Trang chủ Văn bản pháp luật Quyết định 2386/QĐ-UBND năm 2022 phê duyệt Đề án bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

A+ A-

Báo lỗi Chia sẻ Lưu VB Bản in

Văn bản được dẫn chiếu

1Thông tư 02/2006/TT-BTS hướng dẫn Nghị định 59/2005/NĐ-CP về điều kiện sản xuất, kinh doanh một số ngành nghề thủy sản do Bộ thủy sản ban hành
2Luật Bảo vệ môi trường 1993
3Nghị định 109/2003/NĐ-CP về việc bảo tồn và phát triển bền vững các vùng đất ngập nước
4Luật Thủy sản 2003
5Quyết định 131/2004/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thuỷ sản do Thủ tướng Chính phủ ban hành
6Thông tư 62/2008/TT-BNN sửa đổi Thông tư 02/2006/TT-BTS thi hành Nghị định 59/2005/NĐ-CP về điều kiện sản xuất, kinh doanh một số ngành nghề thủy sản do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành
7Công ước về các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế đặc biệt như là nơi cư trú của loài chim nước
8Quyết định 87/2009/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Đắk Lăk thời kỳ đến năm 2020 do Thủ tướng Chính phủ ban hành
9Quyết định 05/2011/QĐ-UBND Quy định về khu vực, hình thức, ngư cụ, đối tượng thủy sản cấm khai thác và kích thước tối thiểu của loài thủy sản được phép khai thác trong vùng nước tự nhiên trên địa bàn tỉnh do Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk ban hành
10Quyết định 188/QĐ-TTg năm 2012 phê duyệt Chương trình bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản đến năm 2020 do Thủ tướng Chính phủ ban hành
11Chỉ thị 02/2014/CT-UBND nghiêm cấm hành vi hủy diệt trong khai thác thủy sản ở các vùng nước tự nhiên trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk
12Quyết định 24/2015/QĐ-UBND sửa đổi Quyết định 16/2009/QĐ-UBND về Quy chế quản lý nuôi trồng, khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản do tỉnh Đắk Lắk ban hành
13Nghị định 116/2018/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 55/2015/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn
14Nghị định 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn
15Quyết định 286/QĐ-TTg năm 2018 về phê duyệt điều chỉnh, bổ sung quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 do Thủ tướng Chính phủ ban hành
16Nghị định 98/2018/NĐ-CP về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp
17Kế hoạch 5241/KH-UBND năm 2018 thực hiện Đề án bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản tại các thủy vực sông, hồ chứa trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020 và tầm nhìn năm 2030
18Chỉ thị 09/CT-UBND năm 2020 về nghiêm cấm hành vi hủy diệt trong khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

Văn bản được căn cứ

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH ĐẮK LẮK -------	CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ---------------
Số: 2386/QĐ-UBND	Đắk Lắk, ngày 20 tháng 10 năm 2022

QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC PHÊ DUYỆT ĐỀ ÁN BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN LỢI THỦY SẢN GIAI ĐOẠN 2021-2025 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK

CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH

Căn cứ Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 19/6/2015; Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 22/11/2019;

Căn cứ Luật Thủy sản ngày 21/11/2017;

Căn cứ Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 08/03/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản;

Căn cứ Thông tư số 05/2013/TT-BKHĐT ngày 31/10/2013 của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc hướng dẫn tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và công bố Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, Quy hoạch ngành, lĩnh vực sản phẩm chủ yếu;

Căn cứ Quyết định số 2950/QĐ-UBND, ngày 25/10/2021 của UBND tỉnh về việc phê duyệt Đề cương dự toán Đề án bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk;

Theo đề nghị của Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Tờ trình số 186/TTr-SNN ngày 07/10/2022; Báo cáo số 262/BC-SNN ngày 03/10/2022 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về Kết quả thẩm định Đề án bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Phê duyệt kèm theo Quyết định này Đề án bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

Điều 2. Giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương trong tỉnh chỉ đạo thực hiện các nội dung trong Đề án và chịu trách nhiệm báo cáo kết quả thực hiện về UBND tỉnh.

Điều 3. Chánh Văn phòng UBND tỉnh; Giám đốc các Sở: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Khoa học và Công nghệ, Công Thương, Tài nguyên và Môi trường; Hội Nông dân tỉnh; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và các Đoàn thể; Chủ tịch UBND các huyện, thị xã, thành phố và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành quyết định này, kể từ ngày ký ban hành./.

Nơi nhận:
- Như Điều 3;
- CT, các PCT UBND tỉnh;
- Lãnh đạo VP UBND tỉnh;
- Các phòng, TT: NNMT, TH, CC&CTTĐT;
- Lưu: VT, NNMT (Q-07b).

KT. CHỦ TỊCH
PHÓ CHỦ TỊCH

Nguyễn Tuấn Hà

ĐỀ ÁN

BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN LỢI THỦY SẢN GIAI ĐOẠN 2021-2025 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK
(Ban hành kèm theo Quyết định số 2386/QĐ-UBND ngày 20/10/2022 của UBND tỉnh)

PHẦN MỞ ĐẦU

I. SỰ CẦN THIẾT XÂY DỰNG ĐỀ ÁN

Đắk Lắk có hệ thống sông suối phong phú cùng hàng trăm các hồ chứa và hồ tự nhiên lớn nhỏ với tổng diện tích hơn 42.000 ha, phân bố tương đối đồng đều trên địa bàn toàn tỉnh là điều kiện thuận lợi để phát triển ngành thủy sản nói chung và nghề khai thác thủy sản nội địa nói riêng. Trong các lưu vực sông, đáng chú ý nhất là lưu vực sông Srêpôk chảy qua địa bàn tỉnh được xem là nơi có nguồn lợi thủy sinh vật tự nhiên phong phú bậc nhất của hệ thống sông Mêkông ở Tây Nguyên (Lưu vực sông Mêkông là vùng có đa dạng sinh học cao với quần thể động, thực vật phong phú, nơi đây cũng là khu vực có nghề cá nội đồng lớn nhất khu vực, đặc biệt là nghề khai thác thủy sản nội địa). Bên cạnh hệ thống sông, suối là hệ thống công trình hồ chứa (thủy lợi, thủy điện) đã và đang được xây dựng trong tương lai là tiềm năng to lớn để phát triển nghề cá nội địa ở tỉnh Đắk Lắk.

Qua kết quả điều tra phân loại của Trường Đại học Tây Nguyên về thành phần giống, loài khu hệ cá nước ngọt nói chung đã thu thập được 201 loài cá tự nhiên, trong đó đa số tập trung ở sông suối và hồ chứa, hồ tự nhiên thuộc tỉnh Đắk Lắk. Bộ cá chép chiếm số lượng loài lớn nhất khoảng 120 loài chiếm 60%, các bộ có ít loài là bộ cá thát lát, bộ lươn, bộ cá chình, bộ cá nheo, bộ mang liền .... mỗi bộ có một vài loài. Phần lớn các loài phân bố theo mùa, nhiều loài cá có giá trị cao phân bố tự nhiên trong các sông, suối, hồ, ruộng. Trên địa bàn tỉnh, có 201 loài cá phân bố, trong đó có 32 loài có giá trị kinh tế, 5 loài trong sách đỏ Việt Nam, 2 loài trong sách đỏ của IUCN (baodaklak.vn).

Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua cùng với áp lực gia tăng dân số và việc khai thác bằng các ngư cụ trái pháp luật (kích điện, thuốc nổ, thuốc độc, ngư cụ có kích thước mắt lưới nhỏ…) và khai thác thủy sản không đúng mùa vụ (khai thác vào mùa sinh sản của thủy sản) trên các thủy vực, bên cạnh đó hiện nay việc làm các công trình thủy điện chắn dòng ảnh hưởng đến quá trình di cư sinh sản của các đối tượng đã làm sản lượng khai thác sụt giảm nghiêm trọng.Theo số liệu báo cáo của Dự án quản lý nghề cá lưu vực sông Mê Kông và số liệu thống kê của các đơn vị liên quan hiện nay sản lượng khai thác cá chỉ bằng 25% so với sản lượng khai thác cách đây 10-15 năm, ví dụ: theo báo cáo của Hội nghề cá Hồ Lắk tại thủy vực hồ Lắk có diện tích hơn 700 ha cách đây khoảng 15 năm sản lượng riêng cá Thác Lác các thành viên trong Hội khai thác được 150kg/ngày để làm chả cá nhưng hiện nay sản lượng khai thác tổng số không được 30 kg/ngày, bên cạnh đó một số loài đang có dấu hiệu giảm rõ rệt như cá trà sóc, cá leo nước ngọt, cá mõm trâu, cá thát lát, các loài cá lăng, cá lóc. Chính vì vậy để khôi phục lại nguồn lợi thủy sản đa dạng phong phú, đồng thời nâng cao sản lượng khai thác trong thời gian tới góp phần ổn định đời sống người dân sống xung quanh các thủy vực nội địa trên cả nước nói chung và trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk nói riêng, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã ban hành Thông tư 19/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/11/2018 về việc hướng dẫn bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản; Ngày 14/6/2021 UBND tỉnh đã cho phép chủ trương lập Đề án “Bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”. Quyết định này thể hiện rõ mức độ cần thiết phải lập Đề án với mục tiêu là khôi phục lại nguồn lợi thủy sản tại các thủy vực, đồng thời quản lý phát triển một cách bền vững.

