THÔNG TƯ

HƯỚNG DẪN THI HÀNH THÔNG TƯ SỐ 75-TTG-TN NGÀY 30-7-1964 CỦA THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ VỀ CÁCH HẠCH TOÁN ĐỐI VỚI MỘT SỐ KHOẢN CHI PHÍ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA XÍ NGHIỆP

Tiếp theo thông tư số 191-UB-TC ngày 19-12-1963, để bảo đảm thi hành nghiêm chỉnh và đầy đủ thông tư số 115TTg ngày 12-12-1963 và thông bổ sung số 75-TTg-TN ngày 30-07-1964 của Thủ tướng Chính phủ quy định cụ thể cách hạch toán đối với một số khoản chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh của xí nghiệp, Ủy ban Kế hoạch Nhà nước ra thông tư này giải thích và hướng dẫn thi hành các văn bản nói trên.

Để cho việc hạch toán giá thành và phí lưu thông đi dần vào nề nếp; các chi phí không trực tiếp liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của xí nghiệp không được hạch toán vào giá thành và phí lưu thông mà do các nguồn vốn khác đài thọ (ngân sách Nhà nước, quỹ xí nghiệp, quỹ công đoàn,…).

Việc sử dụng các quỹ này phải theo đúng chức năng của từng quỹ thì việc quản lý tài chính mới được chặt chẽ.

Do đó, đối với một số khoản chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh của xí nghiệp, cần phân biệt do nguồn vốn nào chi.

1. Chi về lương của cán bộ chuyên trách làm công tác văn hóa quần chúng, cán bộ chuyên trách thể dục thể thao, giáo viên chuyên trách bổ túc văn hóa, xét về tính chất hoạt động của các cán bộ này, nay quy định là quỹ công đoàn chi về lương và Tổng công đoàn thống nhất quy định và xét duyệt biên chế loại cán bộ này.

Đối với giáo viên chuyên trách bổ túc văn hóa, thông tư số 115-TTg đã quy định rõ khoản chi về lương của cán bộ này do quỹ Công đoàn chi, thực hiện như thông tri số 65-TT-10 ngày 20-11-1964 của Tổng công đoàn.

Thông tư số 75-TTg-TN đã nêu rõ là nếu do phải chi thêm lương cho loại cán bộ chuyên trách nói trên mà quỹ Công đoàn thiếu thì xin Chính phủ trợ cấp thêm, sau khi xét tình hình sử dụng quỹ công đoàn, do vậy từ nay tổng công đoàn có trách nhiệm giải quyết kịp thời tiền lương hàng tháng cho anh chị em.

Thủ tướng Chính phủ đã quyết định, tạm thời năm 1964, lương của cán bộ này do ngân sách Nhà nước chi. Tổng công đoàn sẽ có dự trù kinh phí để Bộ Tài chính xét cấp.

Từ năm 1965, khoản chi trên sẽ gộp vào tiền trợ cấp của Nhà nước mà Tổng công đoàn đề nghị hàng năm để Bộ Tài chính xét và trình Chính phủ duyệt.

2. Chi về hoạt động văn hóa quần chúng và thể dục thể thao.

Hoạt động văn hóa quần chúng, thể dục thể thao, phải giữ đúng tính chất nghiệp dư, nhưng để cho phong trào được duy trì bình thường, cần dành một số thời gian nhất định lấy trong giờ sản xuất để cho các đội hoạt động văn hóa quần chúng, thể dục thể thao luyện tập.

Số thời gian cần thiết này sẽ do Liên Bộ Lao động, Văn hóa, Ủy ban Thể dục thể thao, Tổng công đoàn cùng Bộ chủ quản xí nghiệp quy định.

Trong phạm vi thời gian được quy định các chi phí về luyện tập văn hóa quần chúng, thể dục thể thao, tại xí nghiệp giải quyết như sau:

- Tiền lương do xí nghiệp chịu và hạch toán vào giá thành và phí lưu thông;

- Các chi phí khác: theo tiêu chuẩn Tổng công đoàn quy định hoặc được Tổng công đoàn xét duyệt, thì do quỹ Công đoàn đài thọ.

