KẾ HOẠCH

QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT TỈNH GIA LAI GIAI ĐOẠN 2026 - 2030

1. Cơ sở pháp lý

- Luật Bảo vệ môi trường ngày 17/11/2020;

- Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật bảo vệ môi trường;

- Nghị định số 05/2025/NĐ-CP ngày 06/01/2025 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật bảo vệ môi trường;

- Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 07/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050;

- Quyết định số 1658/QĐ-TTg ngày 01/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050;

- Quyết định số 450/QĐ-TTg ngày 13/4/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến 2030, tầm nhìn đến năm 2050;

- Quyết định số 1619/QĐ-TTg ngày 14/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tỉnh Bình Định thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050;

- Quyết định số 1750/QĐ-TTg ngày 30/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tỉnh Gia Lai thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050;

- Quyết định số 611/QĐ-TTg ngày 08/7/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050;

- Kết luận số 55-KL/ĐU ngày 08/10/2025 của Ban Thường vụ Đảng ủy UBND tỉnh tại Hội nghị lần thứ 06.

2. Quan điểm, mục đích, yêu cầu

2.1. Quan điểm

- Phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của chính quyền 02 cấp.

- Tập trung chỉ đạo, huy động sự vào cuộc của các cấp, các ngành trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt (sau đây gọi là CTRSH). Nâng cao nhận thức của người dân tham gia bảo vệ môi trường.

- Đến năm 2030, chỉ tiêu tỷ lệ CTRSH ở đô thị được thu gom đạt chỉ tiêu chung của toàn quốc, chỉ tiêu tỷ lệ CTRSH ở nông thôn được thu gom phù hợp với điều kiện của địa phương.

- Ngân sách nhà nước tiếp tục hỗ trợ cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH.

2.2. Mục đích

- Triển khai thiết lập hệ thống quản lý CTRSH phù hợp, hiệu quả trên địa bàn tỉnh nhằm kiểm soát ô nhiễm, góp phần bảo vệ môi trường, cảnh quan sinh thái, sức khỏe người dân và góp phần thực hiện tốt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

- Hình thành lối sống thân thiện với môi trường, chủ động phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm và giảm thiểu tác động tiêu cực do CTRSH gây ra tới môi trường và sức khỏe người dân.

2.3. Yêu cầu

- Xác định rõ các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để các sở, ngành, cơ quan liên quan và UBND các xã, phường theo chức năng, nhiệm vụ được giao tổ chức triển khai, theo dõi, kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện; huy động sự tham gia tích cực, chủ động của các sở, ngành, đoàn thể, chính quyền cấp xã và người dân trong công tác quản lý CTRSH.

- Khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tham gia công tác thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH.

3. Mục tiêu kế hoạch

3.1. Mục tiêu chung

- Tăng cường năng lực quản lý tổng hợp CTRSH; triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác quản lý CTRSH, giảm thiểu phát sinh và tăng cường tái chế, tái sử dụng; đẩy mạnh xã hội hóa và thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân, nước ngoài trong quản lý CTRSH.

- Phân vùng mạng lưới thu gom và quy hoạch các khu xử lý CTRSH phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa phương.

- Ứng dụng các công nghệ xử lý chất thải rắn tiên tiến, thân thiện với môi trường, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, phát triển ngành công nghiệp tái chế, kinh tế tuần hoàn chất thải.

- Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và trách nhiệm của cộng đồng dân cư trong công tác quản lý CTRSH. Hoàn thiện các quy định, chính sách về quản lý, xử lý CTRSH trên địa bàn tỉnh.

3.2. Mục tiêu cụ thể

+ Đến năm 2030, 95% CTRSH đô thị và 80% CTRSH nông thôn được thu gom và xử lý đảm bảo theo quy định; sử dụng phương pháp chôn lấp trực tiếp cho tối đa 5% CTRSH đô thị và 35% CTRSH nông thôn được thu gom.