II. CÁC CĂN CỨ PHÁP LÝ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN

1. Văn bản của Trung ương

- Luật Thủy sản năm 2017;

- Luật Tài nguyên nước 2012;

- Công ước Đa dạng sinh học, 1992, BRAXIN - “Chương trình hành động thế kỷ 21 về bảo tồn Đa dạng sinh học”;

- Luật Đa dạng sinh học năm 2008;

- Luật Đất đai năm 2013;

- Luật Đa dạng sinh học năm 2008 được sửa đổi bổ sung bởi Luật Quy hoạch năm 2018 và được lập thành văn bản hợp nhất số 32/VBHN-VPQH ngày 10/12/2018 của Văn phòng Quốc hội;

- Luật Thủy lợi, Nghị định số 67/2018/NĐ-CP hướng dẫn Luật Thủy lợi;

- Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 08/03/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản;

- Nghị định số 65/2010/NĐ-CP ngày 11/6/2010 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đa dạng sinh học;

- Thông tư số 19/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/11/2018 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc hướng dẫn bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản;

- Quyết định số 339/QĐ-TTg, ngày 11/3/2021 của Thủ tướng chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

- Chỉ thị số 01/1998/CT-TTg ngày 02/01/1998 của Thủ tướng Chính phủ về việc nghiêm cấm các hành vi khai thác thủy sản hủy diệt;

- Chỉ thị số 19/CT-TTg ngày 30/7/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện Chỉ thị số 01/1998/CT-TTg ngày 02/01/1998 của Thủ tướng Chính phủ về nghiêm cấm các hành vi khai thác thủy sản hủy diệt;

- Quyết định số 1960/QĐ-BNN-TCTS ngày 06/5/2021 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Quyết định số 339/QĐ-TTg ngày 11/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045;

- Quyết định số 1151/QĐ-BNN-TCTS ngày 19/3/2021 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt Kế hoạch quan trắc, cảnh báo và giám sát môi trường trong nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2021-2025.

- Quyết định số 1095/QĐ-BNN-TCTS ngày 15/3/2021 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc phê duyệt kế hoạch ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ phục vụ tái cơ cấu ngành thủy sản giai đoạn 2021-2025.

2. Văn bản của Tỉnh Đắk Lắk

- Quyết định số 38/2020/QĐ-UBND ngày 17/12/2020 của UBND tỉnh về quy định khu vực cấm khai thác thủy sản có thời hạn; nghề, ngư cụ cấm sử dụng khai thác thủy sản tại khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

- Công văn số 5216/UBND-NNMT ngày 14/6/2021 của UBND tỉnh về việc cho chủ trương lập Đề án Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021- 2025 và định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

- Kế hoạch số 6377/KH-UBND ngày 01/8/2018 của UBND tỉnh về việc tổ chức triển khai, thi hành Luật Thủy sản trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

- Kế hoạch số 5899/KH-UBND ngày 02/7/2021 của UBND tỉnh về việc ban hành Kế hoạch triển khai Quyết định số 38/2020/QĐ-UBND, ngày 17/12/2020 về quy định khu vực cấm khai thác thủy sản có thời hạn; nghề, ngư cụ cấm sử dụng khai thác thủy sản tại khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

- Quyết định số 2950/QĐ-UBND ngày 25/10/2021 của UBND tỉnh Đắk Lắk về phê duyệt đề cương dự toán Đề án Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

- Quyết định số 323/QĐ-UBND tỉnh ngày 08/02/2021 của UBND tỉnh Đắk Lắk về việc phê duyệt Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

3. Phương pháp luận xây dựng đề án

- Phương pháp chuyên gia: tổ chức các Hội thảo để lấy ý kiến đóng góp của các chuyên gia khoa học, để có đánh giá khách quan về các kết quả đạt được và thảo luận về các nội dung trong bản dự thảo đề án. Kiến thức, hiểu biết và kinh nghiệm của các chuyên gia, các nhà quản lý về sinh thái học, đa dạng sinh học, thủy sinh vật học, môi trường, hệ thống thông tin địa lý, địa mạo, quản lý, bảo tồn, kinh tế, xã hội, du lịch,... và kinh nghiệm của địa phương được vận dụng và phát huy tối đa để xây đề án.

- Hồi cứu và kế thừa tài liệu: sử dụng để tổng hợp, thống kê các kết quả nghiên cứu liên quan ở các hệ sinh thái, đa dạng sinh học khu vực nghiên cứu; kế thừa các kết quả nghiên cứu về điều kiện địa lý, khí tượng thủy văn, địa hình, địa mạo,.... sử dụng để tổng hợp, thống kê các kết quả nghiên cứu tương tự và các nghiên cứu khoa học liên quan trực tiếp đến khu vực nghiên cứu hoặc gần khu vực vực nghiên cứu trong các lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.

- Khảo sát và điều tra thực địa tại các thủy vực.

- Trực tiếp đến làm việc lấy ý kiến và thu thập thông tin tài liệu tại: từ các Sở ban ngành liên quan và UBND các huyện, thị xã, thành phố. Sau khi xây dựng xong Dự thảo báo cáo Đề án, đã tổ chức hội thảo tại địa phương để lấy ý kiến đóng góp rộng rãi của địa phương, với sự tham gia của các sở, ban, ngành có liên quan của tỉnh Đăk Lăk và UBND cấp huyện.

- Thu thập, tổng hợp và phân tích các tài liệu, đặc biệt là tài liệu về đa dạng sinh học và đánh giá tác động của các dự án phát triển lên môi trường và đa dạng sinh học tại khu vực nghiên cứu.

- Phương pháp điều tra kinh tế - xã hội: phương pháp phỏng vấn, đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng (PRA). Các chuyên gia tư vấn sẽ tiến hành phỏng vấn người dân, đại diện chính quyền địa phương, các cán bộ quản lý để thu thập thông tin và các số liệu cần thiết. Dựa vào cộng đồng để điều tra bổ sung về đang dạng sinh học, điều kiện môi trường các hệ sinh thái cửa sông.

- Xây dựng và sắp xếp ưu tiên các dự án được đề xuất bằng phương pháp đối chiếu so sánh và theo tiếp cận phân tích khung logic (LFA - Logical Framework Analysis).

PHẦN THỨ NHẤT

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KINH TẾ - XÃ HỘI

I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN

1. Vị trí địa lý hành chính

Đắk Lắk là tỉnh nằm ở Trung tâm cao nguyên Trung bộ, là vùng đất nổi tiếng về cà phê, cao su. Diện tích tự nhiên là: 13.125,37 km², dân số hơn 1,8 triệu người gồm 49 dân tộc anh em sinh sống. Các đơn vị hành chính gồm: Thành phố Buôn Ma Thuột, Thị xã Buôn Hồ và 13 huyện: Ea H’Leo, Ea Sup, Krông Năng, Krông Buk, Buôn Đôn, Cư M’gar, Ea Kar, M’Drắk, Krông Pắc, Krông Ana, Krông Bông, Lắk, Cư Kuin. Toạ độ địa lý:

Từ 12°10’00” đến 13°24’59” Vĩ độ Bắc

Từ 107°20’03” đến 108°59’43” Kinh độ Đông

Vị trí địa lý của tỉnh Đắk Lắk được xác định như sau: phía Bắc giáp tỉnh Gia Lai, phía Nam giáp tỉnh Lâm Đồng và tỉnh Đắk Nông, phía Đông giáp tỉnh Phú Yên và Khánh Hoà và phía Tây giáp Vương quốc Campuchia.

Thành phố Buôn Ma Thuột là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của tỉnh và cả vùng Tây Nguyên. Trung tâm thành phố là điểm giao cắt giữa quốc lộ 14 (chạy xuyên suốt tỉnh theo chiều từ Bắc xuống Nam) với quốc lộ 26 và quốc lộ 27 nối Buôn Ma Thuột với các thành phố Nha Trang (Khánh Hoà), Đà Lạt (Lâm Đồng) và Pleiku (Gia Lai). Hiện nay, đường Hồ Chí Minh qua địa bàn tỉnh đang được hoàn thiện, cùng với đường cao tốc Buôn Ma Thuột - Khánh Hòa sắp tới được khởi công xây dựng (giai đoạn 2023-2026), bên cạnh đó đường hàng không đã được nâng cấp nên Đắk Lắk sẽ là đầu mối giao lưu rất quan trọng nối liền các trung tâm kinh tế của cả nước như: Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Cần Thơ... Đây là động lực lớn, thúc đẩy nền kinh tế của tỉnh cũng như toàn vùng Tây Nguyên phát triển.

2. Đặc điểm các Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

2.1. Khí hậu

Do đặc điểm vị trí địa lý, địa hình nên khí hậu ở Đắk Lắk vừa chịu sự chi phối của khí hậu nhiệt đới gió mùa, vừa mang tính chất của khí hậu cao nguyên mát dịu. Song chịu ảnh hưởng mạnh nhất chủ yếu vẫn là khí hậu Tây Trường Sơn, đó là nhiệt độ trung bình không cao, mùa hè mưa nhiều ít nắng bức do chịu ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam, mùa đông mưa ít. Vùng phía Đông và Đông Bắc thuộc các huyện M’Đrắk, Ea Kar, Krông Năng là vùng khí hậu trung gian, chịu ảnh hưởng khí hậu Tây và Đông Trường Sơn.

