KẾ HOẠCH

CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN, SỨC KHỎE TÌNH DỤC CHO VỊ THÀNH NIÊN, THANH NIÊN TỈNH NINH BÌNH GIAI ĐOẠN 2021 - 2025

Thực hiện Quyết định 5914/QĐ-BYT ngày 29 tháng 12 năm 2021 của Bộ Y tế về việc ban hành Đề án Chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục vị thành niên, thanh niên giai đoạn 2021-2025 (sau đây gọi tắt là Đề án). Ủy ban nhân dân tỉnh xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án trên địa bàn tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2021 - 2025, cụ thể như sau:

I. Thực trạng công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho vị thành niên, thanh niên tại tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2016 - 2020

Công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho vị thành niên, thanh niên (VTN-TN) là một trong những nhiệm vụ trọng tâm tại tỉnh Ninh Bình. Kết quả của công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục (SKSS, SKTD) cho VTN-TN giai đoạn 2016-2020 trên địa bàn tỉnh đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ:

- Tại các trường trung học phổ thông (THPT) và trung học cơ sở (THCS) trong toàn tỉnh đã tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề, truyền thông tư vấn SKSS, SKTD cho học sinh tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận với kiến thức SKSS, SKTD. Thông qua đó công tác tuyên truyền, vận động và tư vấn được triển khai một cách thường xuyên với những chủ đề khác nhau. Kết hợp với việc truyền tải nội dung, kiến thức, các em cũng có được những hoạt động giao lưu vui vẻ, đoàn kết như văn nghệ, đố vui, tìm hiểu về SKSS...

- Được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền và sự phối hợp hiệu quả của các ban, ngành, đoàn thể trong tỉnh, bắt đầu từ năm 2010, mô hình tư vấn, kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân và chăm sóc SKSS cho VTN-TN được triển khai thí điểm tại 4 câu lạc bộ, hai điểm cung cấp dịch vụ trên địa bàn tỉnh và sau đó được nhân rộng ra toàn tỉnh. Đến năm 2020 toàn tỉnh hiện có 12 đơn vị tuyến tỉnh, huyện và 143 trạm y tế xã, phường có lồng ghép điểm cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS cho VTN-TN. Các cơ sở này có góc tư vấn, tài liệu tư vấn và dụng cụ khám cho VTN-TN, các cán bộ y tế đã được tập huấn kiến thức, kỹ năng cung cấp dịch vụ cho đối tượng VTN-TN. Qua đó cung cấp dịch vụ khám, tư vấn, cung cấp kiến thức về SKSS, SKTD cho VTN-TN. Hàng năm có trên 1.000 cặp nam/nữ trước khi kết hôn được tư vấn kiểm tra sức khỏe, tiêm vắc xin phòng Viêm gan B, vắc xin 3 trong 1 (Sởi/Quai bị /Rubella), Uốn ván…

- 100% các cơ sở y tế tuyến tỉnh đến tuyến xã/phường/thị trấn tại tỉnh đều cung cấp dịch vụ khám, tư vấn về SKSS, SKTD cho đối tượng VTN-TN.

- Cán bộ hệ sức khoẻ sinh sản các tuyến được đào tạo cập nhật kiến thức về cung cấp dịch vụ thân thiện VTN-TN, sinh hoạt theo chuyên đề, phòng chống xâm hại tình dục… khám và tư vấn chia sẻ về SKSS, SKTD đảm bảo bí mật riêng tư, không phán xét để VTN-TN dễ dàng tiếp cận dịch vụ.

- Tỷ suất sinh ở nữ VTN (15-19 tuổi) từ 9 ca sinh/1.000 phụ nữ sinh (năm 2016) xuống còn 6 ca VTN sinh/1.000 phụ nữ sinh (năm 2020). Tỷ suất sinh của phụ nữ 15-19 tuổi là chỉ báo khá quan trọng bởi sinh con trước tuổi 20 không chỉ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe bà mẹ, trẻ em mà còn làm giảm cơ hội giáo dục, phát triển sự nghiệp của phụ nữ. Do đó, giảm tỷ lệ sinh của nhóm nữ vị thành niên luôn là một mục tiêu trong chính sách về sức khỏe, dân số, kế hoạch hóa gia đình ở Việt Nam.