+ Đầu tư xây dựng mới cơ sở xử lý CTRSH phải đảm bảo tỷ lệ chôn lấp sau xử lý không quá 10%.

+ 100% các bãi chôn lấp thuộc đối tượng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng phải được xử lý ô nhiễm, cải tạo đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường. Các bãi chôn lấp CTRSH tự phát, không hợp vệ sinh được cải tạo, phục hồi môi trường và đóng cửa theo lộ trình phân vùng thu gom.

+ Triển khai phân loại CTRSH tại nguồn trên địa bàn tỉnh theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

4. Hoàn thiện quy hoạch quản lý CTRSH trong Quy hoạch tỉnh

- Đến năm 2030, tỉnh Gia Lai hình thành 13 vùng[1] cơ bản trong thu gom, xử lý CTRSH (lượng CTRSH đưa về các nhà máy xử lý đảm bảo phát huy tối đa hiệu quả đầu tư nhà máy/khu xử lý) và một số ô chôn lấp rác trơ. Cụ thể:

Bảng 1. Vùng thu gom và xử lý CTRSH

Thực hiện thu gom và xử lý tại chỗ bằng ô chôn lấp rác trơ đối với các xã vùng sâu, vùng xa, việc thu gom, vận chuyển CTRSH về vùng xử lý không hiệu quả, cụ thể:

- Toàn địa bàn đối với các xã: An Toàn, Canh Liên, Ia Mơ, Ia O, Ia Púch, Ia Pia, Ia Boòng, Ia Lâu, Ia Chía, Ia Krái, Đak Sơmei, Chư Krey, SRó, Đăk Song, Chơ Long, Đak Rong, Sơn Lang, Krong, Kon Chiêng, Ia Nan, Ia Dom, Ia Pnôn.

- Một phần xã của các xã mới, là các xã cũ: xã Đăk Tơ Pang và xã Kông Yang (thuộc xã Ya Ma mới), xã Yang Trung và Yang Nam (thuộc xã Kông Chro mới), xã An Vinh (thuộc xã An Vinh mới).

5. Đầu tư công và kêu gọi đầu tư

- Tập trung nguồn lực đầu tư để hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng xử lý CTRSH phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật bảo vệ môi trường.

Đến năm 2030, đầu tư công/ kêu gọi đầu tư các khu xử lý CTRSH trên địa bàn tỉnh theo định hướng phân vùng thu gom và xử lý CTRSH. Công suất các khu xử lý CTRSH đạt tối thiểu 1.390 tấn/ngày. Theo đó, đầu tư 01 nhà máy xử lý CTRSH tại xã Tây Sơn bằng công nghệ đốt tiêu hủy; kêu gọi đầu tư 04 nhà máy bằng công nghệ phù hợp; đầu tư 07 bãi chôn lấp hợp vệ sinh hoặc đốt tiêu hủy cho các cụm xã, 03 ô chôn lấp tạm trong khi chờ các nhà máy xử lý và 02 trạm trung chuyển. Ngoài ra, 25 xã (toàn địa bàn hoặc một phần các xã mới) không tổ chức thu gom về vùng xử lý sẽ đầu tư xây dựng các ô chôn lấp rác trơ.

Bảng 2. Danh mục các dự án dự kiến đầu tư công/kêu gọi đầu tư

Ghi chú: Tên, quy mô diện tích và phạm vi ranh giới các khu xử lý CTRSH sẽ được xác định chính xác trong quá trình lập quy hoạch xây dựng và lập dự án đầu tư.

6. Một số giải pháp thực hiện

6.1 Tăng cường năng lực về quản lý CTRSH

- Rà soát, củng cố và phân công trách nhiệm quản lý CTRSH một cách đồng bộ. Bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về môi trường, tiến tới mỗi xã/phường có một công chức chuyên trách về môi trường. Bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực cho các đơn vị thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH.