Nhìn chung, thời tiết chia làm 2 mùa khá rõ rệt, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 kèm theo gió Tây Nam thịnh hành, các tháng có lượng mưa lớn nhất là tháng 7, 8, 9, lượng mưa chiếm 80 - 90% lượng mưa năm. Riêng vùng phía Đông do chịu ảnh hưởng của Đông Trường Sơn nên mùa mưa kéo dài hơn tới tháng 11. Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, trong mùa này độ ẩm giảm, gió Đông Bắc thổi mạnh, bốc hơi lớn, gây khô hạn nghiêm trọng.

a. Nhiệt độ

Nhiệt độ trung bình ở độ cao 500 - 800m dao động từ 22 - 23°C, vùng có độ cao thấp như Buôn Ma Thuột nhiệt độ trung bình 23,7°C, M’Drắk nhiệt độ 24°C. Tổng nhiệt độ năm cũng giảm dần theo độ cao, ở độ cao <800m tổng nhiệt độ năm đạt 8000 - 9500°C, độ cao >800m có tổng nhiệt độ giảm xuống chỉ còn 7500 - 8000°C. Biên độ nhiệt trong ngày lớn, có ngày biên độ đạt 20°C, biên độ nhiệt giữa các tháng trong năm không lớn, tháng giêng có nhiệt độ trung bình thấp nhất ở Buôn Ma Thuột 18,4°C, ở M’Drắk 20°C, tháng có nhiệt độ cao nhất là tháng 4 ở Buôn Ma Thuột 26,2°C, ở Buôn Hồ 27,2°C.

b. Chế độ mưa

Lượng mưa trung bình nhiều năm toàn tỉnh đạt từ 1.600 -1.800 mm, trong đó vùng có lượng mưa lớn nhất là vùng phía Nam (1.950 - 2.000 mm); vùng có lượng mưa thấp nhất là vùng phía Tây Bắc (1.500 - 1.550mm). Lượng mưa trong 6 tháng mùa mưa chiếm 84% lượng mưa năm, mùa khô lượng mưa chiếm 16%, vùng Ea Sup lượng mưa mùa khô chiếm 10%, có năm không có mưa. Các tháng có lượng mưa lớn là tháng 8, 9. Mùa mưa còn chịu ảnh hưởng bởi bão. Mỗi năm trung bình có 2 cơn bão ảnh hưởng đến thời tiết Đắk Lắk. Đáng chú ý là lượng mưa do bão gây ra khá lớn, trung bình mỗi cơn bão có thể mưa từ 40 - 60mm. Lượng mưa lớn nhất 1 đợt bão ở các vùng khác nhau dao động từ 150 - 500mm và lượng mưa lớn nhất trong 24 giờ đạt 100 - 250mm. Mưa lớn trong điều kiện núi và địa hình của Đắk Lắk xen kẽ với các thung lũng dẫn đến tình trạng xói mòn đất nghiêm trọng và lũ lụt ở những vùng thấp. Các tháng mưa tập trung thường gây lũ lụt vùng Lắk - Krông Ana. Trong các tháng mùa mưa đôi khi xảy ra tiểu hạn từ 15 - 20 ngày gây thiệt hại cho sản xuất nông nghiệp.

c. Các yếu tố khí hậu khác

- Độ ẩm không khí: trung bình năm khoảng 82%, tháng có độ ẩm cao nhất là tháng 9 trung bình 90% tháng có độ ẩm thấp nhất là tháng 3 trung bình 70%.

- Lượng bốc hơi: lượng bốc hơi các tháng 2, 3, 4 từ 150 - 200 mm. Tổng lượng bốc hơi trung bình năm 1.300 - 1.500mm, bằng 70% lượng mưa năm.

- Chế độ nắng: tổng số giờ nắng bình quân hàng năm khá cao khoảng 2139 giờ, năm cao nhất 2323 giờ, năm thấp nhất khoảng 1991 giờ. Trong đó mùa khô số giờ nắng trung bình cao hơn (1.167 giờ) so với mùa mưa (972 giờ).

- Chế độ gió: có 2 hướng gió chính theo 2 mùa, mùa mưa gió Tây Nam thịnh hành thường thổi nhẹ khoảng cấp 2, cấp 3. Mùa khô gió Đông Bắc thịnh hành thường thổi mạnh cấp 3, cấp 4 có lúc gió mạnh lên cấp 6, cấp 7. Mùa khô gió tốc độ lớn thường gây khô hạn.

Tóm lại khí hậu Đắk Lắk vừa mang nét chung của khí hậu nhiệt đới gió mùa vừa chịu ảnh hưởng của khí hậu vùng cao nguyên nên phù hợp với nhiều loại cây trồng. Tuy nhiên, do chế độ thời tiết có 2 mùa rõ rệt, mùa khô thiếu nước cho sản xuất và sinh hoạt, mùa mưa lượng mưa lớn tập trung gây lũ lụt một số vùng. Lượng mưa lớn cũng gây xói mòn và rửa trôi đất đai.

2.2. Tài nguyên nước

a. Nước mặt

* Sông suối

Tỉnh Đắk Lắk có nhiều kiểu địa hình khác nhau đã tạo nên sự đa dạng về sông suối, mật độ sông suối bình quân khoảng 0,8 km/km². Hệ thống sông suối trên địa bàn tỉnh thuộc 2 lưu vực chính: sông Srêpốk, sông Ba và EaHleo:

- Hệ thống sông Srêpốk: chiều dài sông chính 315 km, diện tích lưu vực 30.100 km² (trong phạm vi Đắk Lắk 4.200 km²) là sự hợp thành của hai con sông lớn: Krông Knô và Krông Ana:

Sông Krông Ana gồm các nhánh chính hợp thành: suối Krông Buk bắt nguồn từ dãy núi Rồng thuộc cao Nguyên Buôn Ma Thuột, suối Krông Pắc bắt nguồn từ dãy núi phía Tây tỉnh Khánh Hoà và suối Krông Bông bắt nguồn từ dãy núi phía Đông Nam tỉnh. Sông chính chảy theo hướng Đông - Tây với chiều dài 215 km, diện tích lưu vực 3.960 km². Dòng chảy bình quân 21 l/s/km². Độ dốc lòng sông không đồng đều, những nhánh lớn ở thượng nguồn 4 - 5%, đoạn hạ lưu thuộc Lắk - Buôn Trấp có độ dốc 0,25%, dòng sông gấp khúc gây lũ lụt hàng năm trên phạm vi khá rộng, đồng thời cũng bồi đắp phù sa tạo nên những cánh đồng màu mỡ ven sông. Đây là con sông có ảnh hưởng đáng kể đến sản xuất nông nghiệp của tỉnh, nhất là cây lúa nước.

Sông Krông Knô: Bắt nguồn từ dãy núi cao Chư Jang Sin (2.442 m - có thể gọi là mái nhà của Tây Nguyên) chảy theo hướng Đông Nam - Tây Bắc, toàn bộ lưu vực của sông hầu hết là rừng núi, thượng lưu hẹp và dốc, bề rộng của dòng sông lớn dần từ thượng lưu xuống hạ lưu. Tổng diện tích lưu vực sông là 3.920 km² và chiều dài dòng chính là 156 km, độ dốc trung bình của sông 6,8%. Dòng chảy bình quân trên toàn lưu vực là 34 lít/s/km². Mùa mưa lượng nước khá lớn gây lũ lụt và bồi đắp phù sa cho các cánh đồng ven sông.

- Hệ thống sông Ba: Lưu vực sông Ba nằm về phía Đông Bắc tỉnh với diện tỉnh khoảng 2.824 km² và có hai thủy lưu chính chảy trong phạm vi của tỉnh là: Ea Krông Hin và Ea Krông H’năng. Hai sông này bắt nguồn từ dãy núi cao và chảy qua các vùng có lượng mưa lớn và phong phú.

Sông Krông H’năng: bắt nguồn từ dãy núi Chư Tun có độ cao 1.200m, sông chảy theo hướng Bắc Nam đến huyện Ea Kar chuyển hướng Tây - Đông sau đó chuyển hướng Nam - Bắc rồi nhập với sông Ba ở vùng giáp giới giữa Gia Lai và Phú Yên có chiều dài 130 km, diện tích lưu vực 1.840 km². Dòng chảy phần lớn trong địa phận của Đắk Lắk với diện tích lưu vực 1.542 km², chiều dài sông chính 130 km, độ dốc lòng sông 7,45% và mật độ lưới sông 0,54 km/km².

Sông Krông Hin bắt nguồn từ dãy Cư Mu với đỉnh cao 2.051 m, chiều dài sông chính 88 km, lưu vực 1.040 km², sông có nhiều bậc thang, độ dốc lòng sông 15,5% và mật độ lưới sông 0,53km/km². Do lượng mưa phân bố không đều theo thời gian, theo vùng và địa hình chia cắt phức tạp nên mùa mưa thường bị ngập úng cục bộ tại một số vùng ven sông: Krông Nô, Krông Ana và Krông Pắc, mùa khô lại xảy ra tình trạng thiếu nước nghiêm trọng.

Hai dòng sông này có tiềm năng thủy điện, còn khả năng cấp nước cho sản xuất không nhiều do địa hình dốc và đất nông nghiệp ít.