- Tỷ lệ VTN có thai/tổng số phụ nữ có thai có xu hướng giảm nhẹ từ 0,49% (năm 2016) xuống còn 0,47% (năm 2020). Tỷ lệ VTN phá thai/tổng số phụ nữ phá thai cũng có sự giảm từ 0,9% (năm 2016) xuống còn 0,7 % (năm 2020). Hai chỉ số này phần nào phản ánh kiến thức của VTN về SKSS và các biện pháp tránh thai ngày càng được cải thiện từ đó giúp hạn chế việc mang thai ngoài ý muốn ở lứa tuổi VTN - TN. Tuy nhiên, số liệu phá thai này chưa phản ánh được tình trạng phá thai tại tỉnh do việc thu thập số liệu phá thai tại cơ sở y tế tư nhân còn hạn chế.

Bên cạnh những thành tích đã đạt được trong giai đoạn 2016-2020, công tác triển khai các hoạt động chăm sóc sức khỏe sinh sản trên địa bàn tỉnh còn gặp một số khó khăn như: Nhân lực thường biến động nên tình trạng cán bộ được đào tạo lại không trực tiếp tham gia lâu dài trong cung cấp dịch vụ SKSS, SKTD cho VTN-TN dẫn đến tình trạng thiếu cán bộ được đào tạo chuyên sâu về cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN; Tại trường học, quy định cán bộ y tế trường học có chứng chỉ hành nghề là một rào cản lớn cho việc thực hiện các dịch vụ tại trường học mà có thể được Bảo hiểm y tế thanh toán do rất nhiều trường không có cán bộ y tế đạt trình độ theo yêu cầu. Điều này đã tạo ra những rào cản cho các trường học trong việc cung cấp dịch vụ y tế nói chung và dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN nói riêng; Công tác chăm sóc SKSS, SKTD cho thanh niên tại các khu công nghiệp, khu chế xuất còn hạn chế.

II. Mục tiêu

1. Mục tiêu chung

Cải thiện tình trạng SKSS, SKTD của VTN-TN thông qua việc đẩy mạnh truyền thông, tư vấn và tăng cường cung cấp dịch vụ chuyên môn kỹ thuật chăm sóc SKSS, SKTD có chất lượng, phù hợp với điều kiện học tập, làm việc và sinh hoạt của các nhóm VTN-TN, góp phần đưa VTN- TN trở thành một lực lượng lao động khỏe mạnh đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh.

2. Mục tiêu và các chỉ tiêu cụ thể

III. Đối tượng và thời gian thực hiện

1. Đối tượng

- Vị thành niên và thanh niên, trong đó bao gồm các nhóm đối tượng ưu tiên sau:

Nhóm VTN trong độ tuổi từ 10 đến 14;

Nhóm VTN- TN khuyết tật;

Nhóm VTN- TN di cư;

Nhóm VTN- TN là người dân tộc thiểu số;

Nhóm VTN- TN thanh niên và người trẻ dưới 30 tuổi (là người chưa kết hôn hoặc đã kết hôn) lao động tại các khu công nghiệp;

Nhóm VTN- TN có hành vi nguy cơ cao đối với SKSS, SKTD như nhóm sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, thanh niên mại dâm, đồng giới (đặc biệt là đồng giới nam).

- Nhân viên y tế tại các cơ sở chăm sóc sức khoẻ sinh sản.

2. Thời gian thực hiện: Năm 2021 đến hết năm 2025.

IV. Các giải pháp và hoạt động

1. Giải pháp tăng cường truyền thông vận động chính sách và truyền thông thay đổi hành vi

- Đẩy mạnh truyền thông vận động về tầm quan trọng của SKSS, SKTD đối với VTN- TN.

- Huy động các Sở, ban, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội, các cơ quan truyền thông đại chúng tham gia vào vận động chính sách, nguồn lực và tạo môi trường xã hội thuận lợi cho công tác chăm sóc SKSS, SKTD của VTN- TN.

- Thực hiện rà soát, cập nhật và triển khai Chương trình giáo dục SKSS, SKTD toàn diện bao gồm cả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học phổ thông ở một số trường điểm, sinh viên đại học Hoa Lư.