- Các địa phương, chủ đầu tư cơ sở xử lý CTRSH tổ chức lắp đặt trạm cân tại các bãi chôn lấp/khu xử lý hiện trạng; kết nối dữ liệu toàn bộ trạm cân tại các bãi chôn lấp/Nhà máy xử lý CTRSH tập trung về cơ quan, đơn vị quản lý trực tiếp để theo dõi, giám sát.

- Xây dựng phần mềm quản lý và hệ thống cơ sở dữ liệu về CTRSH. Định kỳ hằng năm, điều tra, thống kê, cập nhật hệ thống cơ sở dữ liệu về CTRSH trên địa bàn để theo dõi, quản lý.

- Tăng cường giám sát việc thải bỏ CTRSH không đúng quy định tại khu vực công cộng, khu dân cư,…bằng nhiều hình thức; bước đầu thực hiện thông qua hệ thống camera hiện có tại các địa phương để kịp thời phát hiện chấn chỉnh và xử lý hành vi vi phạm theo quy định.

- Tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất theo quy định việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.

- Chú trọng tiêu chí về quản lý CTRSH trong việc thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia về nông thôn mới; các xã phải đạt tiêu chí về quản lý CTRSH (tỷ lệ phân loại, thu gom, xử lý,…) và tiếp tục duy trì sau khi đã được công nhận đạt chuẩn.

6.2. Cải thiện hoạt động thu gom CTRSH

- Định hướng vùng thu gom cho nhiều xã, phường để công tác thu gom, vận chuyển, xử lý đạt hiệu quả cao nhất.

- Các xã có từ 02 đơn vị thu gom, vận chuyển trở lên: làm việc với các đơn vị thu gom CTRSH thuộc địa bàn quản lý để thống nhất các đầu mối trên nguyên tắc khuyến khích xã hội hóa. Hạn chế thành lập mới đơn vị sự nghiệp làm công tác thu gom CTRSH (cần cân nhắc, đánh giá và so sánh hiệu quả thu gom, hiệu quả kinh tế, nhằm giảm chi từ ngân sách nhà nước).

- Tăng tần suất thu gom, vận chuyển CTRSH đô thị và nông thôn tại các địa phương, đảm bảo đô thị 1 lần/ngày, nông thôn 4 lần/tuần (trừ các xã vùng sâu, vùng xa).

- Trang bị đầy đủ các phương tiện vận chuyển và trang thiết bị để mở rộng địa bàn thu gom và tăng tần suất thu gom. Trong đó, xác định cụ thể chủng loại xe phù hợp điều kiện thu gom và vận chuyển của địa bàn thu gom; lập các tổ, đội thu gom tại các xã chưa có; nguồn kinh phí từ nguồn ngân sách nhà nước hoặc nguồn xã hội hóa.

- Xây dựng hoàn thiện hệ thống giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH để đấu thầu, đặt hàng, giao nhiệm vụ.

6.3. Tập trung tuyên truyền, vận động

- Ban hành Kế hoạch truyền thông bảo vệ môi trường tỉnh Gia Lai giai đoạn 2026 -2030; trong đó chú trọng tuyên truyền, hướng dẫn các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, nhất là việc phân loại tại nguồn CTRSH, giảm thiểu rác thải nhựa.

- Tuyên truyền sâu rộng thông qua phương tiện truyền thanh cấp xã hướng đến người dân trên địa bàn. Nội dung truyền thông theo từng chuyên đề cụ thể, phù hợp điều kiện và mô hình quản lý CTRSH của từng địa phương.

- Đưa nội dung quản lý CTRSH bao gồm ngăn ngừa, giảm thiểu phát sinh, sử dụng các nguyên liệu thân thiện với môi trường, thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH theo đúng quy định vào chương trình tập huấn, bồi dưỡng đào tạo tại các cơ quan, đơn vị sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

- Vận động người dân trong việc vệ sinh môi trường, quản lý CTRSH, tham gia dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH tại địa bàn; không thải bỏ CTRSH bừa bãi, không đúng nơi quy định.