- Hệ thống sông Ea H’Leo

Sông Ea H’Leo bắt nguồn từ độ cao 800 m trên địa phận xã Dliê Ya huyện Krông Năng có chiều dài 143 km, chạy qua 2 huyện Ea Hleo và Ea Sup trước khi hợp lưu với suối Ea Lốp cách biên giới Việt Nam - Cam Pu Chia khoảng 1km rồi đổ vào sông Srêpok trên đất Cam Pu Chia. Diện tích lưu vực của sông là 3.080 km² nằm trên địa bàn 6 huyện thuộc 2 tỉnh Đắk Lắk và Gia Lai. Sông Ea H’Leo có nhánh chính là suối EaSup, diện tích lưu vực 994 km² chiều dài 104 km. Trên dòng suối đã xây dựng 2 công trình thủy lợi lớn EaSup hạ và EaSup thượng để tưới cho vùng EaSup với diện tích trên 10.000 ha. Đây là 2 công trình quan trọng có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống và sản xuất của nhân dân huyện EaSup. Đặc điểm nổi bật của thủy văn Đắk Lắk là: lượng nước mùa lũ chiếm từ 70 - 80% lượng nước cả năm; lượng nước tháng lớn nhất chiếm từ 20 - 29% lượng nước cả năm và lượng nước tháng kiệt nhất chiếm từ 2 - 2,5% lượng nước cả năm,vùng phía tả sông Srêpốk và Ea Sup nước không còn sau khi hết mưa.

* Hệ thống hồ đập:

Trên địa bàn tỉnh có 737 hồ tự nhiên và nhân tạo, độ sâu từ vài mét tới 25 m. Tổng dung tích các hồ chứa 650 triệu m³ nước. Đây có thể coi là kho chứa nước phục vụ cho các nhu cầu dân sinh, kinh tế: tưới tiêu, du lịch tham quan, nuôi trồng thủy sản, bảo vệ môi trường. Tổng diện tích mặt nước, sông suối và hồ của Đắk Lắk có khả năng khai thác nuôi trồng thủy sản là khoảng hơn 42.000 ha. Diện tích này đã được khai thác để nuôi trồng thủy sản khoảng 8.310 ha, chiếm 20,8% tổng diện tích sông suối, ao hồ của tỉnh. Trong tổng số hồ chứa trên địa bàn tỉnh có 45 hồ chứa là có diện tích từ 50 ha trở lên, đây được xem như là những ngư trường khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh.

Bảng 1. Diện tích những hồ chứa là ngư trường khai thác ở tỉnh Đắk Lắk

Diện tích hồ chứa	Số lượng (hồ)	Tổng diện tích (ha)	Tỷ lệ phần trăm (%)
Từ 50 - 100 ha	19	1654	14,82
Từ 101 - 300 ha	21	3905	35,00
Từ 301 - 500 ha	1	340	3,05
Từ 501 - 1000 ha	1	658	5,90
Trên 1000 ha	3	4600	41,23
	45	11157	100,00%

(Nguồn Chi cục Thủy lợi tỉnh Đắk Lắk, 2020)

b. Nước ngầm

Theo tài liệu nghiên cứu thăm dò, đánh giá nước dưới đất của trung tâm nghiên cứu môi trường địa chất Trường Đại học Mỏ-Địa chất: nước dưới đất có trữ lượng và chất lượng tốt, thường tồn tại trong các khe nứt trong đá phun trào bazan. Đặc biệt ở đây có hiện tượng mất nước (nước tầng trên chảy xuống tầng dưới), trong các trầm tích bở rời Đệ Tứ, trầm tích Neogen, trầm tích Jura có mức chứa nước từ nghèo đến trung bình, còn các tầng khác không đáng kể.

Chiều sâu nước thay đổi lớn, theo bề mặt địa hình và thế nằm của tầng, biến đổi từ 4 - 57 m ở Buôn Ma Thuột.

Nước ngầm trên địa bàn tỉnh tương đối phong phú nhưng chỉ tập trung ở khối bazan Buôn Ma Thuột - Krông Buk, các khối bazan khác có trữ lượng nước ngầm nhỏ hơn. Tại những khu vực này có thể khai thác nước để phục vụ sinh hoạt, kinh tế vườn và tưới cho cây trồng qua giếng đào, giếng khoan. Nhưng ở một số khu vực như M’Drắk, Krông Bông, Ea Kar, phía Đông huyện Ea H’Leo lượng nước ngầm rất kém, việc đầu tư khai thác đòi hỏi nguồn kinh phí lớn.

c. Khả năng cung cấp nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp

Hiện nay trên địa bàn tỉnh có 737 công trình, gồm: 575 hồ chứa, 103 đập dâng, 59 trạm bơm tưới và 01 hệ thống đê bao (chưa bao gồm các công trình có diện tích tưới không đáng kể); kiên cố hóa kênh mương các loại được 600 km/1.782,6 km (kênh chính 396,3 km, kênh nhánh 246,1 km). Các công trình thủy lợi đang tưới với tổng diện tích khoảng 230 nghìn ha, trong đó lúa Đông Xuân 30 nghìn ha, lúa vụ Mùa 53,4 nghìn ha, cà phê 132,3 nghìn ha, hoa màu và cây khác 14,6 nghìn ha và đáp ứng được gần 76% diện tích cây trồng có nhu cầu tưới. Tuy nhiên, nguồn nước từ công trình thủy lợi phục vụ tưới cho hoa màu và các loại cây trồng khác còn ở mức thấp. Kết quả quy hoạch thủy lợi cho tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020 như sau: số công trình nâng cấp, sửa chữa và xây dựng mới là 536 công trình các loại để đảm bảo diện tích tưới tăng thêm 261,7 nghìn ha, trong đó tưới lúa 61,4 nghìn ha, màu và cây công nghiệp là 200,3 nghìn ha.

2.3. Tài nguyên đất

Theo Báo cáo đầu kỳ quy hoạch tỉnh Đắk Lắk thời kỳ 2021 - 2030 tầm nhìn đến 2050 đánh giá thực hiện quy hoạch đất thời kỳ 2011 - 2020, có thể rút ra đánh giá tiềm năng đất đai như sau:

Tiềm năng đất đai năm 2020 bằng tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh, theo kết quả thống kê là 1.307.041 ha, trong đó:

Đất nông nghiệp 1.189.057 ha (90,97%);

Đất phi nông nghiệp 96.303 ha (7,37%);

Đất chưa sử dụng 21.681 ha (1,66%);

Tiềm năng cho lĩnh vực đất nông nghiệp khá cao, trong những năm tới cần chuyển đổi cơ cấu cây trồng cho phù hợp với thổ nhưỡng, tăng hệ số sử dụng đất, cần tạo ra các vùng sản xuất nông nghiệp và phát huy những lợi thế để đạt hiệu quả năng suất cao.

Cơ cấu sử dụng đất của tỉnh đang chuyển dịch theo hướng phù hợp với điều kiện tự nhiên, phù hợp với điều kiện phát triển của tỉnh, đã đáp ứng cơ bản yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Cơ cấu hợp lý được thể hiện trên các mặt như: Quỹ đất đai của tỉnh ngày càng được khai thác, sử dụng triệt để, tỷ lệ đất đã đưa vào khai thác, sử dụng cho các mục đích dân sinh kinh tế ngày càng tăng, diện tích đất chưa sử dụng giảm dần. Trong những năm qua, cùng với sự chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tăng tỷ trọng ngành công nghiệp - xây dựng và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp - thủy sản; cơ cấu sử dụng các loại đất trên địa bàn tỉnh đã có những thay đổi đáng kể so với tổng diện tích tự nhiên. để phù hợp với mức độ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Mức độ thích hợp của từng loại đất là đã đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, sắp xếp bố trí phù hợp với địa hình và nông hóa thổ nhưỡng của từng loại đất.

Qua kinh nghiệm sản xuất hàng năm cho thấy đất đai của tỉnh phù hợp với nhiều loại cây trồng cho năng suất cao, nhiều mô hình trang trại đã mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Đất nông nghiệp là nguồn dự trữ dồi dào về số lượng để cung cấp cho các ngành như: Công nghiệp, dịch vụ thương mại, tiểu thủ công nghiệp, làng nghề truyền thống và các cơ sở hạ tầng phục vụ sinh hoạt văn hoá cũng như khám chữa bệnh của nhân dân.

Đất phát triển hạ tầng có cơ cấu hợp lý so với yêu cầu phát triển kinh tế, tuy nhiên một số loại đất như: đất chợ, bưu chính viễn thông, thể thao còn chiếm tỷ lệ nhỏ, vì vậy trong tương lai cần phải dành quỹ đất thích hợp cho các công trình phục vụ đời sống dân sinh, khai thác tiềm năng thế mạnh của địa phương, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội.

Quỹ đất dành cho các lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hoá, thể dục thể thao và các công trình phúc lợi khác cũng được đầu tư mở rộng đáng kể góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, chất lượng khám chữa bệnh và đời sống vật chất tinh thần của nhân dân.

Đất chưa sử dụng, chủ yếu là đất với diện tích nhỏ, không tập trung, khó khai thác để đưa vào sử dụng.