Trong thời gian đi biểu diễn và thi đấu, thi hành đúng quy định trong thông tư số 115-TTg nghĩa là: nếu Công đoàn tổ chức thì quỹ Công đoàn chi; nếu cơ quan Nhà nước tổ chức thì cơ quan nào tổ chức cơ quan đó đài thọ mọi chi phí (lương, tiền tàu xe, tiền đi đường, tiền bồi dưỡng và các phí tổn khác).

Nếu cần luyện tập thêm ngoài thời gian quy định nói trên để chuẩn bị thi đấu, đi biểu diễn theo chương trình của tỉnh, khu hay toàn quốc và theo kế hoạch của Bộ văn hóa hoặc của Ủy ban Thể dục thể thao trung ương (kế hoạch cần ghi rõ thời gian cho phép luyện tập thêm lấy trong giờ sản xuất) thì mọi chi phí kể cả lương và tiền bồi dưởng phải giải quyết như sau:

- Xí nghiệp nào có quỹ xí nghiệp thì quỹ xí nghiệp đài thọ;

- Nếu không có quỹ xí nghiệp hoặc quỹ xí nghiệp thiếu thì đề nghị cơ quan nào tổ chức cơ quan ấy đài thọ hoặc cấp thêm.

Tạm thời trong năm 1964, Ủy ban Thể dục thể thao, Bộ Văn hóa, Tổng công đoàn có thể tổ chức các cuộc thi đấu, biểu diễn văn nghệ thì lập dự trù kinh phí để Bộ Tài chính xét cấp. Từ năm 1965, các cơ quan này cần nắm tình hình quỹ xí nghiệp của các đơn vị thường tham dự biểu diễn và thi đấu rồi dự trù kinh phí sự nghiệp xin ngân sách cấp hàng năm.

Về đi học các lớp ngắn ngày, đi họp về văn hóa quần chúng, thể dục thể thao, bổ túc văn hóa thì giải quyết như sau:

- Nếu là cán bộ chuyên trách đi học, đi họp thì mọi chi phí do quỹ Công đoàn chi;

- Nếu là cán bộ, công nhân viên chức khác đi học, đi họp thì mọi chi phí (kể cả tiền lương trong thời gian đi học) do quỹ xí nghiệp đài thọ, nơi nào không có quỹ xí nghiệp thì cơ quan nào tổ chức cơ quan đó đài thọ.

3. Chi về bảo hiểm xã hội.

Việc trích quỹ bảo hiểm xã hội phải theo tỉ lệ % (phần trăm) quỹ tiền lương như quyết định số 62-CP ngày 10-4-1964 của Hội đồng Chính phủ nghĩa là trích 3,7% so với tổng quỹ lương giao cho Tổng công đoàn quản lý và 1% so với quỹ lương giao cho Bộ Nội vụ quản lý.

Những điểm giải thích về cách trích nộp quỹ bảo hiểm xã hội khi lập kế hoạch trong thông tư số 191-UBTC của Ủy ban Kế hoạch Nhà nước nay hủy bỏ.

4. Chi phí về trợ cấp khó khăn.

Phân biệt hai trường hợp:

- Trợ cấp khó khăn tạm thời do quỹ xí nghiệp chi, nếu đơn vị không có quỹ xí nghiệp thì đề nghị ngân sách cấp.

- Trợ cấp khó khăn thường xuyên theo chủ trương chung của Nhà nước từng thời kỳ, là khoản chi của ngân sách Nhà nước, được trừ vào lãi nộp, nếu đơn vị không có lãi thì xin ngân sách cấp.

Tạm thời trong năm 1964, Thủ tướng Chính phủ đồng ý cách chi về khoản trợ cấp khó khăn thường xuyên theo công văn số 69-HC3a ngày 29-01-1964 của Tổng công đoàn tức là quỹ xí nghiệp chịu 1/5, còn ngân sách chịu 4/5 (được trừ vào lãi phải nộp).

