TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 3574 : 2009

KIỂM SOÁT THỐNG KÊ CÁC QUÁ TRÌNH CÔNG NGHỆ KHI THAM SỐ KIỂM TRA THEO PHÂN BỐ CHUẨN

Statistical control of technological processes under the normal distribution of the controlled parameters

Lời nói đầu

TCVN 3574 : 2009 thay thế cho TCVN 3574-1981;

TCVN 3574 : 2009 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC 69 Ứng dụng các phương pháp thống kê biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

KIỂM SOÁT THỐNG KÊ CÁC QUÁ TRÌNH CÔNG NGHỆ KHI THAM SỐ KIỂM TRA THEO PHÂN BỐ CHUẨN

Statistical control of technological processes under the normal distribution of the controlled parameters

1. Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định các quy tắc kiểm soát thống kê các quá trình công nghệ sản xuất hàng loạt hoặc với số lượng lớn các sản phẩm mà chỉ tiêu chất lượng cần kiểm tra là đại lượng ngẫu nhiên liên tục có phân bố chuẩn.

2. Quy định chung

2.1. Việc kiểm soát thống kê quá trình công nghệ quy định trong tiêu chuẩn này thể hiện ở chỗ tại một thời điểm xác định lấy ra một số các đơn vị sản phẩm vừa được sản xuất từ quá trình đã cho để đo tham số cần kiểm tra. Dùng các kết quả đo đó xác định một trong các đặc trưng thống kê và ghi đặc trưng đó lên biểu đồ kiểm tra, sau đó căn cứ vào giá trị này để quyết định về việc phải điều chỉnh quá trình hay không và điều chỉnh ra sao.

Khi đó, phải dùng các dụng cụ đo có độ chia không vượt quá giá trị độ lệch chuẩn của tham số kiểm tra. Trường hợp chưa biết độ lệch chuẩn của tham số kiểm tra, có thể dùng ước lượng của nó.

2.2. Việc đưa các phương pháp kiểm soát thống kê vào quản lý sản xuất phải căn cứ theo các kết quả đánh giá sơ bộ và độ chính xác, tính ổn định của các quá trình công nghệ.

2.3. Để kiểm soát thống kê mức hiệu chuẩn quá trình công nghệ, dùng biểu đồ kiểm tra giá trị trung bình và trung vị. Để kiểm soát thống kê độ phân tán của các tham số quá trình công nghệ, dùng biểu đồ kiểm tra độ lệch chuẩn và độ rộng mẫu.

2.4. Căn cứ theo các giá trị của tham số kiểm tra thu được từ các mẫu kế tiếp, các biểu đồ kiểm tra cho phép phát hiện kịp thời sự biến động của quá trình công nghệ và cho phép áp dụng các biện pháp loại trừ nó.

Việc đặc trưng thống kê vi phạm giới hạn điều chỉnh là dấu hiệu của sự biến động quá trình công nghệ. Khi đó cần phải thực hiện điều chỉnh cho phù hợp với các yêu cầu của quy định kỹ thuật có hiệu lực trong tổ chức.

2.5. Chu kỳ lấy mẫu được xác định trên cơ sở nghiên cứu quy luật phân bố thời gian biến động của quá trình, đồng thời phải lưu ý các điều kiện tổ chức và kỹ thuật liên quan tới quá trình đó. Cần chọn chu kỳ lấy mẫu sao cho phù hợp với số trung bình các mẫu cần lấy giữa các lần hiệu chuẩn kế tiếp quá trình công nghệ.

Số trung bình các mẫu cần lấy giữa các lần hiệu chuẩn kế tiếp quá trình công nghệ khi phân bố xác suất của tham số kiểm tra chưa vi phạm các giới hạn điều chỉnh được gọi là loạt ổn định và ký hiệu là L₀; số trung bình các mẫu cần lấy giữa các lần hiệu chuẩn kế tiếp quá trình công nghệ khi phân bố xác suất của tham số kiểm tra vẫn còn vi phạm các giới hạn điều chỉnh được gọi là loạt không ổn định và ký hiệu L₁.

3. Sử dụng các biểu đồ kiểm tra giá trị trung bình và trung vị để kiểm soát thống kê mức hiệu chuẩn quá trình công nghệ

3.1. Việc sử dụng biểu đồ kiểm tra giá trị trung bình và trung vị để kiểm soát thống kê mức hiệu chuẩn quá trình công nghệ phải dựa trên cơ sở phân tích sơ bộ các số liệu sau:

σ – độ lệch chuẩn của tham số kiểm tra x;

µ₀ – giá trị trung bình của tham số kiểm tra x. Trong đa số trường hợp, µ₀ là giá trị quy ước của tham số kiểm tra mà quá trình phải duy trì;

µ1