Như vậy, trong những năm qua việc sắp xếp, phân bố sử dụng nguồn tài nguyên đất đai hợp lý là một trong những nhân tố quan trọng mang lại tốc độ tăng trưởng nhanh góp phần để Đắk Lắk đạt và vượt các chỉ tiêu về kinh tế - xã hội trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

(Nguồn: Báo cáo đầu kỳ quy hoạch tỉnh Đắk Lắk thời kỳ 2021 – 2030 tầm nhìn đến 2050 - Tháng 9/2021)

2.4. Môi trường sinh thái và cảnh quan thiên nhiên

Điều kiện sinh thái trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk rất đặc trưng cho vùng đất cao nguyên của Tây Nguyên, trong đó các tài nguyên động vật trên cạn và thủy sinh vật khá đa dạng. Môi trường đất như ở Đắk Lắk được đánh giá là thuận lợi, có tiềm năng khá lớn cho phát triển nông nghiệp cả trồng trọt và chăn nuôi. Ngoài ra, cảnh quan của tỉnh là điều kiện thuận lợi cho phép hình thành và phát triển nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái vườn, đây cũng là thế mạnh trong chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp, cũng như đa dạng hóa các loại hình dịch vụ ở nông thôn. Bên cạnh các yếu tố môi trường đất thuận lợi cho phát triển cây trồng, động vật nuôi trên cạn, Môi trường nước tại các thủy vực sông, hồ chứa trên địa bàn tỉnh cũng tương đối thuận lợi để phát triển thủy sản:

Độ pH: Qua thống kê số liệu quan trắc môi trường nhiều năm cho thấy độ pH tại các thủy vực trung bình đạt bình quân 6-8 giá trị này nằm trong khoảng thích hợp đối với các đối tượng nuôi thủy sản.

Chất rắn lơ lửng và độ đục: Hàm lượng các chất rắn lơ lửng trên hệ thống sông Srêpôk và các con sông khác dao động 11- /l và cao vào mùa mưa, dẫn đến độ đục nước sông cũng tăng theo.

Hàm lượng BOD, COD và DO: Giá trị BOD và COD có xu hướng tăng. Giá trị BOD5 dao động từ 3-7 mg/l nằm trong khoảng phù hợp đối với hoạt động nuôi trồng thủy sản. Giá trị COD5 đạt khá cao, trung bình 7-21 mg/l. Hàm lượng DO khá cao và phù hợp với các đối tượng nuôi thủy sản.

Hàm lượng các chất dinh dưỡng: Các chất dinh dưỡng như nitrit, nitrat, amonia và phosphat đều nằm trong khoảng cho phép đối với các hoạt động nuôi trồng thủy sản và thậm chí đối với sinh hoạt (trừ vào những ngày mưa lũ).

Các chất kim loại nặng: Các kim loại nặng như sắt tổng số, chì, thủy ngân, cadmin, arsen trong các thủy vực vẫn nằm trong khoảng giá trị cho phép đối với hoạt động sinh hoạt của người dân và cho nuôi trồng thủy sản.

Hàm lượng coliform: dao động từ 4.300-275.667 MPN/100ml và vượt tiêu chuẩn chất lượng nước cho sinh hoạt

2.5. Đặc điểm các hệ sinh thái trong môi trường nước tại các thủy vực sông, hồ chứa trên địa bàn tỉnh

* Thực vật phù du: đây là nguồn thức ăn tự nhiên của các đối tượng thủy sản. Qua số liệu thu thập được, trên địa bàn tỉnh đã phân loại được 128 loài thực vật nổi phân bố ở hồ chứa, thuộc 33 họ và 6 ngành (24 loài thuộc ngành Cyanophyta, 16 loài thuộc ngành Euglenophyta, 5 loài thuộc ngành Dinophita, 21 loài thuộc ngành bacillariophyta, 42 loài thuộc ngành Chlorophyta và 20 loài thuộc ngành Charophyta). Riêng các loài thực vật nổi phân bố ở hồ Ea Kao 47 loài, hồ Ea Súp 46 loài và 77 loài phân bố ở hồ Lắk.

* Động vật phù du: cũng giống như thực vật phù du, đây là nguồn thức ăn tự nhiên của các đối tượng thủy sản. Qua số liệu thu thập được, trên địa bàn tỉnh đã phân loại được 2 nhóm Cladocera và Copepoda, trong đó ấu trùng muỗi và ấu trùng chuồn chuồn có mật độ tương đối nhiều. Số lượng động vật nổi trung bình 37 con/m³. Đối với hồ chứa có 63 loài thuộc 4 nhóm: Rotifera (45 loài), Cladocera (11 loài), Copepoda (6 loài) và Ostracoda (1 loài). Riêng hồ Ea Hao có 32 loài động vật nổi, 31 loài ở hồ Ea Súp và 54 loài ở hồ Lắk.

* Động vật đáy: hiện nay mới chỉ khảo sát được ở các suối thuộc thành phố Buôn Ma Thuột, theo thống kê của trường Đại học Tây Nguyên về động vật đáy cỡ lớn có 40 loài. Trong các mẫu thu được nhóm côn trùng chiếm ưu thế, 26 họ (khoảng 62% tổng số họ thu được). Các họ chiếm ưu thế ở các suối Thành phố Buôn Ma Thuột là Protoneuridae, Chironomidae, Dixidae; các họ còn lại tần số gặp ít, chỉ một vài đến vài chục cá thể trong một điểm thu mẫu.

Số lượng thực vật phù du đối với hồ tự nhiên cao hơn rất nhiều so với một số hồ nhân tạo. Riêng Hồ Lắk hàm lượng thực vật phù du đạt bình quân 9.136 tế bào/ml, trong khi đó đối với hồ nhân tạo đạt 246 tb/ml (Ea Kao) và 189 tb/ml (Ea Súp). Tương tự như thế đối với động vật phù du đạt 216 tb/ml (hồ Lắk), 80 tb/ml (hồ Ea Kao) và 72 tb/ml (hồ Ea Súp)…

2.6. Đa dạng khu hệ sinh vật

a) Khu hệ thủy sinh

* Khu hệ cá

Cho đến nay đã phân loại được 201 loài cá ở khu hệ cá tỉnh Đắk Lắk, trong đó có 32 loài có giá trị kinh tế, 5 loài trong sách đỏ Việt Nam, 2 loài trong sách đỏ của IUCN. Có nhiều loài cá có giá trị kinh tế như cá Ngựa xám, cá Trà sóc, cá Thát lát, cá Lăng nha, cá Còm, cá Lóc ... hiện nay sản lượng khai thác giảm sút nghiêm trọng.

Bảng 2. Danh sách các loài cá kinh tế và quý hiếm của tỉnh Đắk Lắk

TT	Tên địa phương	Tên khoa học	Sách đỏ VN	Sách đỏ của IUCN
1	Cá Thát lát	Notopterus notopterus (Pallas 1769)
2	Cá Nàng hai	Chitala blanci (d'Aubenton, 1965)		LR
3	Cá Còm	Chitala ornata (Gray, 1831)	VU
4	Cá Chình hoa	Anguilla marmorata Quoy and Gaimard, 1824	VU
5	Cá Chép	Cyprinus carpio Linnaeus 1758
6	Cá Diếc	Carasius auratus (Linnaeus, 1758)
7	Cá Trà sóc	Probarbus jullieni Sauvage 1880	VU	EN
8	Cá Ngựa xám	Tor tambroides (Bleeker 1854)
9	Cá Cóc	Cyclocheilichthys enoplos Bleeker 1850
10	Cá Dảnh	Puntioplites proctozystron (Bleeker, 1865)
11	Cá Mè vinh	Barbonymus gonionotus (Bleeker 1850)
12	Cá Chài	Leptobabus hoevenii (Bleeker, 1851)
13	Cá Ngựa nam	Hampala macrolepidota (Valenciennes, 1842)
14	Cá Duồng	Cirrhinus microlepis Sauvage, 1878	VU
15	Cá Mè lúi	Osteochilus hasseltii (Valenciennes 1842)
16	Cá Chạch bùn	Misgurnus anguillicaudatus (Cantor 1842)
17	Cá Lăng vàng	Hemibagrus nemurus (Valenciennes 1840)
18	Cá Lăng đuôi đỏ	Hemibagrus wyckioides (Fang & Chaux 1949)
19	Cá Trèn bầu	Ompok bimaculatus (Bloch 1794)
20	Cá Vồ đém	Pangasius larnaudii (Bocourt, 1866)
21	Cá Chiên lăng	Bagarius yarrelli (Sykers, 1841)	VU
22	Cá Trê vàng	Clarias macrocephalus Günther 1864
23	Cá Trê trắng	Clarias batrachus (Linnaeus 1758)
24	Lươn	Monopterus albus (Zuiew 1793)
25	Cá Chạch lá tre	Macrognathus siamensis (Günther 1861)
26	Cá Chạch lấu	Mastacembelus favus Hora 1924
27	Cá bống cát trắng	Glossogobius giuris (Hamilton 1822)
28	Cá Bống tượng	Oxyeleotris marmoratus (Bleeker,1852)
29	Cá Rô đồng	Anabas testudineus (Bloch 1792)
30	Cá Sặc rằn	Trichogaster pectoralis (Regan, 1910)
31	Cá Lóc bông	Channa micropeltes (Cuvier 1831)
32	Cá Lóc	Channa striata (Bloch 1793)

(Nguồn từ: Báo cáo điều tra khu hệ cá nước ngọt nội đồng khu vực Tây Nguyên-Phân Đinh Phúc, 2018, Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III- 2018)

Ghi chú: Các thứ hạng và tiêu chuẩn của IUCN cho sách đỏ:

- EN: Nguy cấp; VU: Sẽ nguy cấp; - LR: ít nguy cấp.