- Đổi mới phương pháp, nội dung truyền thông về sự cần thiết và nhu cầu chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN và giáo dục sức khỏe, nâng cao nhận thức/thái độ, thay đổi hành vi.

- Tăng cường các hoạt động thông tin - giáo dục - truyền thông cho cộng đồng về: (1) Kiến thức về chăm sóc SKSS, SKTD của VTN- TN, đặc biệt là kiến thức và thực hành đúng về tình dục an toàn, phòng tránh mang thai ngoài ý muốn, phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục; (2) Tính sẵn có và địa chỉ các cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN.

- Cung cấp các tài liệu truyền thông, giáo dục SKSS, SKTD toàn diện cho cán bộ y tế và cộng đồng, chú trọng các nhóm đối tượng ưu tiên.

- Đổi mới nội dung, đa dạng hóa các hình thức và hoạt động truyền thông trên các phương tiện truyền thông đại chúng như báo viết, báo hình, báo nói, báo điện tử. Đặc biệt chú trọng tới ứng dụng các loại hình truyền thông mới như internet, truyền hình tương tác, phát thanh tương tác, mạng xã hội…

- Đào tạo kỹ năng tư vấn và truyền thông trực tiếp cho đội ngũ cung cấp dịch vụ ở các tuyến và truyền thông viên tại cộng đồng. Kết hợp giữa truyền thông tại cộng đồng và truyền thông tại các cơ sở cung cấp dịch vụ.

2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và năng lực cho mạng lưới chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN

- Rà soát, bổ sung, cập nhật và hoàn thiện hệ thống chính sách chăm sóc SKSS, SKTD đối với VTN- TN. Chú trọng sử dụng bằng chứng trong việc xây dựng chính sách, đề xuất can thiệp phù hợp với điều kiện thực tế.

- Tăng cường năng lực cho mạng lưới chăm sóc SKSS, SKTD về lập kế hoạch, triển khai thực hiện, theo dõi, giám sát và đánh giá công tác chăm sóc SKSS, SKTD đối với VTN- TN tại các tuyến.

- Tăng cường chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và phối hợp hành động giữa các ban ngành, các tổ chức liên quan,…trong việc triển khai các mô hình can thiệp có hiệu quả về chăm sóc SKSS, SKTD đối với VTN- TN.

- Đổi mới phương thức đào tạo liên tục theo hướng đào tạo dựa trên năng lực, đào tạo lấy học viên làm trung tâm. Thể chế hóa chế độ đào tạo cập nhật thường xuyên bắt buộc cho cán bộ y tế trong lĩnh vực chăm sóc SKSS về nội dung chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN.

3. Giải pháp đảm bảo tài chính, đổi mới phương thức chi trả nhằm tăng khả năng tiếp cận và chất lượng dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN

- Vận động tăng đầu tư từ ngân sách nhà nước bao gồm cả kinh phí trung ương và địa phương cho chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN.

- Vận động chính sách, nguồn lực và tạo môi trường xã hội thuận lợi để chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN.

- Vận động các tổ chức, các nhà tài trợ, các đối tác phát triển hỗ trợ nguồn lực và kỹ thuật để chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN.

- Huy động sự tham gia, đóng góp của doanh nghiệp trong CSSK cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất.

4. Giải pháp đảm bảo nguồn nhân lực chuyên ngành và nâng cao năng lực chuyên môn SKSS, SKTD đối với VTN- TN cho y tế các tuyến

- Tổ chức đào tạo liên tục nhằm nâng cao năng lực cho nhân viên y tế đang làm công tác chăm sóc SKSS, SKTD đối với VTN- TN.

- Tổ chức đào tạo tại chỗ, đào tạo theo nhu cầu, chuyển giao kỹ thuật từ tuyến trên cho tuyến dưới theo phương pháp cầm tay chỉ việc về nội dung chăm sóc SKSS, SKTD đối với VTN- TN.

5. Giải pháp về cơ sở vật chất và nghiên cứu khoa học, công nghệ

- Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ chăm sóc SKSS, SKTD hướng tới dịch vụ thân thiện có chất lượng cho VTN- TN tại tất cả các tuyến.

- Nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ mới, phù hợp trong chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN.

