b) Số hộ thực hiện di dời không theo Quyết định 670 là 637 hộ (Quận 2: 71 hộ, quận Bình Thạnh: 51 hộ, quận Thủ Đức: 63 hộ, huyện Cần Giờ: 207 hộ, huyện Nhà Bè: 137 hộ và huyện Bình Chánh 108 hộ).

c) Riêng đối với 400 hộ dân trên địa bàn xã Thạnh An, huyện Cần Giờ sẽ không thực hiện di dời dân vào thị trấn Cần Thạnh theo Đề án mà sẽ sắp xếp bố trí lại tại địa bàn xã Thạnh An; hiện đang hoàn chỉnh hồ sơ, cơ sở pháp lý để triển khai thực hiện.

4. Công tác diễn tập, tập huấn, thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng

a) Công tác diễn tập phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn:

- Ngày 20 và ngày 21 tháng 10 năm 2017, Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh đã chủ trì, phối hợp với Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn Thành phố, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Thành phố, Công an Thành phố, các Sở, ngành, đơn vị Thành phố và Ủy ban nhân dân huyện Cần Giờ tổ chức diễn tập phòng thủ dân sự, ứng phó bão mạnh kết hợp triều cường và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn Thành phố năm 2017 (“TP-17”). Đồng thời, các quận - huyện cũng đã tổ chức diễn tập phòng thủ dân sự kết hợp phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn tại mỗi địa phương trong năm 2017.

- Từ ngày 04 đến ngày 10 tháng 11 năm 2018, Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Đoàn cán bộ tham gia diễn tập khu vực ASEAN về ứng phó thiên tai khẩn cấp tại Cilegon, tỉnh Banten, Indonesia. Sau khi kết thúc đợt diễn tập, Thường trực Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn Thành phố đã tổng hợp báo cáo kết quả tham gia, học tập kinh nghiệm diễn tập khu vực ASEAN về ứng phó thiên tai khẩn cấp tại Indonesia (Báo cáo số 204/BC-PCTT ngày 26 tháng 11 năm 2018).

- Lực lượng Thanh niên xung phong Thành phố Hồ Chí Minh:

+ Năm 2016, tổ chức diễn tập Phương án phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ sự cố cháy nổ tại Cụm Công nghiệp - Khu dân cư Nhi Xuân với số lượng 200 người tham gia.

+ Năm 2017, diễn tập Phương án phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tại các Đội bảo vệ rừng do đơn vị quản lý.

+ Năm 2019, diễn tập tại Cơ sở xã hội Nhị Xuân và tại Ban Điều hành Cụm Công nghiệp - Khu dân cư Nhị Xuân.

b) Công tác tập huấn, thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng:

Các đơn vị Sở, ban, ngành, đơn vị Thành phố và Ủy ban nhân dân các quận - huyện đã tổ chức tập huấn, huấn luyện nhằm nâng cao năng lực của các tổ chức, lực lượng để nắm chắc các bước vận hành cơ chế, xử lý tình huống khi thiên tai xảy ra trên địa bàn. Đồng thời, thường xuyên thông tin, tuyên truyền, tập huấn phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cho cán bộ chuyên trách và cộng đồng, đặc biệt là Nhân dân sinh sống tại các khu vực xung yếu, trũng thấp, thường xuyên bị ảnh hưởng của thiên tai, cụ thể:

- Sở Lao động - Thương binh và Xã hội: hàng năm tổ chức và lồng ghép các buổi tuyên truyền kiến thức và kỹ năng phòng ngừa, ứng phó với thiên tai vào các Hội nghị, Diễn đàn, Giao ban nhằm phổ biến kiến thức, nâng cao nhận thức đối với cán bộ, công chức, người lao động, nhóm trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, học viên tại các Trung tâm Bảo trợ xã hội.

- Sở Văn hóa và Thể thao: biên soạn các pa-nô, băng rôn tuyên truyền các hoạt động phòng, tránh, ứng phó với thiên tai trên địa bàn Thành phố; phối hợp các quận, huyện tổ chức triển lãm, trưng bày hình ảnh, tư liệu, tác phẩm về phòng, chống thiên tai.

