Sau khi Gia Long - vua đầu triều Nguyễn đánh đổ được triều Tây Sơn, thâu tóm cả nước Việt Nam về một mối, đã lập ra một triều đại mới - triều Nguyễn và bắt tay vào xây dựng một bộ máy quan lại để cai trị cả nước.

Để tránh việc gây xáo trộn quá nhiều các cấp bậc hành chính và các cấp bậc quan lại, Gia Long đã duy trì cơ chế phân chia địa giới hành chính và các cấp bậc hành chính như sau: dưới trung ương vừa có Thành, Trấn và Doanh, cả nước có hai thành là Bắc thành gồm 11 trấn từ Ninh Bình trở ra và Gia Định thành từ bên kia Bình Thuận trở vào gồm 5 trấn. Đứng đầu mỗi Thành là một tổng trấn quyền hành rất lớn, gần như Phó vương. Quãng giữa từ Thanh Hóa trở vào đến Bình Thuận không lập Thành mà lập các Trấn trực thuộc triều đình, còn ở chính giữa kinh kỳ lại lập 4 Doanh trực lệ. Phân cấp hành chính như vậy rất phức tạp, nhiều tầng nấc, dễ sinh lạm quyền và có nguy cơ tiếm vị. Minh Mạng lên ngôi, từ năm thứ 12, trong 3 năm (1831 - 1833) đã tiến hành cải cách, phân chia lại đơn vị và cấp hành chính, cả nước, dưới trung ương, có 30 tỉnh. Trong 30 tỉnh lại phân định rõ 11 tỉnh lớn, 11 tỉnh vừa và 8 tỉnh nhỏ. Ở nước ta, đơn vị hành chính cấp dưới trung ương là tỉnh ra đời từ đó và duy trì mãi về sau này.

Án sát là chức quan đứng ở vị trí thứ ba trong ba chức quan đầu tỉnh, ở dưới Tổng đốc (tỉnh lớn) hoặc Tuần phủ (tỉnh nhỏ) và Bố chánh. Án sát phụ trách việc xử án, chủ yếu là về hình sự.

Thời vua Tự Đức, án sát được coi như tỉnh phó của tỉnh nhỏ. Thời Pháp thuộc, chức quan này đã bị bãi bỏ ở Nam Kỳ vì là xứ thuộc địa, nhưng vẫn được duy trì ở Trung Kỳ và Bắc Kỳ.

Trước đó, thời nhà Lê, án sát là một chức quan được vua Lê Thánh Tông, niên hiệu Hồng Đức năm thứ hai (1471) lập tại thừa tuyên thứ 12 ở vùng đất mới - Quảng Nam.

ÁN TÍCH

Đặc điểm xấu (hậu quả) về nhân thân của người đã bị kết án và áp dụng hình phạt được ghi và lưu lại trong lý lịch tư pháp trong thời gian luật định.Khi người phạm tội ...

Đặc điểm xấu (hậu quả) về nhân thân của người đã bị kết án và áp dụng hình phạt được ghi và lưu lại trong lý lịch tư pháp trong thời gian luật định.

Khi người phạm tội đã bị tòa án tuyên hình phạt thì hậu quả pháp lý mà họ phải chịu không chỉ là việc phải chấp hành hình phạt đó mà còn bị coi là có án tích - đặc điểm xấu về nhân thân, bất lợi cho người có đặc điểm đó trong nhiều hoạt động của đời sống xã hội cũng như khi có hành vi vi phạm pháp luật hoặc hành vi phạm tội.

Án tích được hiểu một cách bao quát và trước hết ở chỗ chủ thể đã bị kết án và áp dụng hình phạt về tội phạm nhất định (và chưa được xóa án tích). Trên cơ sở án tích, người phạm tội có thể bị xác định là phạm tội thuộc trường hợp tái phạm hay tái phạm nguy hiểm khi họ phạm tội lại. Khi đã được xác định như vậy họ bị coi có đặc điểm nhân thân là tái phạm hay tái phạm nguy hiểm. Án tích được ghi và lưu lại trong lý lịch tư pháp của người phạm tội cho đến khi được xóa án tích. Việc xóa án tích được thực hiện theo những quy định của luật. Những quy định này hợp thành chế định xóa án tích trong luật hình sự.

Trong luật hình sự Việt Nam, vấn đề án tích được đề cập đến một cách đầy đủ kể từ khi Bộ luật hình sự năm 1985 có hiệu lực. Trước khi có Bộ luật này, trong các văn bản pháp luật, tình tiết xấu về nhân thân liên quan đến án tích đã được quy định là tình tiết tái phạm, tái phạm nguy hiểm. Đó là hai trường hợp cụ thể đặc biệt của trường hợp có án tích. Tuy nhiên, việc quy định này còn bị hạn chế bởi thiếu quy định về xóa án tích. Hạn chế này đã được khắc phục trong Bộ luật hình sự năm 1985.

