TIÊU CHUẨN VIỆT NAM

TCVN 7175: 2002

ISO 10703: 1997

CHẤT LƯỢNG NƯỚC - XÁC ĐỊNH NỒNG ĐỘ HOẠT ĐỘ CỦA CÁC HẠT NHÂN PHÓNG XẠ BẰNG PHỔ GAMMA CÓ ĐỘ PHÂN GIẢI CAO
Water quality - Determination of the activity concentration of radionuclides by high resolution gamma-ray spectrometry

Lời nói đầu

TCVN 7175 : 2002 hoàn toàn tương đương với ISO 10703: 1997. TCVN 7175 : 2002 do Ban kĩ thuật Tiêu chuẩn TCVN / TC 147

"Chất lượng nước" biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành.

CHẤT LƯỢNG NƯỚC - XÁC ĐỊNH NỒNG ĐỘ HOẠT ĐỘ CỦA CÁC HẠT NHÂN PHÓNG XẠ BẰNG PHỔ GAMMA CÓ ĐỘ PHÂN GIẢI CAO

Water quality - Determination of the activity concentration of radionuclides by high resolution gamma-ray spectrometry

1 Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định phương pháp xác định đồng thời nồng độ hoạt độ của các hạt nhân phóng xạ khác nhau phát ra tia gamma với năng lượng 0,1 MeV < E < 2 MeV trong mẫu nước bằng phổ gama dùng detector gecmani có độ phân giải năng lượng cao kết hợp với bộ phân tích đa kênh.

Chú thích 1 - Có thể xác định được nồng độ hạt nhân phóng xạ phát tia gama với năng lượng 40 keV < E < 100 keV và trên 2 MeV trong phạm vi tiêu chuẩn này với điều kiện hiệu chuẩn hệ thống đo và che chắn phù hợp (xem 6.2, 8.5 và 10.3).

Tiêu chuẩn này bao gồm qui trình hiệu chuẩn năng lượng, xác định độ nhạy phụ thuộc vào năng lượng của hệ thống đo, phân tích phổ và xác định nồng độ hoạt độ của các hạt nhân phóng xạ khác nhau trong mẫu nghiên cứu. Qui trình này chỉ áp dụng cho các mẫu đồng thể. Có thể đo được các mẫu có hoạt độ nằm trong khoảng từ 1 Bq đến 104 Bq mà không pha loãng hoặc cô đặc hoặc không phải dùng thiết bị (điện tử) đặc biệt.

Tuỳ thuộc nhiều yếu tố khác nhau như năng lượng của tia gama, xác suất phát xạ của hạt nhân, kích thước và hình dạng của mẫu và detector, sự che chắn, thời gian đếm và nhiều thông số thực nghiệm khác, cần cô cạn mẫu bằng bay hơi khi hoạt độ đo nhỏ hơn 1 Bq. Khi hoạt độ lớn hơn 104 Bq, mẫu cần được pha loãng hoặc lấy một phần để đo, hoặc tăng khoảng cách giữa detector và nguồn, hoặc hiệu chỉnh hiệu ứng chồng chất.

2 Tiêu chuẩn viện dẫn

TCVN 6663-1: 2002 (ISO 5667-1: 1980) Chất lượng nước – Lấy mẫu – Phần 1: Hướng dẫn lập chương trình lấy mẫu.

TCVN 5992: 1995 (ISO 5667-2: 1991) Chất lượng nước – Lấy mẫu – Hướng dẫn kỹ thuật lấy mẫu.

TCVN 5993: 1995 (ISO 5667-3: 1980) Chất lượng nước – Lấy mẫu – Hướng dẫn bảo quản và xử lý mẫu.

IEC 659: 1979 Test methods for multichanel amplitude analyzers. (Phương pháp thử đối với máy phân tích biên độ đa kênh.)

IEC 973: 1989 Test procedures for germanium, gamma-ray detectors. (Qui trình thử đối với detector germani, tia gama).

IEC 1151:1992 Nuclear instrumentation – Amplifiers and preamplifiers used with detectors of ionizing radiation – Test procedures. (Máy đo hạt nhân - Bộ khuếch đại và tiền khuếch đại dùng cho detector phát xạ ion hoá - Qui trình thử).

3 Định nghĩa

Tiêu chuẩn này áp dụng những định nghĩa sau:

3.1 hiệu quả đếm (counting efficiency): Trong những điều kiện phát hiện đã cho, là tỷ số của lượng photon gama phát hiện được với lượng photon gama cùng loại được phát ra từ nguồn phát xạ trong cùng khoảng thời gian.

3.2 lớp gama (gamma cascade): Hai hay nhiều photon gama khác nhau phát ra liên tiếp trong một thời gian phân giải từ một hạt nhân khi hạt nhân này kích thích qua một hay nhiều mức năng lượng.

3.3 phát xạ gama (gamma radiation): Phát xạ điện từ trong quá trình chuyển hoá hạt nhân hoặc phân huỷ hạt.

3.4 phổ tia gama (gamma-ray spectrometry): Phương pháp đo tia gama sinh ra phổ năng lượng phát xạ gamma.