60 (⁶⁰Co) hoặc Caesium-137 (¹³⁷Cs), phát ra một liều bức xạ được xác định trước tới một bia xác định trong các điều kiện xử lý cùng với quá trình kiểm soát các hệ thống để chiếu xạ một đơn vị sản phẩm. Việc sử dụng các nguồn tia gamma hoạt độ cao trong các thiết bị chiếu xạ sẽ gây rủi ro bức xạ tiềm tàng đối với con người và môi trường nếu các hệ thống an toàn được sử dụng sai chức năng hoặc bị hỏng. Do đó, các hệ thống an toàn phải được thiết kế nhằm bảo đảm chúng luôn hoạt động tốt trong mọi điều kiện vận hành theo chức năng đã định.

Các thiết bị chiếu xạ được phân loại dựa theo thiết kế, có xem xét cấu hình và vị trí sản phẩm được chiếu xạ, cấu trúc và che chắn nguồn phóng xạ.

- Hạng I (thiết bị chiếu xạ có nguồn phóng xạ cố định và được bảo quản khô):

Thiết bị chiếu xạ trong đó nguồn phóng xạ kín được chứa hoàn toàn trong vật liệu rắn, luôn được che chắn và con người không thể tiếp cận được.

- Hạng II (thiết bị chiếu xạ trường rộng có nguồn phóng xạ được bảo quản khô):

Thiết bị chiếu xạ trong đó nguồn phóng xạ kín được chứa trong vật liệu rắn, được che chắn đầy đủ khi không sử dụng, được chiếu trong phạm vi một buồng chiếu xạ trong suốt quá trình sử dụng và có một hệ thống kiểm soát lối vào.

- Hạng III (thiết bị chiếu xạ có nguồn phóng xạ cố định và được bảo quản ướt):

Thiết bị chiếu xạ trong đó nguồn phóng xạ kín được chứa trong một bể bảo quản (thường chứa nước), luôn được che chắn và con người không thể tiếp cận được.

- Hạng IV (thiết bị chiếu xạ trường rộng có nguồn phóng xạ được bảo quản ướt):

Thiết bị chiếu xạ trong đó sự tiếp cận của nhân viên được kiểm soát, nguồn phóng xạ kín được chứa trong một bể bảo quản (thường chứa nước), được che chắn đầy đủ khi không sử dụng, được chiếu trong phạm vi một buồng chiếu xạ trong suốt quá trình sử dụng và có một hệ thống kiểm soát lối vào.