6. Giải pháp nhằm nâng cao tính sẵn có và chất lượng dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN

- Rà soát cập nhật các tài liệu, hướng dẫn chuyên môn như Hướng dẫn cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD thân thiện với VTN- TN; giáo dục SKSS, SKTD toàn diện cho VTN- TN, lưu ý tới các nhóm đối tượng ưu tiên.

- Đẩy mạnh sự tham gia của VTN- TN trong xây dựng, triển khai, theo dõi - giám sát - đánh giá các mô hình điểm về cung cấp thông tin và dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN.

- Tổ chức cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD thân thiện với VTN- TN, đặc biệt là các nhóm đối tượng ưu tiên.

- Mở rộng áp dụng các cách tiếp cận mới trong cung cấp thông tin và dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN thông qua các dự án cộng đồng (như phòng chống bạo lực trên cơ sở giới, khởi nghiệp/hỗ trợ sinh kế, sức khỏe cộng đồng...), các ứng dụng công nghệ thông tin/trí tuệ nhân tạo… nhằm tăng cường tiếp cận thông tin và sử dụng dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD ở VTN- TN; nâng cao chất lượng thông tin/dịch vụ và cải thiện sự hài lòng của người sử dụng dịch vụ.

- Đẩy mạnh thực hiện liên kết trong cung cấp thông tin và dịch vụ chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN- TN trên cơ sở huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội từ ngân sách nhà nước, cơ sở y tế tư nhân, các tổ chức phi chính phủ/phi lợi nhuận và các nguồn lực hợp pháp khác.

7. Giải pháp củng cố và hoàn thiện hệ thống thống kê, theo dõi báo cáo

- Cử cán bộ tham gia các lớp tập huấn về ứng dụng công nghệ thông tin và cải thiện chất lượng báo cáo thống kê y tế do tuyến trên tổ chức.

- Tập huấn/đào tạo cho đội ngũ làm công tác thống kê, báo cáo nhằm nâng cao chất lượng báo cáo.

V. Kinh phí

Kinh phí thực hiện Kế hoạch được bố trí từ nguồn Ngân sách nhà nước theo quy định về phân cấp ngân sách nhà nước hiện hành; lồng ghép trong các chương trình, đề án, kế hoạch khác có liên quan và các nguồn huy động hợp pháp khác (nếu có).

VI. Tổ chức thực hiện

1. Sở Y tế

- Chủ trì, phối hợp với các Sở, ban, ngành, đoàn thể liên quan triển khai thực hiện các nội dung của kế hoạch.

- Hàng năm xây dựng kế hoạch hoạt động cụ thể và dự trù kinh phí gửi Sở Tài chính thẩm định.

- Chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tổ chức triển khai các hoạt động chăm sóc SKSS, SKTD VTN-TN trên địa bàn tỉnh.

- Tổ chức đào tạo liên tục nhằm nâng cao năng lực cho nhân viên y tế tuyến cơ sở đang làm công tác chăm sóc SKSS, SKTD đối với VTN- TN.

- Tập huấn, hướng dẫn, hỗ trợ chuyên môn cho phụ trách hoạt động chương trình về công tác chăm sóc SKSS, SKTD VTN-TN.

- Thực hiện kiểm tra, giám sát các hoạt động chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN đối với các đơn vị tuyến dưới.

- Phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức các hoạt động truyền thông và sản xuất các tài liệu truyền thông cung cấp cho cộng đồng. Theo dõi, đôn đốc việc thực hiện và định kỳ tổng hợp báo cáo theo quy định.

- Tổng hợp, báo cáo kết quả triển khai thực hiện về UBND tỉnh và Bộ Y tế theo quy định.

2. Sở Tài chính

Chủ trì, phối hợp với Sở Y tế và các cơ quan, đơn vị có liên quan căn cứ khả năng cân đối của ngân sách tỉnh, tham mưu cho UBND tỉnh bố trí kinh phí chi thường xuyên để thực hiện Kế hoạch theo đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn liên quan.