Tên khoa học của các loài cá có thể khác với các tài liệu đã xuất bản trước đây ở trong và ngoài nước vì được chỉnh lý theo Fishbase (2010).

Dựa trên khả năng sử dụng, ảnh hưởng của các loài này đến đời sống hàng ngày của người dân để đánh giá tầm quan trọng và khả năng sử dụng làm đối tượng nuôi của cá nước ngọt, bao gồm:

- Cá làm thực phẩm: Các loài này đều có thịt thơm ngon, dễ hấp thụ và được thị trường ưa chuộng. Một số trong chúng có thể chế biến thành những món ăn ngon, được sử dụng trong các nhà hàng, khách sạn như: Cá Thát lát, cá Còm, cá Nàng hai, các loài cá Lăng, cá Bống tượng, cá Chình hoa, Lươn, cá Trà sóc, cá Vồ dém, cá Chạch bùn, cá Chiên lăng, cá Chạch lấu, cá Chạch lá tre, cá Trê, cá Lóc, cá Rô đồng. Nhiều loài cá là nguồn thực phẩm thông dụng trong bữa ăn hàng ngày của người dân và có giá trị kinh tế lớn, sản lượng cao như: Cá Thát lát, cá Chép, cá Lóc, cá Ngựa nam, cá Lúi, cá Cóc, Lươn. Vào mùa khô, các loài cá Trê, cá Lóc, cá Rô đồng, Lươn, cá Mè vinh vẫn được bán ở các chợ với số lượng lớn. Ngoài ra, các sản phẩm phụ của cá còn làm thức ăn cho gia súc, gia cầm.

- Cá làm cảnh: Một số loài cá không chỉ được sử dụng làm thực phẩm mà còn được dùng làm cá cảnh. Các loài có màu sắc đẹp có thể nuôi trong nhà hoặc ngoài trời bao gồm: Cá Còm, cá Nàng hai, cá Chép, cá Sặc rằn, cá Lăng, cá Chạch bùn...

- Cá xuất khẩu: Trong số các loài cá kinh tế, một số đối tượng có khả năng làm mặt hàng xuất khẩu. Những loài cá này có thịt thơm ngon, chế biến được nhiều món ăn, dễ vận chuyển, và có thể chịu được môi trường thiếu thức ăn, như cá Thát lát, các loài cá Trê, cá Lóc và Lươn.

- Cá góp phần phòng dịch: Hai loài cá Rô đồng, cá Sặc rằn, cá Chạch bùn thuộc nhóm cá có khả năng tiêu diệt các loại côn trùng gây bệnh cho con người - ấu trùng muỗi, do thức ăn của chúng là ấu trùng côn trùng.

- Cá là mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái rừng Đắk Lắk: Hệ sinh thái rừng bao gồm rừng, sông, suối, hồ chứa, ao... và các sinh vật sinh sống trong đó. Do vậy, với hệ thống sông, suối dày đặc cùng nhiều hồ chứa, các loài cá là một thành phần trong hệ sinh thái rừng. Nếu thành phần và số lượng của các loài cá thay đổi, hàng loạt các mắt xích sẽ thay đổi theo, như: sự du canh, du cư, phá rừng làm rẫy ... do thiếu thực phẩm, lương thực. Các hoạt động này sẽ gián tiếp ảnh hưởng đến rừng, gây xói mòn đất...

b) Các loài thủy sinh khác

Các loài thủy sinh vật ở một số thủy vực trong tỉnh Đắk Lắk đã được nghiên cứu bởi Dự án quản lý lưu vực sông Mê Kông, dự án đã tiến hành phân loại các loài động thực vật nổi và thực vật bậc cao tại một số hồ chứa Ea Kao, hồ chứa Ea sup, hồ tự nhiên Lắk…. kết quả đạt được:

- Đã phân loại được 128 loài thực vật nổi phân bố ở 3 thủy vực nói trên thuộc 33 họ và 6 ngành (24 loài thuộc ngành Cyanophyta, 16 loài thuộc ngành Euglenophyta, 5 loài thuộc ngành Dinophita, 21 loài thuộc ngành bacillariophyta, 42 loài thuộc ngành Chlorophyta và 20 loài thuộc ngành Charophyta) (Phan, 2007). Các loài thực vật nổi phân bố ở hồ Ea Kao là 47 loài, hồ Ea soup là 46 loài và 77 loài phân bố ở hồ Lắk.

- Các loài động vật nổi phân loại được ở 3 thủy vực là 63 loài thuộc 4 nhóm: Rotifera (45 loài), Cladocera (11 loài), Copepoda (6 loài) và Ostracoda (1 loài). Đã phân loại được 32 loài động vật nổi ở hồ Ea kao, 31 loài ở hồ Ea sup và 54 loài ở hồ Lắk.

Có 22 loài thực vật bậc cao thuộc hai ngành, 13 họ phân bố ở các thủy vực nghiên cứu. Trong đó có 3 loài phân bố ở hồ Ea kao, 9 loài ở hồ Ea soup và 17 loài ở hồ Lắk.

II. KHÁI QUÁT TỔNG QUAN VỀ KINH TẾ TỈNH ĐẮK LẮK GIAI ĐOẠN 2015 - 2020

Đắk Lắk được xem là trung tâm của đại ngàn Tây Nguyên, vùng lõi tam giác phát triển ba nước Việt Nam - Lào - Campuchia, sau 5 năm thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2015 - 2020, kinh tế của tỉnh này đạt tốc độ tăng trưởng khá, chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng.

Theo dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVI trình Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025, kinh tế tỉnh Đắk Lắk đạt tốc độ tăng trưởng khá, dịch vụ tăng nhanh, đóng góp quan trọng vào việc duy trì tốc độ tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại.

Tăng trưởng kinh tế (GRDP theo giá so sánh 2010) bình quân đạt 8,75%/năm (trong đó: Nông, lâm, thủy sản tăng 5,64%; công nghiệp - xây dựng tăng 9,1%; thương mại - dịch vụ tăng 11,96%; thuế nhập khẩu, thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm tăng 3,77%). Quy mô nền kinh tế tăng cao, năm 2020 ước đạt 62.500 tỷ đồng, gấp 1,52 lần so với năm 2015.

Cơ cấu kinh tế (theo giá hiện hành) chuyển dịch mạnh mẽ ở 2 khu vực nông - lâm - thủy sản (giảm từ 45,4% xuống còn 36%) và dịch vụ (tăng từ 35,3% lên 45,2%); ngành công nghiệp - xây dựng tăng đều qua các năm, từ 15,6% lên 16,5%; thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản chiếm 2,24%.

Ngành dịch vụ ngày càng giữ vai trò dẫn dắt, đóng góp quan trọng vào mức tăng trưởng chung. GRDP bình quân đầu người (theo giá hiện hành) ước đạt 54,55 triệu đồng (tương đương 2.363 USD), gấp 1,67 lần năm 2015.

Ngành nông nghiệp của tỉnh này cũng tăng trưởng khá, đạt 5,64% giữ vai trò quan trọng trong ổn định kinh tế và đời sống nông thôn. Tái cơ cấu nông nghiệp đang được triển khai theo hướng ứng dụng công nghệ cao, đổi mới tổ chức sản xuất theo hướng hợp tác, liên kết, thu hút mạnh doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất và chế biến.

Giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích bình quân đạt 112 triệu đồng/ha (năm 2020), cao gấp 1,37 lần so với năm 2015. Kết cấu hạ tầng, hệ thống thủy lợi tiếp tục được đầu tư, phát triển theo hướng đa mục tiêu, đảm bảo chủ động tưới cho 82% diện tích cây trồng.

Bên cạnh đó, cơ cấu nội bộ công nghiệp - xây dựng chuyển dịch tích cực, năng lượng tái tạo phát triển nhanh; quy hoạch xây dựng đi trước làm cơ sở quản lý và bảo đảm tính định hướng, đồng bộ. Đã hình thành và phát triển các tổ hợp công nghiệp quy mô lớn như dự án Nhà máy điện mặt trời Xuân Thiện. Sản xuất của một số nhóm ngành công nghiệp chế biến có mức tăng trưởng cao, tỷ trọng lớn và thị trường tiêu thụ tốt như: đường, thép, bia, máy bơm nước, bê tông, cà phê bột...

Hiện nay, tỉnh Đắk Lắk có 1 dự án điện gió, công suất 28,8 MW; 5 dự án điện mặt trời, công suất 190 MWp đi vào hoạt động, góp phần làm tăng tỷ trọng ngành công nghiệp của tỉnh. Các khu, cụm công nghiệp được quan tâm đầu tư, từng bước đáp ứng nhu cầu về mặt bằng cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp.

Tỷ lệ lấp đầy tại Khu công nghiệp Hòa Phú đạt 100%; 67% đối với 8 cụm công nghiệp còn lại. Tiến hành thủ tục đầu tư và xây dựng Khu công nghiệp Phú Xuân (huyện Cư M’gar, 330ha) định hướng khu công nghiệp xanh - hiện đại với trên 20% diện tích cây xanh, mặt nước.