5. Chi về y tế vệ sinh.

Đối với cán bộ, công nhân viên thì giải quyết theo thông tư số 191-UBTC.

Đối với con của cán bộ, công nhân viên có hai trường hợp:

- Tiền thuốc men thông thường, tiền thuốc và tiền bồi dưỡng theo đơn của y bác sĩ đều không được tính vào giá thành và phí lưu thông, mà chỉ được chi trong phạm vi 0đ25 theo tiêu chuẩn cho một cháu một tháng do ngân sách chi, trừ vào lãi phải nộp.

- Trường hợp các cháu nằm bệnh viện thì theo quy định của bệnh viện mà các chi phí không được hạch toán vào giá thành và phí lưu thông cũng như không được trừ vào lãi nộp ngân sách.

Để đảm bảo quyền lợi cho cán bộ, công nhân viên ở các bộ phận nhà ăn, nhà trẻ, bộ phận Đảng, đoàn thanh niên lao động, Công đoàn cơ sở, các cán bộ chuyên trách văn hóa quần chúng, thể dục thể thao, bổ túc văn hóa và trong khi chờ đợi quy định quỹ nào chi lương thì quỹ ấy chi về y tế vệ sinh, tạm thời các đơn vị sản xuất kinh doanh được hạch toán khoản chi về y tế vệ sinh cho các cán bộ, công nhân viên này theo chế độ áp dụng cho công nhân sản xuất.

Các khoản chi về bảo hiểm xã hội, trợ cấp khó khăn, phụ cấp con, y tế vệ sinh… đã được quy định cụ thể, vậy các xí nghiệp cần tính toán lại để loại trừ phần nào do ngân sách Nhà nước chi ra khỏi giá thành và phí lưu thông mà không được gộp lại ghi bằng tỉ lệ 10% so quỹ tiền lương sản xuất như một số xí nghiệp đang còn làm.

6. Thiệt hại về thiên tai, hỏa hoạn.

Do tình hình khách quan gây ra mà xí nghiệp chưa có điều kiện khắc phục thì ghi vào lỗ lãi xí nghiệp, còn thiệt hại do khuyết điểm của xí nghiệp gây ra phải hạch toán vào giá thành và phí lưu thông.

Ngay sau khi bị thiên tai, hỏa hoạn, kể cả dịch họa gây ra thiệt hại nặng, xí nghiệp có trách nhiệm báo cáo cho Ủy ban hành chính tỉnh địa phương mình ở lập một hội đồng (thành phần theo quy định trong thông tư số 75-TTg-TN) để lập biên bản và làm báo cáo lên cấp trên xét.

Căn cứ báo cáo, Bộ Tài chính và Bộ chủ quản thống nhất quyết định việc xử lý (nếu là xí nghiệp trung ương) hoặc Ủy ban hành chính tỉnh địa phương quyết định (nếu là xí nghiệp địa phương).

Để tiện cho việc xác nhận và xử lý thiên tai, hỏa hoạn, đề nghị các Bộ, Tổng cục, căn cứ theo hoạt động của ngành mình cùng Ủy ban Kế hoạch Nhà nước xây dựng điều lệ giá thành của ngành nhằm quy định thế nào là thiên tai, hỏa hoạn.

Thiệt hại về mất cắp, mất trộm cũng phải xét nguyên nhân, nếu do khuyết điểm của người có trách nhiệm, nguyên tắc là phải bồi thường; trường hợp có chênh lệch thì báo cáo Bộ Tài chính và Bộ chủ quản xét duyệt và ghi vào lỗ lãi nếu do nguyên nhân khách quan và ghi vào giá thành và phí lưu thông nếu do nguyên nhân chủ quan.

Thiệt hại do chi phí về đơn đặt hàng không có giá trị, do nguyên nhân chủ quan thì hạch toán vào giá thành và phí lưu thông, do nguyên nhân khách quan thì ghi vào lỗ lãi.

Dưới đây, Ủy ban Kế hoạch Nhà nước giải thích thêm về một số khoản chi mà các Bộ địa phương nêu lên.