- Sở Xây dựng: hàng năm triển khai các biện pháp phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai, phòng, tránh ứng phó và khắc phục sự cố công trình xây dựng trong mùa mưa bão đến các địa phương, đơn vị.

- Hội Chữ thập đỏ Thành phố: hàng năm tổ chức tập huấn kỹ năng phòng ngừa ứng phó thảm họa, kỹ năng cứu hộ, cứu nạn cho cán bộ, hội viên, tình nguyện viên Chữ thập đỏ; thường xuyên tập huấn kỹ năng sơ cấp cứu trên 500 lớp/năm, với hơn 10.000 cán bộ, hội viên, tình nguyện viên, giáo viên, học sinh, cán bộ, công nhân viên, các doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp và người dân trên địa bàn Thành phố; xây dựng hệ thống mạng lưới cấp cứu viên từ Thành phố đến quận - huyện, phường - xã - thị trấn và thường xuyên tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng về chuyên môn, kỹ thuật cho các cấp cứu viên.

- Cảng vụ Hàng hải Thành phố: hàng năm cử viên chức, người lao động tham gia các khóa huấn luyện, đào tạo nghiệp vụ về công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn đến các tổ chức, cá nhân, phương tiện hoạt động trong khu vực vùng nước quản lý, đặc biệt là các hộ dân sinh sống dọc theo tuyến luồng để nâng cao ý thức, nhận thức của người dân.

- Ủy ban nhân dân huyện Cần Giờ: hàng năm phối hợp với Đài Phát thanh huyện tổ chức công tác tuyên truyền các biện pháp phòng tránh bão, áp thấp nhiệt đới, sóng to, gió lớn trên biển; công tác cứu hộ, cứu nạn; vấn đề ngập nước và biến đổi khí hậu; phối hợp với Công an huyện, Hội Chữ thập đỏ huyện và Ủy ban nhân dân các xã tổ chức tập huấn các kỹ năng sơ cấp cứu và cứu hộ, cứu nạn cho lực lượng xung kích trên địa bàn các xã Bình Khánh, Lý Nhơn, An Thới Đông, Tam Thôn Hiệp; phối hợp với Phòng Y tế huyện hướng dẫn cách sử dụng túi sơ cấp cứu cho người lao động trên biển và kỹ năng xử lý, thực hiện sơ cấp cứu kịp thời khi có tình huống xảy ra.

- Ủy ban nhân dân các quận - huyện, gồm: Quận 4, Quận 6, Quận 8, Quận 10, Quận 12, quận Gò Vấp, quận Bình Thạnh, quận Thủ Đức, quận Bình Tân thường xuyên tuyên truyền, thông tin về tình hình diễn biến của thiên tai cho người dân trên địa bàn; thường xuyên tập huấn công tác phòng chống thiên tai, tập huấn công tác chằng chống nhà cửa; tập huấn nâng cao năng lực cho lực lượng của các đơn vị chủ lực thường xuyên tham gia công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn.

- Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng chống Thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn Thành phố:

+ Tổ chức 172 lớp tập huấn cho 17.200 người dân nhằm nâng cao năng lực phòng, chống, ứng phó tại chỗ trên địa bàn 24 quận - huyện tại các khu vực có nguy cơ cao xảy ra thiên tai; 28 lớp tập huấn cho 2.800 giáo viên tiểu học và trung học cơ sở nhằm triển khai, nhân rộng công tác nâng cao năng lực phòng, chống, ứng phó thiên tai cho đối tượng học sinh cấp tiểu học và trung học cơ sở; 36 lớp tập huấn cho gần 3.600 cán bộ phụ trách, liên quan tới công tác phòng, chống thiên tai của các quận - huyện, phường - xã - thị trấn nhằm tăng cường công tác tham mưu, chỉ đạo, điều hành công tác phòng, chống thiên tai.

+ In ấn và cấp phát miễn phí 28.000 cuốn sổ tay hướng dẫn một số biện pháp phòng, tránh, ứng phó thiên tai trên địa bàn Thành phố; 36.000 cuốn cẩm nang hướng dẫn công tác phòng, chống, ứng phó thiên tai cho các cấp chính quyền; 300.000 tờ bướm tuyên truyền, hướng dẫn các biện pháp, kỹ năng cơ bản phòng, chống đuối nước; 400.000 tờ bướm thông tin, tuyên truyền phục vụ công tác thu Quỹ Phòng, chống thiên tai Thành phố.