Cùng với đó, 100% quy hoạch chung đô thị được phê duyệt; quy hoạch 4 đô thị mới với tổng diện tích 2.021 ha; tỷ lệ phủ quy hoạch phân khu đô thị của thành phố Buôn Ma Thuột đạt 91,80%. Các dự án xây dựng hạ tầng khu dân cư đô thị từ các nguồn vốn phát triển đất, mở rộng và chỉnh trang đô thị gắn với cải tạo kết nối hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. Huy động các thành phần kinh tế tham gia đầu tư khu dân cư đô thị trên diện tích 890,34 ha. 100% các xã được phê duyệt quy hoạch chung xây dựng nông thôn và đã ban hành Quy định quản lý quy hoạch nông thôn.

Về thương mại - dịch vụ, tỉnh này duy trì được tốc độ tăng trưởng, hoạt động du lịch phát triển khá. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tăng trưởng bình quân 11,63%/năm; năm 2020 ước đạt 82.650 tỷ đồng, gấp 1,73 lần so với năm 2015. Hệ thống chợ, siêu thị, cửa hàng tiện dụng phát triển nhanh, hoạt động khá tốt. Thương mại điện tử, siêu thị điện tử ngày càng phổ biến.

Cảng Hàng không Buôn Ma Thuột với công suất 1 triệu khách/năm đã đáp ứng tốt hơn nhu cầu đi lại của người dân. Nhập khẩu tăng mạnh, gấp 4,3 lần năm 2015 với tổng kim ngạch đạt 311 triệu USD do hoạt động nhập khẩu máy móc, thiết bị phục vụ các dự án điện gió, điện mặt trời, …

Cơ sở lưu trú đa dạng về hình thức; dịch vụ lưu trú tốt, đáp ứng được nhu cầu của du khách và yêu cầu của các lễ hội với quy mô cấp quốc gia. Doanh thu từ hoạt động du lịch đạt 4.231 tỷ đồng, với hơn 4,2 triệu lượt khách (khách quốc tế chiếm khoảng 9,3%).

Tổng số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong 5 năm là 4.937 doanh nghiệp với bình quân vốn đăng ký đạt 10 tỷ đồng/doanh nghiệp. Số doanh nghiệp đang hoạt động vào cuối năm 2020 khoảng 10.374 doanh nghiệp, tăng 1,93 lần về số lượng và 4,08 lần về quy mô vốn/doanh nghiệp so với năm 2015.

Các tổ chức, doanh nghiệp hiện chiếm 44% vốn đầu tư ngoài ngân sách nhà nước chủ yếu đầu tư vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, góp phần tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước, tạo thêm nhiều việc làm, thu nhập cho người lao động, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo.

Thu cân đối ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk tăng nhanh, bình quân 10%/năm; tổng thu cân đối 5 năm đạt 30.678 tỷ đồng, bằng 7,4% GRDP (cao hơn giai đoạn trước 0,5%). Mức độ thu cân đối đảm bảo nhu cầu chi thường xuyên tăng đều qua các năm, năm 2020 đảm bảo được 72%.

Việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa ngân sách tỉnh và ngân sách huyện đã tăng cường tính chủ động của cấp huyện trong việc quyết định dự toán, phân bổ, quyết toán ngân sách hàng năm, …

III. ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ - XÃ HỘI

1. Thực trạng phát triển kinh tế

1.1. Dân số và cơ cấu dân số

Toàn tỉnh Đắk Lắk năm 2020 có 1.887 triệu người, chiếm 35,5% dân số toàn vùng Tây Nguyên và chiếm 2,07% dân số cả nước. Mật độ dân số năm 2015 khoảng 141,23 người/km², bằng ½ so với mật độ dân số trung bình cả nước (287 người/km²), cao ngấp 1,4 lần so với vùng Tây Nguyên (96 người/km²). Trong đó, nam giới chiếm 50,1%, nữ chiếm 49,9%; dân số thành thị chiếm 22,2% và nông thôn 77,8%. Trong giai đoạn 2010-2015, tốc độ tăng dân số bình quân 1,71%/năm, cao hơn mức trung bình cả nước 0,4% (1,31%/năm) và thấp hơn vùng Tây Nguyên 0,43% (2,14%/năm).

Về dân tộc: toàn tỉnh có 49 dân tộc, trong đó người kinh chiếm 70,65%, người Êđê chiếm 13,69%, người Nùng chiếm 3,9%, người M’nông chiếm 3,51%, người Mường chiếm 3,03%, người Thái chiếm 1,04%, người Dao chiếm 0,86%, còn lại các dân tộc khác chiếm 3,32%.

1.2. Lao động và cơ cấu lao động

Qua thống kê cho thấy, năm 2020 lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên toàn tỉnh có khoảng trên 1,1 triệu người chiếm 56,7% tổng dân số toàn tỉnh. Trong đó, có 968,9 nghìn người trong độ tuổi lao động và chiếm 98,3% số người có khả năng lao động và 1,7% số người mất khả năng lao động. Tuy vậy, vẫn còn 41,6 nghìn người ngoài độ tuổi lao động nhưng vẫn phải tham gia lao động (chiếm 61,4%).

Tốc độ tăng trưởng lao động bình quân 2,35%, lao động trong độ tuổi lao động tăng 2,37%/năm, lao động có khả năng lao động tăng bình quân 2,39%/năm, mất khả năng lao động tăng 1,57%/năm.

Về cơ cấu lao động tỉnh Đắk Lắk cho thấy, năm 2020 lao động nông, lâm nghiệp chiếm 57% lao động toàn tỉnh, lao động thủy sản chiếm gần 1%, lao động công nghiệp- xây dựng chiếm 6%, và lao động ngành dịch vụ chiếm 36%.

1.3. Lao động khai thác và nuôi trồng thủy sản

Nhìn chung, lao động trong hoạt động ngành thủy sản ở Đắk Lắk có sự tăng lên nhưng với tốc độ chậm. Tuy nhiên, số lao động trực tiếp trong hoạt động sản xuất thủy sản tương đối thấp, chủ yếu lao động được kiêm nhiệm với các hoạt động sản xuất nông nghiệp như lâm nghiệp, làm vườn, trồng lúa, hoa màu ...

Số lao động trực tiếp hoạt động sản xuất thủy sản chủ yếu thuộc lĩnh vực nuôi trồng thủy sản và khai thác thủy sản. Đối với các hoạt động như sản xuất giống (70-100 lao động/8 trại sản xuất giống). Hoạt động sản xuất chế biến chưa phát triển, do đó lao động ở đây chỉ là kiêm nhiệm (chế biến chả cá thát lát), nhưng ước tính khoảng 20 lao động. Đối với hoạt động thương mại/đầu mối thủy sản với số lượng ít, ước tỉnh khoảng 200-300 người trực tiếp.

Bảng 3. Lao động trong lĩnh vực thủy sản tỉnh Đắk Lắk năm 2020

TT	Đơn vị hành chính	Số LĐ trong ngành TS (người)			Tỷ lệ LĐ trong ngành (%)		Tỷ lệ địa phương so với tỉnh (%)
TT	Đơn vị hành chính	NTTS	KTTS	Tổng	NTTS	KTTS	Tỷ lệ địa phương so với tỉnh (%)
1	Buôn Ma Thuột	486	120	606	80,2	19,8	10,6
2	Ea H'leo	102	25	127	80,3	19,7	2,2
3	Ea Soup	362	85	447	81,0	19,0	7,9
4	Krông Năng	298	90	388	76,8	23,2	6,8
5	Krông Búk	38	75	113	33,6	66,4	2,0
6	Tx. Buôn Hồ	26	15	41	63,4	36,6	0,7
7	Buôn Đôn	53	20	73	72,6	27,4	1,3
8	Cư M'gar	206	140	346	59,5	40,5	6,1
9	Ea Kar	512	142	654	78,3	21,7	11,5
10	M’Đrắk	74	150	224	33,1	66,9	3,9
11	Krông Pắc	511	599	1,110	46,0	54,0	19,5
12	Krông Bông	122	92	214	56,9	43,1	3,8
13	Krông Ana	293	255	548	53,5	46,5	9,6
14	Lắk	274	276	550	49,8	50,2	9,7
15	Cư Kuin	145	105	250	58,1	41,9	4,4
	Tổng	3.502	2.189	5.691	61,5	38,5	100,0

Nguồn: UBND các huyện, thị xã và thành phố, 2020.

Hiện tại, cán bộ chuyên môn thủy sản đang giữ chức vụ quản lý ngành còn yếu. Tỉnh đã có Chi cục Thủy sản và 9/15 huyện thị đã có cán bộ có chuyên môn phụ trách quản lý thủy sản. Chi cục Thủy sản tỉnh Đắk Lắk có 13 công chức có trình độ đại học chuyên ngành thủy sản, 03 hợp đồng lao động; Công ty Cổ phần Thủy sản Đắk Lắk với tổng số lao động 45 người, trong đó có 3 kỹ sư thủy sản, 2 cử nhân kinh tế và kế toán, 5 trung cấp thủy sản, còn lại 35 lao động chưa qua đào tạo; Trung tâm Khuyến nông - Giống cây trồng, Vật nuôi và Thủy sản tỉnh chỉ có 01 kỹ sư nuôi trồng thủy sản. Đối với cấp huyện, hiện có tổng số 30 đã được đào tạo văn bằng 2 về nuôi trồng thủy sản cho các cán bộ phụ trách về thủy sản như huyện Krông Ana, Cư Kuin, Krông Năng.

