Hiểu rõ về lương tháng 13 và thưởng tết để không tranh cãi mất vui?

Làm quần quật chỉ mong cuối năm công ty có cái thưởng cho ấm lòng, nhưng nếu chúng ta không hiểu rõ về lương tháng 13 và thưởng tết thì có thể lại bùng nổ tranh cãi làm cho không khí doanh nghiệp mất vui. Một loạt vấn đề liên quan lương, thưởng và các câu hỏi liên quan sẽ được đề cập trong bài viết.

1. Lương tháng 13 có phải là Thưởng Tết không?

Có nhiều người lao động và người sử dụng lao động vẫn lầm tưởng hai khoản này là một, nhưng dưới góc độ pháp lý chúng có sự khác biệt:

Lương tháng 13: Thường được hiểu là khoản tiền thưởng tính theo hiệu suất làm việc cả năm hoặc được ghi cụ thể trong hợp đồng lao động như một cam kết về thu nhập. Thưởng Tết: có thể là khoản tiền hoặc hiện vật doanh nghiệp tặng thêm cho người lao động vào dịp Tết Nguyên đán để động viên tinh thần người lao động.

Lưu ý pháp lý: Theo Điều 104 Bộ luật Lao động 2019, việc thưởng không phải là nghĩa vụ bắt buộc của doanh nghiệp trong mọi trường hợp. Doanh nghiệp chỉ bắt buộc phải chi trả khi:

1. Có quy định trong Hợp đồng lao động đã ký.
2. Được ghi trong Thỏa ước lao động tập thể.
3. Quy chế thưởng của công ty đã được công bố công khai.

2. Thưởng tết và lương tháng 13 có phải nộp Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) từ năm 2026

Một tin vui cho người lao động trong kỳ quyết toán này chính là lộ trình cải cách thuế. Để hỗ trợ người dân trước áp lực chi phí sinh hoạt, mức giảm trừ gia cảnh dự kiến áp dụng cho kỳ tính thuế tới đây sẽ có lợi hơn:

• Mức giảm trừ bản thân: Nâng từ 11 triệu đồng lên 15,5 triệu đồng/tháng.
• Mức giảm trừ người phụ thuộc: Nâng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Điều này có nghĩa là tổng thu nhập từ lương và thưởng của người lao động sẽ được khấu trừ nhiều hơn trước khi tính thuế, giúp số tiền "thực cầm" về túi (Net) tăng lên đáng kể so với các năm trước.

3. Doanh nghiệp thưởng tết bằng mì tôm có phù hợp hay không?

Pháp luật hiện hành cho phép doanh nghiệp thưởng bằng tiền hoặc tài sản hoặc các hình thức khác, chúng ta cũng không thấy ngạc nhiên khi có doanh nghiệp thưởng mì tôm, nước mắm, mì chính (bột ngọt), đường, sữa….. Tuy nhiên:

• Hình thức thưởng phải được quy định trong quy chế của công ty.
• Phải có sự tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động (Công đoàn nếu có).
• Phải công bố công khai tại nơi làm việc để mọi nhân viên đều nắm được.

Một số câu hỏi người lao động thường quan tâm dịp cuối năm

1. Tôi mới vào làm việc được 6 tháng thì có được nhận thưởng Tết không?

Trả lời: Pháp luật không quy định mức thưởng theo thâm niên tối thiểu. Việc người lao động có được thưởng hay không phụ thuộc hoàn toàn vào quy định của công ty. Thông thường, các doanh nghiệp sẽ thưởng theo tỷ lệ thời gian làm việc (ví dụ: làm 6 tháng nhận 50% mức thưởng cả năm). Anh/chị nên xem kỹ mục "Đối tượng áp dụng" trong quy chế của công ty mình.

2. Công ty thua lỗ trong kinh doanh, không thưởng Tết có vi phạm pháp luật không?

Trả lời: Nếu trong Hợp đồng lao động không có điều khoản cam kết thưởng cố định, và quy chế thưởng của công ty ghi rõ "thưởng căn cứ vào kết quả kinh doanh", thì việc công ty không thưởng khi thua lỗ là không vi phạm pháp luật. Thưởng Tết mang tính chất khuyến khích, không phải là khoản lương bắt buộc.

3. Nghỉ việc trước Tết hoặc ngay sau Tết thì có được nhận thưởng không?

Trả lời:

• Nghỉ trước Tết: Đa số các công ty quy định nhân viên phải đang làm việc đến một thời điểm nhất định (thường là hết ngày 31/12 hoặc đến ngày chi trả) mới được hưởng thưởng.
• Nghỉ sau Tết: Nếu anh/chị đã hoàn thành công việc của năm cũ và có tên trong danh sách thưởng, công ty vẫn phải chi trả đầy đủ theo quy định, kể cả khi anh/chị đã nộp đơn xin nghỉ sau đó.

4. Tiền thưởng Tết có phải đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH) không?

Trả lời: Theo quy định hiện hành, tiền thưởng (bao gồm cả thưởng Tết và lương tháng 13) không làm căn cứ để tính đóng BHXH. Đây là một tin vui vì số tiền thưởng của người lao động sẽ không bị trích khấu trừ 8% cho quỹ hưu trừ và tử tuất.

5. Công ty ép nhân viên nhận hiện vật (bánh kẹo, sản phẩm tồn kho) thay tiền thưởng được không?

Trả lời: Pháp luật cho phép thưởng bằng hiện vật, nhưng việc này phải được thông qua Quy chế thưởng của doanh nghiệp. Nếu quy chế ghi rõ thưởng bằng tiền mà công ty tự ý đổi sang hiện vật mà không có sự thỏa thuận hoặc đồng ý của người lao động/Công đoàn là sai quy định. Mặt khác, việc thưởng cũng phải “hợp tình hợp lý”, ví dụ doanh nghiệp sản xuất lịch không nên thưởng 50 cuốn lịch cho 1 người lao động để người lao động chủ động đem đi bán lấy tiền thưởng như một doanh nghiệp nào đó đã từng thực hiện.

Hy vọng bài viết của luật sư hethongphapluat.com giúp người lao động có cái nhìn rõ ràng hơn về túi tiền của mình dịp cuối năm. Chúc anh chị một mùa Tết an khang và thịnh vượng!