3. Sở Giáo dục và Đào tạo

Phối hợp với Sở Y tế trong triển khai các hoạt động: Nâng cao năng lực tư vấn về SKSS, SKTD đối với VTN- TN cho đội ngũ thầy cô giáo; xây dựng, triển khai hoạt động hiệu quả các góc tư vấn thân thiện VTN- TN; tăng cường truyền thông về kiến thức SKSS, SKTD đối với VTN- TN cho đối tượng học sinh, phụ huynh học sinh; tổ chức hội thi tìm hiểu kiến thức SKSS cho VTN- TN trong trường học.

4. Sở Khoa học công nghệ

Phối hợp với các Sở ban ngành có liên quan tổ chức triển khai các nghiên cứu khoa học và các ứng dụng tiến bộ khoa học về SKSS, SKTD cho VTN- TN.

5. Sở Thông tin và Truyền thông

Phối hợp với Sở Y tế tổ chức các hoạt động thông tin, tuyên truyền với nhiều hình thức phong phú, sinh động… nhằm tuyên truyền, phổ biến sâu rộng cho nhân dân trên địa bàn tỉnh kiến thức về SKSS, SKTD đối với VTN-TN.

6. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội

Phối hợp với ngành Y tế và các Sở, ban, ngành liên quan xây dựng các chính sách can thiệp, hỗ trợ về SKSS, SKTD cho VTN- TN khuyết tật và dân tộc thiểu số.

7. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh

- Phối hợp chặt chẽ với Sở Y tế trong công tác truyền thông vận động cán bộ, đảng viên, người có uy tín trong cộng đồng và các tầng lớp nhân dân nhằm tăng cường sự ủng hộ thực hiện kế hoạch hành động chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN, đồng thời tích cực tham gia công tác truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức, thái độ và hành vi của người dân về thực hiện kế hoạch chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN.

- Tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân về ý nghĩa và lợi ích của chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN.

8. Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh

- Phối hợp triển khai các hoạt động trong kế hoạch hành động chăm sóc SKSS, SKTD trong nhóm nữ VTN-TN.

- Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức, thái độ và hành vi về chăm sóc SKSS, SKTD trong nhóm nữ VTN-TN.

9. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh

- Phối hợp với Sở Y tế (qua Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh) triển khai các hoạt động trong kế hoạch hành động chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN.

- Tăng cường, phổ biến các hoạt động truyền thông - giáo dục nhằm nâng cao nhận thức, thái độ và hành vi về chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN, đặc biệt là các tổ chức đoàn trong trường học.

10. UBND các huyện, thành phố

- Xây dựng Kế hoạch chăm sóc SKSS, SKTD cho VTN-TN và tổ chức thực hiện Kế hoạch tại địa phương.

- Bố trí đủ ngân sách, nhân lực, cơ sở vật chất để triển khai thực hiện có hiệu quả Kế hoạch.

- Huy động các ban, ngành, đoàn thể tại địa phương tham gia công tác tuyên truyền, vận động triển khai thực hiện Kế hoạch.

- Phối hợp với ngành Y tế thực hiện Chương trình giáo dục SKSS, SKTD toàn diện bao gồm cả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học phổ thông trên địa bàn.

VII. Chế độ báo cáo

1. Nội dung

Phân tích, đánh giá, tổng kết việc quản lý và triển khai thực hiện; phân tích nguyên nhân khách quan, chủ quan ảnh hưởng đến thực hiện Kế hoạch; Báo cáo trung thực, chính xác, phản ánh đầy đủ quá trình thực hiện nhiệm vụ và kết quả đạt được.

2. Thời gian

- Báo cáo năm: trước ngày 15 tháng 12 hàng năm.

- Báo cáo đột xuất: Tùy theo yêu cầu của Ủy ban nhân dân tỉnh, Bộ Y tế. Báo cáo gửi về Sở Y tế (thông qua Trung tâm Kiểm soát bệnh tật) để tổng hợp và báo cáo UBND tỉnh, Bộ Y tế.

Trên đây là Kế hoạch Chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho vị thành niên, thanh niên tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2021 - 2025, UBND tỉnh yêu cầu các cơ quan, đơn vị nghiêm túc triển khai thực hiện. Trường hợp có khó khăn, vướng mắc, đề xuất phương án giải quyết báo cáo kịp thời UBND tỉnh (qua Sở Y tế) xem xét, chỉ đạo thực hiện./.