+ Phối hợp tổ chức phát sóng chương trình tuyên truyền kiến thức phòng, tránh, ứng phó thiên tai cho Nhân dân trên Đài Tiếng nói nhân dân Thành phố (712 chương trình) và Đài Truyền hình Thành phố (75 chương trình); 312 chương trình thông tin duyên hải phòng, chống thiên tai và nâng cao nhận thức cộng đồng cho các ngư dân khai thác hải sản, thuyền viên trên tàu vận tải, công nhân giàn khoan, các phương tiện khác trên biển.

+ Hàng năm, xây dựng, cập nhật bổ sung các loại bản đồ cảnh báo thiên tai, địa điểm an toàn di dời dân trên địa bàn Thành phố.

- Chi cục Thủy sản (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tổ chức 44 lớp tuyên truyền phả biến kiến thức, nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng chống thiên tai với 3.281 ngư dân thuộc 07 xã - thị trấn của huyện Cần Giờ.

5. Công tác thu Quỹ

Hàng năm, Ủy ban nhân dân Thành phố ban hành Kế hoạch thu - nộp Quỹ Phòng, chống thiên tai Thành phố áp dụng cho đối tượng là các tổ chức kinh tế hạch toán độc lập và công dân trên địa bàn Thành phố, Ủy ban nhân dân các quận - huyện và Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn Thành phố đã triển khai công tác thu Quỹ phòng chống thiên tai, kết quả cụ thể như sau:

Đơn vị tính: triệu đồng

Ghi chú: Năm 2020, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nên đến nay Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chưa ban hành Kế hoạch thu Quỹ Phòng, chống thiên tai trên địa bàn Thành phố.

6. Công tác đầu tư các dự án chống ngập, công trình phòng, chống thiên tai giai đoạn 2016-2020

Trong giai đoạn 2016 - 2020, Thành phố Hồ Chí Minh đã tiếp tục tập trung nguồn lực để triển khai các dự án chống ngập theo Quy hoạch Thủy lợi chống ngập úng khu vực Thành phố Hồ Chí Minh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 1547/QĐ-TTg ngày 28 tháng 10 năm 2008; trong đó:

a) Một số dự án đã cơ bản hoàn thành đưa vào sử dụng phát huy hiệu quả ngăn triều cường, mưa lũ, chống ngập úng như: Dự án công trình Thủy lợi bờ hữu ven sông Sài Gòn (Nam - Bắc rạch Tra); Dự án kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên; Dự án 05 cống ngăn triều trên địa bàn quận Thủ Đức; Dự án cống Nhiêu Lộc - Thị Nghè; Dự án Nâng cấp công trình Thủy lợi An Phú - Phú Mỹ Hưng và Dự án Đê bao sông Sài Gòn từ cầu Bến Súc đến rạch Thai Thai - xã Phú Mỹ Hưng.

b) Một số dự án chống ngập theo quy hoạch đang triển khai thi công, Thành phố thường xuyên chỉ đạo, yêu cầu các đơn vị chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ để sớm triển khai thi công hoàn thành đưa vào sử dụng như:

- Dự án Giải quyết ngập do triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) được Ủy ban nhân dân thành phố ký kết hợp đồng BT với nhà đầu tư Trung Nam vào tháng 5 năm 2016. Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Trung Nam (Trung Nam Group) khởi công xây dựng dự án ngày 26 tháng 6 năm 2016 với quy mô xây dựng 06 cống kiểm soát triều gồm: cống Bến Nghé, cống Tân Thuận, cống Phú Xuân, cống Mương Chuối, cống Cây Khô, cống Phú Định và thi công xây dựng các đoạn kè xung yếu ven sông Sài Gòn với chiều dài 6,004km. Đến nay, Dự án thi công đạt khoảng 90% khối lượng.

- 02 Dự án đê bao ngăn lũ bờ tả ven sông Sài Gòn thuộc địa bàn quận Thủ Đức, Quận 2 đang thi công. Trong đó, đối với Dự án 1 Xây dựng 04 đoạn Đê bao xung yếu khu vực quận Thủ Đức tiến độ thi công khoảng 99% khối lượng, dự kiến hoàn thành trong năm 2020 và đối với Dự án 2 đoạn từ rạch cầu Ngang tới khu đô thị Thủ Thiêm, Quận 2 tiến độ thi công khoảng 65% khối lượng.