1. Chi về đào tạo cán bộ.

- Đối với xí nghiệp mới xây dựng, xây dựng mở rộng, hiện đại hóa bằng cách trang bị hàng loạt thiết bị mới, thì toàn bộ khoản chi phí đào tạo công nhân sản xuất, cán bộ quản lý và nghiệp vụ do vốn kiến thiết cơ bản chi.

- Đối với xí nghiệp đang sản xuất, có ba trường hợp:

a) Đào tạo, bổ túc nghề nghiệp chuyên môn và kỹ thuật cho cán bộ, công nhân viên chức đã được ghi vào chỉ tiêu kế hoạch Nhà nước (ở trung ương cũng như ở địa phương) thì do kinh phí sự nghiệp của ngành chủ quản chi kể cả lương của cán bộ, công nhân đi học.

b) Đào tạo hoặc nâng cao trình độ kỹ thuật, nghiệp vụ cho công nhân viên chức trong quá trình sản xuất kinh doanh để thay thế người già yếu mất sức lao động, đào tạo công nhân điều khiển thiết bị lẻ, thì chi phí hạch toán vào giá thành và phí lưu thông.

Trường hợp thoát ly sản xuất, bổ túc, đào tạo bất cứ dưới hình thức nào: tự mở lớp, gửi nhờ đơn vị bạn, hoặc cùng phối hợp nhiều đơn vị để ngành chủ quản giúp đỡ, đều phải được Bộ chủ quản xét duyệt và báo cáo cho Ủy ban Kế hoạch Nhà nước và Bộ Tài chính biết, mới được hạch toán vào giá thành và phí lưu thông (chi phí ngoài sản xuất).

c) Bổ túc nghề nghiệp và chuyên môn theo tính chất thường xuyên ngoài giờ cho cán bộ, công nhân viên chức thi hành theo thông tư số 05-LĐ-TT ngày 22-04-1964 của Bộ Lao động, thì kinh phí do quỹ xí nghiệp đài thọ; nếu đơn vị không có quỹ xí nghiệp thì dự trù xin kinh phí sự nghiệp chi.

2. Xí nghiệp ngừng sản xuất:

a) Do tình hình mới có các trường hợp:

- Ngừng sản xuất do có lệnh báo động chung;

- Ngừng sản xuất do có lệnh đi lùng biệt kích ở một khu vực,

Cả hai trường hợp đều tính vào lỗ lãi của xí nghiệp coi như do nguyên nhân khách quan.

b) Ngừng sản xuất theo mùa hoặc vì thiếu nguyên vật liệu, hoặc do nguyên nhân khác;

- Ngừng sản xuất có ghi trước trong kế hoạch, các chi phí ngừng sản xuất này được trích trước, tính vào giá thành và phí lưu thông.

Trong thời gian ngừng sản xuất, nếu điều động công nhân đi làm việc khác, thì tiền thu được về tiền công ghi giảm giá thành.

- Ngừng sản xuất ngoài kế hoạch:

Nếu do khuyết điểm của xí nghiệp thì các chi phí về thiệt hại hạch toán vào giá thành và phí lưu thông.

Trong thời gian ngừng sản xuất, nếu điều động công nhân đi làm việc khác, thì tiền thu được về tiền công ghi giảm thiệt hại.

Nếu do nguyên nhân khách quan, cần phân biệt:

Cơ quan hoặc đơn vị nào bên ngoài xí nghiệp gây ra thiệt hại ngừng sản xuất thì phải bồi thường, trường hợp có chênh lệch thì ghi vào lỗ lãi xí nghiệp, sau khi được Bộ chủ quản và Bộ Tài chính xét duyệt.

Ngừng sản xuất do các nguyên nhân khách quan khác (thiên tai, hỏa hoạn,…) thì mọi chi phí về thiệt hại được ghi vào lỗ lãi xí nghiệp.

Trong thời gian ngừng sản xuất của hai trường hợp do nguyên nhân khách quan này, nếu có điều động công nhân đi làm việc khác thì tiền thu được về tiền công ghi giảm số lỗ.

