TIÊU CHUẨN VIỆT NAM

TCVN 5906 – 1995

DUNG SAI HÌNH DẠNG VÀ VỊ TRÍ - QUI ĐỊNH CHUNG, KÝ HIỆU, CHỈ DẪN TRÊN BẢN VẼ

Tolerances of form and of position - Generalities, symbols, indications on drawings

1. Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định những nguyên tắc ghi ký hiệu và chỉ dẫn trên bản vẽ về dung sai hình dạng, hướng, và độ dẻo.

2. Qui định chung

2.1. Dung sai hình dạng và vị trí chỉ được ghi ở chỗ cần thiết của chi tiết, nhằm đảm bảo được tính năng và tính đổi lẫn của chi tiết.

2.2. Khi chỉ ghi dung sai kích thước, thì dung sai này đã bao hàm cả dung sai hình dạng và vị trí (thí dụ độ phẳng, độ song song, xem mục 3 của bảng 1).

2.3. Nếu phạm vi dung sai hình dạng và vị trí khác với phạm vi dung sai kích thước của một yếu tố, thì cần phải ghi dung sai hình dạng và vị trí của yếu tố đó.

2.4. Dung sai hình dạng và vị trí được ghi ngay cả khi không ghi dung sai kích thước.

2.5. Các chỉ dẫn về dung sai hình dạng và vị trí không nhất thiết bao gồm chỉ dẫn về phương pháp gia công, đo lường hay điều chỉnh.

2.6. Dung sai hình dạng và vị trí của một yếu tố hình học (điểm, đường, mặt hay mặt phẳng đối xứng…) xác định miền chứa yếu tố đó.

Tùy theo các đặc trưng cần ghi dung sai và cách ghi, miền dung sai là một trong các miền sau:

- miền bị bao trong đường tròn;

- miền bị bao trong hình vành khuyên giữa hai đường tròn;

- miền bị bao giữa hai đường song song hay giữa hai đường thẳng song song;

- miền bị bao trong mặt cầu;

- miền bị bao trong mặt trụ hay giữa hai mặt trụ đồng trục;

- miền bị bao giữa hai mặt song song hay giữa hai mặt phẳng song song;

- miền bị bao trong hình hộp.

Chú thích:

1) Hình dạng của yếu tố được xem là đúng, khoảng cách từ mỗi điểm của nó đến mặt áp có dạng mặt hình học lý tưởng là bằng hay nhỏ hơn giá trị của dung sai đã cho. Hướng của mặt lý tưởng cần chọn sao cho khoảng cách lớn nhất từ bề mặt thực đến mặt lý tưởng là nhỏ nhất.

Các hướng của mặt lý tưởng có thể là:

A1 – B1 , A2 – B2 , A3 – B3

Các khoảng cách tương ứng                      h1    ,      h2      ,      h3        

Trong trường hợp hình 1                             h1    <     h2      <     h3

2) Trong trường hợp cần thiết có thể ghi vị trí một số điểm làm thành yếu tố chuẩn tạm thời để chế tạo hoặc kiểm tra chi tiết (hình 1)

Hình 1

2.7. Yếu tố được quy định dung sai có thể có hình dạng hay hướng bất kỳ ở trong miền dung sai, trừ trường hợp đã có chỉ dẫn trong phần chú thích.

2.8. Trừ các chỉ dẫn như ở điều 3.5 và 3.7, dung sai được ghi là dung sai của toàn bộ chiều dài hay của toàn bộ bề mặt của yếu tố.

2.9. Yếu tố chuẩn là yếu tố mà từ đó xác định dung sai vị trí, hướng hay độ đảo.

2.10. Hình dạng của yếu tố chuẩn đủ chính xác, trong trường hợp cần thiết phải ghi dung sai cho các yếu tố chuẩn.

3. Ký hiệu

Dung sai hình dạng và vị trí được chỉ dẫn trên các bản vẽ bằng các ký hiệu quy định ở bảng 1.

Bảng 1