- 04 dự án đê bao bờ hữu ven sông Sài Gòn thuộc địa bàn huyện Củ Chi đang được triển khai thực hiện, trong đó:

+ Dự án “Đê bao sông Sài Gòn từ rạch Cầu Đen đến rạch Sơn, xã An Nhơn Tây” tiến độ đang thi công khoảng 70% khối lượng.

+ Dự án “Đê bao ven sông Sài Gòn từ rạch Láng The đến sông Lu, xã Trung An” tiến độ đang thi công khoảng 80% khối lượng.

+ Dự án “Đê bao ven sông Sài Gòn đoạn từ rạch Láng The đến rạch Nàng Âm (Công trình thủy lợi Phú Hòa Đông)”: đã nghiệm thu và bàn giao Nhà quản lý công trình cho Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác dịch vụ Thủy lợi quản lý; đang triển khai thi công 04/04 cống ngăn triều: cống Nàng Âm, cống Câu Lượng, cống Ông Vàm (ông Giảm), cống Ông Ba (Cá Lăng), tiến độ thực hiện khoảng 80% khối lượng; 03/05 gói thầu đê bao và công trình dưới đê, tiến độ thực hiện từng gói thầu khoảng 20% - 65% khối lượng.

+ Dự án “Đê bao ven sông Sài Gòn đoạn từ sông Lu đến rạch Bà Bếp”: đang triển khai thi công 02 cống ngăn triều Sông Lu 1 và Sông Lu 2, tiến độ thực hiện khoảng 90% khối lượng; 04/05 gói thầu đê bao và công trình dưới đê, tiến độ thực hiện từng gói thầu khoảng 30% - 70% khối lượng.

Ngoài ra, đối với các dự án cống ngăn triều khác thuộc Quy hoạch 1547 đang được Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị Thành phố tiếp tục triển khai như: Dự án cống kiểm soát triều Rạch Tra; Dự án cống ngăn triều Vàm Thuật và cống ngăn triều Nước Lên; Dự án cống kiểm soát triều sông Kinh.

c) Bên cạnh việc triển khai thực hiện các dự án chống ngập lớn theo quy hoạch, Thành phố Hồ Chí Minh cũng rất quan tâm chú trọng đến đầu tư hệ thống đê bao, bờ bao nội đồng. Tính từ năm 2016 đến nay, Thành phố Hồ Chí Minh đã đầu tư và giao cho các quận, huyện thực hiện tổng cộng 633 hạng mục công trình với tổng chiều dài trên 230km, kinh phí ước khoảng 5.300 tỷ đồng; tập trung chủ yếu trên địa bàn một số quận - huyện trọng điểm bị ảnh hưởng của triều cường như: Quận 12, quận Thủ Đức, quận Bình Thạnh, Gò vấp, huyện Bình Chánh, huyện Hóc Môn, huyện Củ Chi, huyện Nhà Bè và huyện Cần Giờ. Đến nay, các địa phương đã hoàn thành đưa vào sử dụng 440/633 công trình (đạt tỷ lệ 69,51%). Các công trình được đầu tư xây dựng hoàn thành đưa vào sử dụng đã phát huy hiệu quả bảo vệ cho khoảng 274.771 hộ dân và phục vụ khoảng 18,346ha đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn các huyện ngoại thành và quận ven, giúp ổn định đời sống, sinh hoạt và sản xuất cho nhân dân.

d) Đối với các dự án kè chống sạt lở bờ sông, kênh, rạch: tại 35 vị trí sạt lở bờ sông, kênh, rạch trên địa bàn Thành phố đang được triển khai thực hiện 28 dự án kè phòng, chống sạt lở, bảo vệ khu dân cư từ nguồn vốn Ngân sách Thành phố với tổng mức đầu tư hơn 4.000 tỷ đồng. Tiến độ thực hiện: đang thi công 19/28 dự án; đã phê duyệt, chưa thi công 03/28 dự án; đang khảo sát lập hồ sơ theo quy định 06/28 dự án.