3. Vấn đề canh gác ngoài giờ ở xí nghiệp.

Do tình hình mới, nếu xí nghiệp có tổ chức các đội tự vệ luân phiên canh gác ngoài giờ làm việc, phải xem đây là nghĩa vụ của mọi công nhân viên chức trong thời kỳ “sẳn sàng chiến đấu”.

Riêng phần mua sắm để trang bị cho đội tự vệ như: áo mưa, mũ, ủng, đèn pin (không kể vũ khí) thì được tính vào giá thành và phí lưu thông. Chỉ cần mua sắm đủ cho những tự vệ làm nhiệm vụ đứng gác hoặc đi tuần, khi thay phiên thì chuyển cho người khác. Những quân trang đó là của công, cần có sổ sách theo dõi và bảo quản tại xí nghiệp.

4. Lương và chi phí khác về các cán bộ đi tham gia các cuộc vận động quản lý hợp tác xã hoặc “3 xây 3 chống”.

Thông tư số 115-TTg đã quy định cơ quan nào điều động cơ quan ấy chi, kể cả các cơ quan hành chính sự nghiệp

- Đối với các cán bộ đang làm công tác này, thì xí nghiệp liên hệ với các cơ quan điều động để cơ quan này trả lương và các chi phí khác kể từ đầu năm 1965 trở đi.

Vậy những cơ quan điều động cán bộ của các ngành sản xuất kinh doanh đi công tác “3 xây 3 chống”, quản lý hợp tác xã , v.v…, cần lập dự trù xin kinh phí để trả lương và các chi phí khác cho các cán bộ được điều động.

Thông tư này hướng dẫn cách hạch toán đối với số khoản chi phí theo quy định của thông tư 75-TTg-TN, nhưng thực tế hiện nay, xí nghiệp đã hạch toán mỗi nơi một cách, vấn đề điều chỉnh kế toán cho cả năm 1964 rất phức tạp, do đó để đơn giản sổ sách, Ủy ban Kế hoạch Nhà nước thống nhất với Bộ Tài chính và các ngành liên quan, là các xí nghiệp nào đã trả lương cho cán bộ chuyên trách (đến hết tháng 9 -1964 theo thông tri số 57-TT-10 ngày 19-10-1964 của Tổng công đoàn), đã trả các chi phí về hoạt động văn hóa quần chúng, thể dục thể thao, đã trả các chi phí về y tế vệ sinh, đã trả lương của các cán bộ được điều đi công tác đột xuất, quỹ nào chi thì giữ nguyên, nếu tạm chi chờ giải quyết (tài khoản 101) thì được chuyển vào giá thành, phí lưu thông, không phải đòi lại người nợ và không phải điều chỉnh kế toán.

Nhưng để có cơ sở chính xác lập kế hoạch năm 1965 và kế hoạch 5 năm lần thứ hai, đề nghị các Bộ, Tổng cục căn cứ vào công văn số 1195-UB-TC ngày 11-8-1964 của Ủy ban Kế hoạch Nhà nước, thống kê những khoản chi phí phải gạt ra ngoài giá thành hoặc ghi thêm vào giá thành và phí lưu thông; trả lời xin gửi Ủy ban Kế hoạch Nhà nước đồng thời sao gửi Bộ Tài chính.

Từ năm 1965, cần thi hành nghiêm chỉnh thông tư số 115-TTg và thông tư số 75-TTg-TN ngay từ đầu năm. Nếu khi lập kế hoạch năm 1965 chưa kịp thống kê và loại ra thì nay cần tiếp tục làm để vào giữa năm 1965 thì điều chỉnh kế hoạch.

Việc hạch toán và thống kê giá thành cũng cần đưa vào chế độ từ đầu năm.

Nhận được thông tư này, đề nghị các Bộ, Tổng cục và các Ủy ban hành chính, các Ủy ban Kế hoạch các khu, tỉnh, thành hướng dẫn cho các ngành, các xí nghiệp thi hành, nếu có mắc mứu gì thì phản ảnh cho Ủy ban Kế hoạch Nhà nước để tiếp tục giải quyết.