- Chú trọng công tác vận động người dân thực hiện phân loại CTRSH tại nguồn theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020 với lộ trình phù hợp. Trên cơ sở các mô hình đã triển khai, từng bước hoàn thiện các quy định về công tác phân loại tại nguồn, bao gồm quy định về bao bì, thiết bị lưu chứa, phương tiện vận chuyển, phương thức thu gom, vận chuyển và xử lý, trách nhiệm các bên liên quan. Chuẩn bị các điều kiện hạ tầng thu gom, vận chuyển, xử lý để đáp ứng các yêu cầu quản lý với CTRSH sau phân loại.

6.4. Khuyến khích, hỗ trợ các cơ sở tái chế nhựa đầu tư, cải tiến công nghệ theo hướng hiện đại, sản xuất sạch.

6.5 Công tác đóng cửa các bãi rác không hợp vệ sinh, các bãi chôn lấp tạm cấp xã/cấp thôn và các bãi chôn lấp thuộc đối tượng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng được thực hiện đồng bộ với lộ trình hình thành các Nhà máy/Bãi chôn lấp CTRSH hợp vệ sinh.

7. Về nguồn lực tài chính

- Định giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH theo Luật Giá nhằm đảm bảo cho hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH trên địa bàn tỉnh. Thiết lập lộ trình tăng giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH đảm bảo sau năm 2030, ngân sách nhà nước chỉ chi trả cho hoạt động xử lý CTRSH.

- Tăng cường kêu gọi đầu tư, đa dạng hóa nguồn vốn cho đầu tư quản lý CTRSH.

- Tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư nhà máy xử lý; lựa chọn đơn vị quản lý vận hành các nhà máy được đầu tư bằng nguồn vốn nhà nước; ưu tiên lựa chọn đơn vị cung ứng dịch vụ thu gom, vận chuyển CTRSH theo quy định của Luật Đấu thầu để tiết kiệm chi phí từ nguồn ngân sách.

- Giao việc thu giá cụ thể dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH (áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp, hộ gia đình, cá nhân) cho UBND cấp xã, phường có tỷ lệ thu giá thấp.

- Ngân sách nhà nước chi đầu tư các công trình xử lý liên xã có công suất tiếp nhận dưới 100 tấn/ngày (trừ một số địa phương đã có đơn vị tư nhân thực hiện) và giao UBND cấp xã nơi đặt công trình xử lý làm đại diện Chủ đầu tư.

- Bố trí kinh phí cho công tác quản lý CTRSH giai đoạn 2026-2030 theo các nguyên tắc như sau:

+ Rà soát, chấn chỉnh việc sử dụng xe ép rác chuyên dụng đã được trang bị, đảm bảo đúng đối tượng, mục đích.

+ Ngân sách tỉnh hỗ trợ chi phí xử lý CTRSH và một phần mua sắm xe ép rác chuyên dùng. Nguyên tắc hỗ trợ mua xe: dành cho đơn vị sự nghiệp hiện đang thu gom, vận chuyển CTRSH liên xã, có mở rộng tần suất thu gom, địa bàn thu gom và có lượng thu gom đạt trên 10 tấn/ngày.

+ Ngân sách tỉnh chỉ hỗ trợ chi phí đối với hoạt động xử lý đảm bảo yêu cầu phù hợp với định hướng công nghệ chung của tỉnh trong mỗi giai đoạn.

+ Ngân sách nhà nước cấp bù đối với hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý theo hướng giảm dần khu vực đô thị và ưu tiên đối với địa bàn các xã nông thôn đã có hoạt động thu gom theo quy hoạch.

- Tổng kinh phí cho công tác quản lý CTRSH giai đoạn 2026-2030: ước tính 6.209,642 tỷ đồng. Trong đó:

+ Nguồn xã hội hóa:       2.700 tỷ đồng.

+ Thu từ người dân:       1.069,489 tỷ đồng.

+ Ngân sách nhà nước:  2.440,153 tỷ đồng;

Trong đó:

++ 1.981,618 tỷ đồng từ nguồn chi thường xuyên

++ 458,535 tỷ đồng từ nguồn chi đầu tư công.