đ) Bên cạnh đó, Thành phố Hồ Chí Minh cũng tiếp tục triển khai dự án đầu tư xây dựng nâng cấp tuyến đê biển tại huyện Cần Giờ (theo Quyết định số 667/QĐ-TTg về phê duyệt Chương trình củng cố, nâng cấp đê biển các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Kiên Giang). Hiện nay, dự án Xây dựng nâng cấp đê biển Cần Giờ đã được Ủy ban nhân dân Thành phố ghi vốn tại Quyết định số 5514/QĐ-UBND ngày 30 tháng 12 năm 2019 về giao kế hoạch đầu tư công năm 2020 nguồn vốn ngân sách thành phố, trong đó quy mô dự án với chiều dài tuyến đê 3,5km, tổng mức đầu tư 500 tỷ đồng (nhóm B) thời gian thực hiện dự án 2017 - 2023 (đã trừ phần dự án Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ với quy mô 2,870ha do Công ty Cổ phần Đô thị Du lịch Cần Giờ làm chủ đầu tư).

7. Ngoài ra, từ năm 2016 đến năm 2020, Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai một số công tác trọng tâm khác như:

- Đầu tư kinh phí 21,45 tỷ đồng để mua sắm phương tiện, trang thiết bị phòng, chống thiên tai và tìm kiếm, cứu nạn cho các Sở, ngành, đơn vị và quận - huyện từ nguồn Quỹ Phòng chống thiên tai Thành phố.

- Đầu tư hệ thống thông tin liên lạc vệ tinh (Vinaphone-S) phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn Thành phố với tổng kinh phí là 1.480.470.000 đồng từ nguồn Quỹ Phòng chống thiên tai Thành phố với tổng số lượng máy điện thoại vệ tinh là 39 chiếc (gồm 10 chiếc điện thoại cố định và 29 chiếc điện thoại di động).

- Từ năm 2016, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn Thành phố triển khai hệ thống nhắn tin điều hành, cảnh báo trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.

- Nhằm nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn Thành phố đã phối hợp với Đài Khí tượng Thủy văn Khu vực Nam Bộ phát bản tin dự báo, cảnh báo thời tiết, thủy văn, thiên tai riêng cho khu vực Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2020. cấp kinh phí 9,936 tỷ đồng từ nguồn Quỹ Phòng chống thiên tai Thành phố cho Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ đầu tư bổ sung 08 trạm khí tượng thủy văn, gồm: 03 trạm khí tượng, 02 trạm đo mực nước và 03 trạm đo mưa theo Dự án xây dựng bổ sung mạng lưới các trạm khí tượng, trạm đo mực nước và trạm đo mưa phục vụ công tác phòng, chống, ứng phó lụt, bão, thiên tai trên địa bàn Thành phố (hoàn thành năm 2016). Sở Tài nguyên và Môi trường đang triển khai thực hiện Dự án Xây dựng hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh với tổng kinh phí thực hiện 94,5 tỷ đồng.

- Hàng năm, tổ chức tổng kết công tác phòng, chống thiên tai - tìm kiếm cứu nạn để rút kinh nghiệm và triển khai kế hoạch, phương án chủ động phòng, chống thiên tai - tìm kiếm cứu nạn.

- Trong 05 năm qua, Thành phố Hồ Chí Minh đã phối hợp rất chặt chẽ, hiệu quả với Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa và Công ty Thủy điện Trị An trong việc điều tiết tích nước và xả nước hợp lý, phòng tránh xảy ra tổ hợp bất lợi triều cường, mưa lớn kết hợp xả lũ, nhất là vào các tháng 9, tháng 10, tháng 11 và tháng 12 là thời gian cao điểm triều cường để vừa đảm bảo an toàn công trình, vừa giảm thiểu ngập lụt cho vùng hạ du, trong đó có thành phố Hồ Chí Minh; đồng thời đảm bảo cung cấp nước phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, cấp nước sinh hoạt, đẩy mặn, bảo vệ môi trường trong các tháng mùa khô cho khu vực hạ du đạt những kết quả tích cực. Đến nay, chưa xảy ra sự cố thiệt hại do việc xả lũ của 02 hồ Dầu Tiếng và Trị An.