Trong Bộ luật hình sự năm 1999, các quy định liên quan đến án tích đã được hoàn thiện. Đồng thời trong Bộ luật này, ảnh hưởng của án tích đối với trách nhiệm hình sự cũng được mở rộng hơn. Trong Bộ luật hình sự năm 1985, án tích được quy định chủ yếu ảnh hưởng đến mức độ trách nhiệm hình sự qua quy định về tái phạm, tái phạm nguy hiểm. Án tích có thể là tình tiết định khung hình phạt tăng nặng hoặc là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Trong Bộ luật hình sự năm 1999, ý nghĩa quyết định của án tích trong việc xác định hành vi trái pháp luật là tội phạm đã được mở rộng đối với nhiều tội. Bên cạnh các tình tiết xấu về nhân thân như tình tiết đã bị xử phạt hành chính..., tình tiết có án tích (đã bị kết án... mà chưa được xóa án tích) đã được quy định là tình tiết định tội độc lập hoặc là tình tiết định tội thay thế cho tình tiết hậu quả nguy hiểm cho xã hội ở nhiều tội danh. Ví dụ: Điều 280 Bộ luật hình sự năm 1999 quy định về tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản đã xác định: "1) Người nào lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ năm trăm nghìn đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới năm trăm nghìn đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng, đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này hoặc đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục A Chương này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tù từ một năm đến sáu năm”.

Án tích không phải là đặc điểm về nhân thân có tính vĩnh viễn. Sau một thời gian và kèm theo điều kiện cụ thể theo quy định của luật, án tích sẽ được xóa. Khi đó người đã có án tích được coi như chưa bị kết án. Theo quy định của luật hình sự hiện hành, có hai loại xóa án tích: xóa án tích theo quyết định của tòa án và xóa án tích đương nhiên (Xt. Xóa án tích).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, trường hợp không bị coi là có án tích được quy định tại khoản 2 Điều 69 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015: “Người bị kết án do lỗi vô ý về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng và người được miễn hình phạt không bị coi là có án tích.”.

ÁN TREO

Biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện.Án treo được áp dụng đối với người bị xử phạt tù với mức không quá 3 năm trong những trường hợp tòa án căn ...

Biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện.

Án treo được áp dụng đối với người bị xử phạt tù với mức không quá 3 năm trong những trường hợp tòa án căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ xét thấy không cần phải buộc họ chấp hành hình phạt tù.

Khi cho người phạm tội được hưởng án treo, tòa án ấn định thời gian thử thách từ 1 năm đến 5 năm. Đây là thời gian người bị án treo được giao cho cơ quan hoặc tổ chức nơi người đó làm việc hoặc thường trú để theo dõi giáo dục. Thời gian thử thách là ràng buộc pháp lý đối với người bị kết án và để cơ quan có trách nhiệm kiểm tra kết quả tự cải tạo của người này. Thời gian thử thách không được ngắn hơn thời hạn của hình phạt tù đã tuyên và trong thực tế thường là dài hơn. Để khuyến khích người bị kết án cải tạo tốt, luật hình sự cho phép tòa án được rút ngắn thời gian thử thách sau khi họ đã chấp hành được một nửa thời gian đó trên cơ sở đề nghị của cơ quan, tổ chức đang giám sát, giáo dục người bị án treo.

Người được hưởng án treo không được miễn mà buộc phải chấp hành hình phạt tù đã tuyên nếu trong thời gian thử thách lại phạm tội mới. Trong trường hợp này, tòa án tổng hợp hình phạt tù của bản án cho hưởng án treo và hình phạt mới tuyên theo quy định của luật hình sự về tổng hợp hình phạt của nhiều bản án.

Việc quy định án treo trong luật hình sự Việt Nam là sự thể hiện nguyên tắc “Nghiêm trị kết hợp với khoan hồng”, “ Trừng trị kết hợp với giáo dục, cải tạo". Án treo có tác dụng tạo điều kiện, khuyến khích người phạm tội tự giác cải tạo trong môi trường không bị cách ly khỏi xã hội dưới sự giám sát của cơ quan hoặc tổ chức. Do có tính tích cực như vậy nên án treo được quy định trong luật hình sự của nhiều nước. Ở Việt Nam, án treo được quy định ngay từ những năm đầu của Nhà nước dân chủ nhân dân và tồn tại cho đến ngày nay. Trong quá trình đó, các quy định về án treo cũng đã có sự thay đổi để ngày càng hoàn thiện, đáp ứng được yêu cầu của đấu tranh phòng chống tội phạm. Văn bản pháp luật đầu tiên quy định về án treo là sắc lệnh số 21 năm 1946. Trước khi có Bộ luật hình sự đầu tiên (Bộ luật hình sự năm 1985), án treo có thời gian được coi là một hình phạt nhẹ hơn hình phạt tù trong hệ thống hình phạt. Trong Bộ luật hình sự năm 1985, Bộ luật hình sự năm 1999 và Bộ luật hình sự năm 2015, án treo đều được xác định là biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện. Điều kiện cho hưởng án treo cũng như điều kiện thử thách theo Bộ luật hình sự năm 1999, Bộ luật hình sự năm 2015 chặt chẽ hơn so với Bộ luật hình sự năm 1985 (mức phạt tù tối đa từ 5 năm rút xuống còn 3 năm; điều kiện không phạm tội mới thay thế cho điều kiện không phạm tội mới do cố ý hoặc không phạm tội mới do vô ý và bị phạt tù). Việc quy định các điều kiện cho hưởng án treo chặt chẽ hơn nhằm hạn chế sự lạm dụng của người áp dụng luật. Điều kiện thử thách khi được hưởng án treo theo quy định tại Khoản 5 Điều 65 Bộ luật hình sự 2015 quy định chặt chẽ hơn so với Bộ luật hình sự 1999.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, buộc chấp hành hình phạt tù trong thời gian hưởng án treo được quy định tại khoản 5 Điều 65 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành 27 tháng 11 năm 2015:“Trong thời gian thử thách, nếu người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật thi hành án hình sự 02 lần trở lên, thì Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo. Trường hợp thực hiện hành vi phạm tội mới thì Tòa án buộc người đó phải chấp hành hình phạt của bản án trước và tổng hợp với hình phạt của bản án mới theo quy định tại Điều 56 của Bộ luật này.”.