Riêng tính đến năm 2020, trên toàn tỉnh có khoảng 5.691 lao động trực tiếp tham gia sản xuất thủy sản, trong đó nuôi trồng thủy sản khoảng 3.502 lao động, chiếm 61,5% tổng số lao động và khai thác 2.189 lao động, chiếm 38,5%. Nhưng trên thực tế việc phân tách số lao động giữa nuôi trồng thủy sản và khai thác thủy sản là rất khó, do nhiều lao động vừa khai thác thủy sản vừa tham gia nuôi trồng thủy sản, trong khi hoạt động thủy sản ở địa phương chủ yếu là trên các hồ chứa.

So sánh tình hình lao động tham gia khai thác thủy sản qua từng năm từ 2015 đến 2020 cho thấy, tổng số lao động toàn tỉnh tham gia hoạt động khai thác thủy sản có xu hướng giảm qua từng năm, từ 3.935 người (năm 2015) xuống còn 2.682 người (2020). Điều này phản ánh cơ cấu lao động đã có chuyển dịch và lượng lao động hoạt động trong ngành này có xu hướng giảm trong thời gian gần đây.

Hình 1. Biến động nguồn lao động tham gia khai thác thủy sản, giai đoạn 2015-2020

1.4. Xuất nhập khẩu nông nghiệp

Xuất khẩu là lĩnh vực đạt nhiều thành tựu quan trọng của tỉnh trong thời gian qua. Hàng hóa của tỉnh đã được xuất khẩu sang 59 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới với số lượng và chủng loại các mặt hàng phong phú.

Năm 2020, tổng giá trị xuất khẩu toàn tỉnh đạt 680 triệu USD, tăng 30,7% so với năm 2015; các mặt hàng xuất khẩu chính là cà phê, cao su, tiêu, điều, tinh bột sắn, mật ong …

Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là nguyên nhiên vật liệu phục vụ sản xuất như phân bón, hóa chất, hạt nhựa … Ngoài ra, còn có một số nguyên nhiên vật liệu phục vụ sản xuất hàng hóa và hàng tiêu dùng khác, góp phần phục vụ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và đời sống của người dân trong tỉnh.

1.5. Giá trị sản xuất thủy sản

Bảng 4. So sánh giá trị sản xuất ngành nông, lâm và thủy sản trong cơ cấu kinh tế của tỉnh Đắk Lắk

Năm	Tổng số	Nông, lâm, thủy sản	Cơ cấu (%)	Công nghiệp - Xây dựng	Cơ cấu (%)	Dịch vụ, thương mại và thuế	Cơ cấu (%)
2011	42.613	20.764	48,73	4.655	10,92	17.194	40,35
2015	60.742	27.577	45,40	9.500	15,64	23.665	38,96
2016	68.908	30.878	44,81	9.978	14,48	28.052	40,71
2017	72.865	30.997	42,54	11.680	16,03	30.188	41,43
2018	78.859	31.465	39,90	12.452	15,79	34.942	44,31
2019	91.929	35.071	38,15	14.801	16,10	42.058	45,75
2020	94.834	35.295	37,22	15,622	16,47	43.916,6	46,31

(Theo báo cáo tổng hợp Sở Nông nghiệp và PTNT, 2020)

Giá trị sản xuất ngành thủy sản: Năm 2020, tổng giá trị sản xuất thủy sản đạt khoảng 967,5 tỷ đồng chiếm 2,7% tổng giá trị sản xuất toàn ngành nông nghiệp tỉnh Đắk Lắk và chiếm 49,6% giá trị sản xuất thủy sản toàn vùng Tây Nguyên, trong đó giá trị nuôi trồng thủy sản đạt 841,7 tỷ đồng chiếm 87,4% tổng giá trị sản xuất thủy sản toàn tỉnh, khai thác thủy sản đạt khoảng 125,8 tỷ đồng chiếm 12,6%.

Về tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất thủy sản giai đoạn 2015-2020 đạt 11%/năm góp phần vào tăng trưởng chung của ngành nông nghiệp (tốc độ tăng trưởng toàn ngành nông nghiệp đạt 5,64%).

1.6. Vốn đầu tư trong thủy sản

- Mức độ đầu tư: Năm 2020, vốn đầu tư toàn tỉnh khoảng 5,72 nghìn tỷ đồng, tăng 218,37% so với năm 2015. Trong đó, tổng vốn đầu tư cho ngành nông, lâm nghiệp khoảng 19,7%, ngành thủy sản 0,4%, ngành công nghiệp-xây dựng 43,8%, dịch vụ chiếm 36,1% và đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 15,58%/năm (giai đoạn 2010-2015), trong đó ngành công nghiệp-xây dựng 45,19%/năm, dịch vụ tăng 35,03%/năm, riêng toàn ngành nông, lâm nghiệp lại giảm bình quân - 3,28%/năm.

- Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư (ICOR): Trong năm 2020, ngành nông nghiệp để tăng thêm 1 đồng GDP ngành nông nghiệp phải đầu tư mất 0,72 đồng, thủy sản 5,82 đồng, công nghiệp-xây dựng 6,32 đồng, dịch vụ 2,26 đồng.

1.7. Hiện trạng và hiệu quả sử dụng đất

Trong tổng diện tích tự nhiên (1,31 triệu ha) năm 2020, trong đó đất nông nghiệp chiếm 36,2% tổng diện tích đất tự nhiên toàn tỉnh, đất lâm nghiệp chiếm 45,8%, đất chuyên nuôi trồng thủy sản chiếm 0,1%, đất chuyên dùng chiếm 6,6%, đất ở chiếm 1,1%, và đất chưa sử dụng chiếm 10,3%.

1.8. Hiện trạng tiêu thụ thủy sản trong tỉnh

Nhìn chung, mức độ tiêu thụ các mặt hàng thủy sản trên địa bàn tỉnh có chiều hướng ngày càng tăng và đạt tốc độ tăng bình quân năm 6,9%/năm; từ 4,0- 4,5 kg/người/năm (năm 2015) lên đến 6,5-7,0 kg/người/ (năm 2020).Các đối tượng thủy sản nước ngọt nuôi trồng và khai thác tị các thủy vực trên địa bàn tỉnh: cá truyền thống (trắm, trôi, mè chép), rô phi, các đối tượng cá thuộc bộ cá da trơn (cá Lăng, cá trê, chạch…), các đối tượng giáp xác (tôm, cua), đối tượng thuộc bộ thân mềm (ốc). Trong thời gian tới việc cung cấp nguồn thực phẩm tươi từ đạm động vật (cá và các đối tượng thủy sản nước ngọt khác) giảm áp lực sản phẩm hải sản nước mặn càng trở nên quan trọng trong chiến lược phát triển một nền nông nghiệp bền vững.

2. Đặc điểm xã hội và nông thôn

Toàn tỉnh hiện có 49 dân tộc cùng sinh sống, trong đó dân tộc Kinh chiếm khoảng 65%, các dân tộc thiểu số chiếm hơn 31% dân số của tỉnh (dân tộc tại chỗ 20,4%, tín đồ các tôn giáo chiếm 26,8% dân số của tỉnh). Trong đó, nhiều nhất là dân tộc Ê Đê, kế đến là dân tộc Nùng, dân tộc Tày, dân tộc Thái, dân tộc H’Mông, dân tộc Mông, dân tộc Dao, dân tộc Gia Rai, dân tộc Mường. Đa số các hộ đồng bào dân tộc sống ở khu vực nông thôn, thuộc vùng sâu vùng xa, điều kiện sản xuất và sinh sống còn nhiều khó khăn, trình độ văn hóa và chuyên môn hạn chế, tập quán sản xuất còn lạc hậu. Đây cũng là một trong những đặc điểm cần hết sức lưu ý trong quá trình phát triển ngành nông nghiệp nói chung và ngành thủy sản nói riêng.

Mặc dù, cơ cấu lao động của tỉnh chuyển dịch đúng hướng, nhưng tốc độ chuyển dịch còn chậm. So với tỷ trọng lao động nông, lâm nghiệp và thủy sản của cả nước hiện nay (chiếm khoảng 52% tổng lao động) thì tỷ trọng lao động trong ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản của tỉnh còn đang ở mức cao, dẫn tới áp lực về tạo việc làm và tăng thu nhập còn lớn, đòi hỏi phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động ngay trong nội bộ ngành.

IV. VAI TRÒ VÀ VỊ TRÍ CỦA NGÀNH NÔNG NGHIỆP (NÔNG, LÂM VÀ THỦY SẢN) TRONG NỀN KINH TẾ TỈNH ĐẮK LẮK.

- GRDP năm 2020 của tỉnh (Theo giá HH) đạt 84.887 tỷ đồng, đứng thứ nhất trong các tỉnh thuộc vùng Tây Nguyên. GRDP của tỉnh chiếm 28,1% GRDP của vùng Tây Nguyên và 1,3% GDP của cả nước. Tính cho cả giai đoạn 2011-2020, GRDP của tỉnh luôn đứng đầu các tỉnh trong vùng Tây Nguyên.