TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 13589-4:2022

ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ VÀ THĂM DÒ KHOÁNG SẢN - ĐỊA VẬT LÝ LỖ KHOAN -
PHÀN 4: PHƯƠNG PHÁP PHỔ GAMMA

Investigation, evaluation and exploration of minerals - Borehole geophygical survey -
Part 4: Gamma ray spectrometry method

Lời nói đầu

TCVN 13589-4:2022 do Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam biên soạn, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị, Tổng Cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thẩm định, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Bộ TCVN 13589 Điều tra, đánh giá và thăm dò khoáng sản - địa vật lý lỗ khoan gồm các tiêu chuẩn sau:

TCVN 13589 -1:2022, Phần 1: Quy định chung

TCVN 13589 -2:2022, Phần 2: Phương pháp gamma tự nhiên

TCVN 13589 -3:2022, Phần 3: Phương pháp gamma nhân tạo

TCVN 13589 -4:2022, Phần 4: Phương pháp phổ gamma

TCVN 13589 -5:2022, Phần 5: Phương pháp nơtron

TCVN 13589 -6:2022, Phần 6: Phương pháp đo nhiệt độ

ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ VÀ THĂM DÒ KHOÁNG SẢN - ĐỊA VẬT LÝ LỖ KHOAN -
PHẦN 4: PHƯƠNG PHÁP PHỔ GAMMA

Investigation, evaluation and exploration of minerals - Borehole geophygical survey -
Part 4: Gamma ray spectrometry method

1  Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định về yêu cầu kỹ thuật đo phổ gamma trong lỗ khoan, phục vụ điều tra, đánh giá và thăm dò khoáng sản; khảo sát địa chất thủy văn, địa chất công trình; điều tra tai biến địa chất và môi trường.

Tiêu chuẩn này không áp dụng cho điều tra, đánh giá và thăm dò dầu khí.

2  Tài liệu viện dẫn

Các tài liệu viện dẫn sau là cần thiết cho việc áp dụng tiêu chuẩn này. Đối với các tài liệu viện dẫn ghi năm công bố thì áp dụng phiên bản được nêu. Đối với các tài liệu viện dẫn không ghi năm công bố thì áp dụng phiên bản mới nhất bao gồm cả các bản sửa đổi, bổ sung (nếu có).

TCVN 13589-1: 2022 - Điều tra, đánh giá và thăm dò khoáng sản - Địa vật lý lỗ khoan - Phần 1: Quy định chung.

3  Thuật ngữ và định nghĩa

Trong tiêu chuẩn này áp dụng các thuật ngữ và định nghĩa trong TCVN 13589-1: 2022 và thuật ngữ và định nghĩa sau:

3.1

Phương pháp phổ gamma (Gamma ray spectrometry method)

Phương pháp đo phổ tia gamma dọc thành lỗ khoan để xác định hàm lượng riêng biệt của urani, thori, kali có trong đất đá.

4  Nguyên lý phương pháp phổ gamma

Trong đất đá tự nhiên luôn tồn tại các nguyên tố phóng xạ thuộc các dãy phóng xạ Uran ( ²³⁸U), Thori (²³²Th) và đồng vị phóng xạ của Kali (⁴⁰K ). Các đồng vị phóng xạ này có đời sống rất dài, phát xạ chủ yếu các tia gamma có trong tự nhiên, trong đó:

Dãy ⁴⁰K có duy nhất một phổ đơn năng Eγ = 1,46 MeV khi phát tia gamma để trở thành đồng vị ⁴⁰Ar bền vững.

Dãy ²³²Thori có nhiều đồng vị phát xạ gamma có năng lượng khác nhau, trong đó có đồng vị Thalium ²⁰⁸TI phát xạ gamma có phổ năng lượng đặc trưng Eγ = 2,62 MeV cao nhất trong dãy.

Dãy ²³⁸U có nhiều đồng vị phát gamma có năng lượng khác nhau, trong đó có đồng vị Bismuth ²¹⁴Bi phát xạ gamma với phổ năng lượng đặc trưng là Eγ = 1,76 MeV.

Người ta chế tạo Zond đo có nhiều cửa sổ, mỗi cửa sổ đo các tia gamma trong vùng năng lượng nhất định, tương đương với phổ năng lượng đặc trưng của từng nhóm nguyên tố K, U và Th nêu trên sẽ xác định hàm lượng tương đương của chúng dọc thành lỗ khoan.

5  Máy móc, thiết bị, công tác kiểm tra, hiệu chuẩn