8. Nhận xét, đánh giá

a) Những mặt tích cực

- Trong 05 năm từ 2016 - 2020, tình hình thiên tai tiếp tục diễn biến bất thường và phức tạp. Có 01 cơn bão (cơn bão số 9 - Usagi xuất hiện ngày 25 tháng 11 năm 2018) sau khi suy yếu thành áp thấp nhiệt đới đã đổ bộ trực tiếp vào địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh; đỉnh triều cao nhất đến nay tại trạm Phú An trên sông Sài Gòn là 1,77m (xuất hiện lúc 17 giờ 30 phút ngày 30 tháng 9 năm 2019) và các loại thiên tai như: mưa giông, lốc xoáy, sạt lở bờ sông đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, đời sống, sinh hoạt, sản xuất của Nhân dân trên địa bàn Thành phố. Tuy nhiên, nhận thức ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác phòng, chống thiên tai đối với sự phát triển mang tính bền vững của Thành phố về kinh tế - xã hội và quốc phòng an ninh, Thành ủy và Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã chỉ đạo kịp thời và quyết liệt yêu cầu các Sở, ban, ngành, quận - huyện thực hiện các biện pháp, phương án phòng, chống, ứng phó nên đã giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất và đồng bộ giữa Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp, các ngành, chủ động thực hiện phương châm “bốn tại chỗ” và “ba sẵn sàng” trong phòng ngừa, ứng phó của các cấp ủy và chính quyền địa phương đã góp phần đảm bảo ổn định cuộc sống người dân và sản xuất kinh doanh khi xảy ra thiên tai.

- Hệ thống văn bản pháp luật như Luật Phòng chống thiên tai, Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24 tháng 3 năm 2020 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, Nghị quyết 76/NQ-CP ngày 18 tháng 6 năm 2018 của Chính phủ về công tác phòng, chống thiên tai và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn đang ngày càng được hoàn chỉnh chi tiết, cụ thể; từ đó Thành phố Hồ Chí Minh đã hoàn thiện các văn bản pháp luật của Thành phố giúp cho công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn Thành phố ngày càng phù hợp với thực tiễn và đạt hiệu quả cao hơn.

- Thường xuyên củng cố, kiện toàn Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp (Thành phố, sở - ban - ngành, quận - huyện, phường - xã - thị trấn) để kịp thời chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn đạt hiệu quả ở mỗi cấp, mỗi ngành.

- Giai đoạn 2016 - 2020, Thành phố Hồ Chí Minh đã tập trung nhiều nguồn lực đầu tư mạnh mẽ cho các công trình, dự án chống ngập, các công trình phòng chống thiên tai góp phần hạn chế mức độ ảnh hưởng và thiệt hại do thiên tai gây ra. Bên cạnh đó, Thành phố đã tổ chức diễn tập, đầu tư mua sắm phương tiện, trang thiết bị phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn.

- Xây dựng và bổ sung các phương án phòng chống thiên tai, triển khai từ cấp Thành phố đến quận - huyện, phường - xã - thị trấn cùng với các kịch bản tổ chức sơ tán, di dời dân đến nơi an toàn khi xảy ra thiên tai.

- Các cấp, các ngành, trước hết là các quận - huyện, phường - xã - thị trấn xung yếu đã kịp thời triển khai và huy động cả hệ thống chính trị ở địa phương, cơ sở thực hiện đồng bộ, kịp thời và nghiêm túc các kế hoạch phòng, tránh, ứng phó thiên tai đạt hiệu quả. Khi thiệt hại thiên tai xảy ra, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn Thành phố, các sở - ngành, quận - huyện, phường - xã - thị trấn đã kịp thời huy động lực lượng, vật tư, kinh phí nhanh chóng khắc phục với tinh thần trách nhiệm cao, giúp Nhân dân khắc phục hậu quả, ổn định sản xuất, đời sống trong thời gian sớm nhất.

- Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã chủ động tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, cảnh báo kịp thời bằng các hình thức thích hợp nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm, tự giác trong cộng đồng dân cư để chủ động, tránh chủ quan, lơ là trong phòng, chống, ứng phó thiên tai. Đặc biệt, qua đợt diễn tập kiểm tra phương án phòng, chống thiên tai cấp Thành phố năm 2017 giúp cho lãnh đạo các sở - ngành, quận - huyện, phường - xã - thị trấn nâng cao năng lực điều hành, chỉ huy, xử lý các tình huống phòng, chống, ứng phó khi xảy ra thiên tai, góp phần tuyên truyền, giáo dục ý thức trách nhiệm tự giác, chủ động phòng, tránh, giảm nhẹ thiệt hại thiên tai trong Nhân dân.

b) Một số hạn chế, tồn tại

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn của Thành phố Hồ Chí Minh trong 05 năm qua còn một số mặt tồn tại, hạn chế:

- Hiện nay, vẫn còn nhiều bờ bao bằng đất đắp qua thời gian sử dụng bị xuống cấp, chân bờ bao sát bờ rạch, cao trình thấp, nguy cơ bể bờ, tràn bờ khi triều cường dâng cao, nhất là các địa phương như quận 12, quận Thủ Đức, Bình Thạnh, huyện Hóc Môn, huyện Củ Chi. Một số tuyến đường, hẻm khu vực nội thị chưa được đầu tư hệ thống cống thoát nước hoặc các tuyến cống cũ qua thời gian sử dụng đã bị xuống cấp, sụp, lún, tắc nghẽn, khẩu độ cống cũ không đủ đáp ứng lưu lượng thoát nước khi có mưa lớn gây ngập úng, ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt và sản xuất của nhân dân.

- Các phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn hiện có chưa đủ về số lượng, công suất, công năng so với nhu cầu thực tế trong công tác tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ, đặc biệt còn thiếu các phương tiện chuyên dụng phục vụ cho việc cứu hộ, cứu nạn trên cao, trên biển, dưới hầm, cứu sập các công trình lớn như ca nô, xe phá dỡ, thiết bị dò tìm nạn nhân dưới nước, trong công trình sập đổ... Nguồn kinh phí đầu tư cho chương trình này còn gặp nhiều khó khăn về cơ chế, chính sách.

- Trong năm 05 năm qua, Thành phố Hồ Chí Minh đã quan tâm đầu tư xây dựng nhiều công trình bờ bao phòng chống triều cường, kè chống sạt lở, bờ bao kết hợp giao thông nông thôn, công trình tiêu thoát nước so với những năm trước đây tại các huyện ngoại thành và quận ven nhưng một số địa phương triển khai còn chậm, chưa thật sự chủ động tháo gỡ vướng mắc, khó khăn nhằm đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo thủ tục đầu tư xây dựng công trình nên chưa phát huy tác dụng ngăn triều vào các đợt triều cường, mưa lớn đã được dự báo. Một số dự án thoát nước, dự án chống sạt lở, công trình thủy lợi thi công chưa đạt tiến độ đề ra do gặp khó khăn về công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, chưa phê duyệt đơn giá đền bù cho một số dự án, dẫn đến tiến độ đầu tư kéo dài.

- Các dự án công trình thủy lợi, đê điều sau khi hoàn thành, các chủ đầu tư chưa thực hiện bàn giao cho đơn vị có chuyên ngành để quản lý, vận hành, khai thác và duy tu, sửa chữa thường xuyên nên một số hạng mục công trình nhanh xuống cấp, một số đoạn bờ bao bị sụp lún, sạt lở hàm ếch, cửa van cống hư hỏng nên chưa phát huy hiệu quả phòng chống triều cường, xả lũ như Dự án công trình Thủy lợi bờ hữu ven sông Sài Gòn (Nam - Bắc rạch Tra) do Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị Thành phố làm chủ đầu tư.

- Tình trạng xả rác thải, chất thải gây bồi lắng, tắc nghẽn, ô nhiễm môi trường của các tuyến sông, kênh, rạch vẫn diễn ra tại một số địa phương; tình trạng lục bình phát triển dày đặc cũng gây tắc nghẽn dòng cháy các tuyến sông, kênh, rạch.

- Do tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh, tình trạng san lấp, xây dựng lấn chiếm hành lang an toàn bảo vệ bờ sông, kênh, rạch chưa được xử lý triệt để đã làm gia tăng tải trọng sát mép bờ sông, làm thu hẹp dòng chảy dẫn đến gia tăng lưu tốc dòng chảy, biến đổi dòng chảy cục bộ, xuất hiện hàm ếch dẫn đến sạt lở đất bờ sông, kênh, rạch.

