Điều gì sẽ xảy ra nếu chính quyền Trump 'phớt lờ' phán quyết của tòa án tối cao Hoa Kỳ?

Điều gì sẽ xảy ra nếu Tòa án tối cao Mỹ phản quyết việc áp thuế của chính quyền ông Trum là vi hiến nhưng Chính quyền Trum cho rằng, họ không áp thuế, đó là một thỏa thuận "công bằng và cân bằng" và từ chối từ bỏ mức thuế 20% đã áp đối với Việt Nam?

Đây là một kịch bản phức tạp, đòi hỏi phải phân tích cả về mặt pháp lý, chính trị và kinh tế. Nếu Tòa án Tối cao Mỹ giữ nguyên phán quyết của Tòa phúc thẩm nhưng chính quyền Mỹ vẫn từ chối bãi bỏ mức thuế 20% đối với Việt Nam, điều đó sẽ dẫn đến một cuộc đối đầu trực diện giữa nhánh hành pháp (tổng thống) và nhánh tư pháp (tòa án), đồng thời tạo ra những hệ lụy nghiêm trọng.

1. Phân tích về mặt pháp lý và chính trị

• Vi phạm phán quyết của Tòa án Tối cao: Nếu chính quyền Mỹ từ chối tuân thủ, họ sẽ vi phạm một phán quyết của Tòa án Tối cao, cơ quan tư pháp cao nhất của quốc gia. Đây là một hành động chưa từng có tiền lệ và có thể gây ra khủng hoảng hiến pháp. Hệ thống "kiểm soát và cân bằng" (checks and balances) trong nền chính trị Mỹ sẽ bị đe dọa nghiêm trọng.
• Thách thức quyền lực của tổng thống: Tòa án Tối cao sẽ khẳng định rằng tổng thống không có quyền áp thuế đơn phương. Việc từ chối tuân thủ sẽ là một sự thách thức công khai đối với quyền lực của tòa án, có thể dẫn đến các thủ tục pháp lý để buộc chính quyền phải tuân thủ.
• Phản ứng từ Quốc hội: Quốc hội Mỹ, đặc biệt là phe đối lập, sẽ có cơ sở mạnh mẽ để lên tiếng phản đối hành động của tổng thống. Họ có thể khởi động các cuộc điều tra, sử dụng quyền lập pháp để tước bỏ các quyền lực đã được trao cho tổng thống, hoặc thậm chí là tiến hành các thủ tục luận tội.
• Áp lực từ doanh nghiệp: Các doanh nghiệp Mỹ và Việt Nam đã phải trả hàng tỷ đô la tiền thuế này sẽ không chỉ yêu cầu chính phủ bồi hoàn mà còn khởi kiện để buộc chính quyền tuân thủ phán quyết của tòa. Áp lực từ khu vực tư nhân sẽ rất lớn và là một yếu tố quan trọng để chính quyền phải xem xét lại.

2. Phân tích về "Thỏa thuận công bằng và cân bằng"

• Tính đơn phương của thỏa thuận: Lập luận của Mỹ rằng đây là một thỏa thuận "công bằng và cân bằng" sẽ bị thách thức mạnh mẽ. Về cơ bản, Mỹ đã áp đặt một mức thuế đơn phương, sau đó yêu cầu Việt Nam chấp nhận để đổi lấy việc giảm một phần mức thuế đó. Đây không phải là một cuộc đàm phán "thuận mua vừa bán" theo đúng nghĩa.
• Vị thế của Việt Nam: Nếu Mỹ từ chối từ bỏ mức thuế 20% mặc dù phán quyết của Tòa án, Việt Nam sẽ ở một vị thế mạnh hơn về mặt ngoại giao và pháp lý. Việt Nam có thể:
  • Thách thức tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO): Việt Nam có thể đưa vấn đề này ra WTO để giải quyết tranh chấp. Dựa trên phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ, Việt Nam có cơ sở rất vững chắc để cáo buộc Mỹ vi phạm các quy tắc thương mại quốc tế.
  • Đàm phán lại: Việt Nam có thể sử dụng vị thế này để yêu cầu Mỹ tuân thủ pháp luật và đàm phán lại các điều khoản của thỏa thuận. Việt Nam có thể từ chối mở cửa thị trường với thuế 0% cho hàng hóa Mỹ nếu mức thuế 20% vẫn còn hiệu lực.
  • Áp dụng các biện pháp trả đũa: Việt Nam có thể áp đặt các biện pháp thuế trả đũa lên hàng hóa Mỹ, nhưng điều này sẽ cần được tính toán cẩn thận để tránh làm tổn hại đến quan hệ thương mại song phương và các chuỗi cung ứng đã được thiết lập.

3. Hậu quả kinh tế

• Bất ổn thị trường: Việc chính quyền Mỹ phớt lờ phán quyết của tòa sẽ tạo ra sự bất ổn và không chắc chắn lớn cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư và thị trường. Không ai biết được chính sách thương mại sẽ thay đổi như thế nào và điều này sẽ làm giảm niềm tin vào môi trường kinh doanh tại Mỹ.
• Nguy cơ bồi hoàn: Ngay cả khi chính quyền Mỹ từ chối bãi bỏ thuế, họ vẫn phải đối mặt với nguy cơ phải bồi hoàn hàng tỷ đô la tiền thuế đã thu một cách bất hợp pháp. Điều này sẽ tạo ra một gánh nặng tài chính lớn cho chính phủ Mỹ và có thể dẫn đến các vụ kiện kéo dài.
• Tác động đến Việt Nam: Mặc dù thuế 20% vẫn sẽ là một gánh nặng, nhưng vị thế của Việt Nam đã thay đổi. Việt Nam sẽ có cơ hội để khẳng định mình là một đối tác thương mại tuân thủ luật pháp quốc tế và sẵn sàng sử dụng các công cụ ngoại giao, pháp lý để bảo vệ lợi ích của mình.

Tóm lại, kịch bản này khó xảy ra vì nó sẽ gây ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp nghiêm trọng và tổn hại đến uy tín của Mỹ trên trường quốc tế. Tuy nhiên, nếu nó xảy ra, Việt Nam sẽ có đủ cơ sở để đấu tranh và yêu cầu Mỹ tuân thủ pháp luật, đồng thời tìm kiếm các giải pháp khác để bảo vệ nền kinh tế của mình.

Hệ Thống Pháp Luật Việt Nam