ÁP DỤNG ĐIỀU ƯỚC QUỐC TẾ

Hoạt động thi hành điều ước quốc tế nhằm đạt được những yêu cầu mà pháp luật đặt ra trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội.Việc áp dụng điều ước quốc tế được thực hiện ...

ÁP DỤNG PHÁP LUẬT

Hoạt động thực hiện pháp luật mang tính tổ chức quyền lực nhà nước, được thực hiện bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền, nhà chức trách hoặc tổ chức xã hội được Nhà ...

ÁP DỤNG PHÁP LUẬT NƯỚC NGOÀI

Hoạt động thi hành pháp luật quốc gia thông qua việc áp dụng quy định của pháp luật nước ngoài nhằm điều chỉnh quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài.Để bảo vệ các quyền, lợi ...

ÁP DỤNG PHÁP LUẬT QUỐC GIA TRONG TƯ PHÁP QUỐC TẾ

Hoạt động thi hành pháp luật trong nước (dân sự, hôn nhân và gia đình hoặc lao động) của các chủ thể hữu quan nhằm đạt được những yêu cầu mà pháp luật đặt ra trong việc ...

Hoạt động thi hành pháp luật trong nước (dân sự, hôn nhân và gia đình hoặc lao động) của các chủ thể hữu quan nhằm đạt được những yêu cầu mà pháp luật đặt ra trong việc điều chỉnh các quan hệ dân sự - kinh tế - thương mại, hôn nhân và gia đình, lao động.

Các quy định của pháp luật Việt Nam về dân sự, kinh tế, thương mại, hôn nhân và gia đình, lao động cũng được áp dụng đối với các quan hệ dân sự, kinh tế, thương mại, hôn nhân và gia đình, lao động có yếu tố nước ngoài, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Áp dụng pháp luật quốc gia trong tư pháp quốc tế vừa là một hình thức thực hiện pháp luật quốc tế, vừa là một giai đoạn đặc thù của sự thực hiện các quy phạm tư pháp quốc tế, trong đó Nhà nước thông qua các cơ quan có thẩm quyền cho phép các chủ thể thực hiện những quy định của pháp luật trong nước. Mục đích trực tiếp của áp dụng pháp luật quốc gia trong các quan hệ tư pháp quốc tế là nhằm đảm bảo cho những quy phạm pháp luật trong nước được thực hiện trong thực tiễn giao dịch dân sự - kinh tế - thương mại có yếu tố nước ngoài; bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của các bên chủ thể tham gia giao dịch dân sự quốc tế.

Việc áp dụng pháp luật quốc gia trong tư pháp quốc tế là hoạt động mang tính tổ chức thể hiện quyền lực nhà nước, đồng thời, là hoạt động đòi hỏi hình thức, thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định. Đây là một hình thức thực hiện pháp luật phổ biến nhất trong tư pháp quốc tế.

Trong lĩnh vực điều chỉnh các quan hệ pháp luật dân sự có yếu tố nước ngoài, việc áp dụng pháp luật Việt Nam phải tuân theo nguyên tắc nhất định: 1) Các quy định của pháp luật dân sự Việt Nam được áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài, trừ trường hợp pháp luật này có quy định khác; 2) Các quy định của pháp luật dân sự Việt Nam được áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài, trừ trường hợp áp dụng điều ước quốc tế, áp dụng tập quán quốc tế hoặc áp dụng pháp luật nước ngoài theo quy định của pháp luật. (Xt. Áp dụng điều ước quốc tế; Áp dụng tập quán quốc tế; Áp dụng pháp luật nước ngoài).

ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TƯƠNG TỰ

Giải quyết vụ việc pháp lý cụ thể trên cơ sỏ quy phạm pháp luật điều chỉnh vụ việc khác có nội dung giống (tương tự) vụ việc đang cần giải quyết hoặc trên cơ sở các ...