III. KẾ HOẠCH, PHƯƠNG HƯỚNG NHIỆM VỤ TRỌNG TÂM TRIỂN KHAI TRONG GIAI ĐOẠN MỚI (2021 - 2025):

1. Triển khai xây dựng Kế hoạch phòng chống thiên tai trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2025 (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có Công văn số 2195/SNN-KHTC ngày 22 tháng 9 năm 2020 và Công văn số 2538/SNN-KHTC ngày 06 tháng 11 năm 2020 đề xuất Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chủ trương triển khai xây dựng kế hoạch). Tiếp tục rà soát cập nhật điều chỉnh, bổ sung các Phương án, Kế hoạch phòng, chống, ứng phó giảm nhẹ thiên tai và tìm kiếm cứu nạn sát hợp với tình hình thực tế của Thành phố.

2. Tiếp tục triển khai thực hiện Luật Phòng chống thiên tai, Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24 tháng 3 năm 2020 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, Nghị quyết 76/NQ-CP ngày 18 tháng 6 năm 2018 của Chính phủ về công tác phòng, chống thiên tai và Kế hoạch số 367/KH-TU ngày 27 tháng 5 năm 2020 của Thành ủy về việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24 tháng 3 năm 2020 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai; trong đó, chú trọng lồng ghép nội dung phòng chống thiên tai vào quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố.

3. Rà soát, sửa đổi, xây dựng bổ sung các văn bản pháp luật về phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn thành phố. Kiện toàn Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp, các ngành.

4. Nâng cao chất lượng truyền tin, dự báo, cảnh báo thời tiết, thiên tai; đồng thời nâng cao năng lực ứng phó, xử lý khi xảy ra thiên tai. Nghiên cứu, ứng dụng các kỹ thuật dự báo, cảnh báo thiên tai trên địa bàn thành phố phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành; đẩy mạnh xã hội hoá một số hoạt động khí tượng thủy văn, xây dựng hệ thống quan trắc chuyên dùng phòng, chống thiên tai.

5. Quản lý, đầu tư, duy tu, đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo chất lượng xây dựng các dự án, công trình trọng điểm về phòng, chống thiên tai, ngập lụt, sạt lở, thủy lợi để bảo vệ dân cư và ổn định sản xuất, kinh doanh; nâng cao khả năng tiêu thoát nước, quản lý chặt chẽ, hạn chế việc san lấp kênh, rạch, ao, hồ, triển khai thực hiện có hiệu quả các dự án chống ngập đô thị tại Thành phố.

6. Triển khai kế hoạch và quy chế tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ đến năm 2025 trên địa bàn thành phố; trong đó cần lập kế hoạch quản lý, đầu tư trang bị bổ sung các phương tiện, trang thiết bị hiện đại, đủ công năng, công suất đáp ứng yêu cầu tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ.

7. Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị bảo đảm tiếp nhận, xử lý thông tin kịp thời, hỗ trợ ra quyết định phục vụ công tác chỉ đạo, chỉ huy ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai.

8. Triển khai tốt công tác quản lý, thu - chi, sử dụng, quyết toán Quỹ Phòng chống thiên tai Thành phố.

9. Triển khai có hiệu quả Quyết định số 1895/QĐ-TTg ngày 25 tháng 12 năm 2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Đồng Nai. Phối hợp chặt chẽ với Công ty TNHH Một thành viên khai thác thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa và các đơn vị, địa phương liên quan trong việc vận hành điều tiết tích, xả lũ của hồ Dầu Tiếng hợp lý nhằm đảm bảo an toàn công trình, chủ động giảm lũ cho hạ du và nhiệm vụ cấp nước của hồ.

10. Triển khai thực hiện kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn thành phố theo chương trình mục tiêu quốc gia theo từng ngành, từng lĩnh vực.

11. Huy động mọi nguồn lực tài chính cho công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ. Thực hiện xã hội hóa, phát huy tốt phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, tinh thần trách nhiệm của người dân và doanh nghiệp đối với xã hội trong công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn. Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai.

Trên đây là báo cáo kết quả Kế hoạch thực hiện Chiến lược quốc gia phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai đến năm 2020 của Thành phố Hồ Chí Minh (giai đoạn 2016-2020)./.