KẾ HOẠCH

PHÁT TRIỂN THỦY LỢI NHỎ, THỦY LỢI NỘI ĐỒNG GIAI ĐOẠN 2021-2025, TỈNH LÀO CAI

Thực hiện Quyết định số 4600/QĐ-BNN-TCTL ngày 13/11/2020 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT ban hành Kế hoạch phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng giai đoạn 2021-2025, UBND tỉnh Lào Cai ban hành Kế hoạch phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng giai đoạn 2021-2025, tỉnh Lào Cai, như sau:

Phần thứ nhất

KẾT QUẢ THỰC HIỆN PHÁT TRIỂN THỦY LỢI NHỎ, THỦY LỢI NỘI ĐỒNG GIAI ĐOẠN 2016 - 2020

I. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN VÀ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC

1. Về ban hành các cơ chế, chính sách của địa phương trong thực hiện nội dung phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng, giai đoạn 2016-2020

a) Phát triển cơ sở hệ thống công trình

Trong giai đoạn 2016-2020, thực hiện chủ trương chung về đẩy mạnh thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên phạm vi toàn quốc, nên công tác đầu tư hoàn thiện hệ thống công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng được tích hợp cùng với chính sách phát triển đầu tư các công trình hạ tầng thiết yếu chung của tỉnh, các văn bản đã được ban hành, gồm:

- Nghị quyết số 21/2017/NQ-HĐND ngày 08/12/2017 của HĐND tỉnh ban hành quy định về cơ chế hỗ trợ đầu tư hạ tầng thiết yếu thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2017-2020, trên địa bàn tỉnh Lào Cai;

- Quyết định số 4210/QĐ-UBND ngày 13/12/2019 của UBND tỉnh phê duyệt, ban hành hồ sơ thiết kế mẫu định hình công trình thủy lợi áp dụng cho các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2020, trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

Ngoài ra, UBND tỉnh đã chú trọng lồng ghép nhiều nguồn vốn hợp pháp từ trung ương đến địa phương, tiếp tục thực hiện đầu tư nâng các hệ thống công trình đảm bảo nâng cao tỷ lệ tưới tiêu chủ động từ công trình thủy lợi qua các năm.

b) Phát triển hệ thống tổ chức quản lý, khai thác công trình

Thực hiện theo định hướng, phương án phát triển các tổ chức quản lý khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng có sự tham gia của người dân, lấy người dân lao động là chủ thể quyết định mọi kế hoạch, phương án của tổ chức sau thành lập (tổ chức thủy lợi cơ sở). Trong quá trình phát triển, Lào Cai đã chú trọng việc ban hành các cơ chế, chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chỉ đạo điều hành của cơ quan quản lý nhà nước, quá trình thực hiện của cơ sở, cụ thể:

- Quyết định số 210/1993/QĐ-UB ngày 04/10/1993 của UBND tỉnh ban hành quy định tạm thời về tổ chức quản lý công trình thủy lợi, chủ trương phát triển các Ban thủy lợi cấp xã thay thế hợp tác xã (HTX) kiểu cũ; xây dựng trạm quản lý thủy nông Võ Lao - Văn Sơn; Trạm Nà Khằm - Than Uyên; thu thủy lợi phí theo mức thu quy định của Nhà nước.

- Quyết định số 55/2007/QĐ-UBND ngày 09/8/2007 của UBND tỉnh ban hành quy định quản lý, khai thác, bảo dưỡng và sửa chữa công trình cơ sở hạ tầng nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

- Quyết định số 70/2012/QĐ-UBND ngày 28/12/2012 của UBND tỉnh ban hành quy định tổ chức quản lý, khai thác và mức hỗ trợ bảo dưỡng, sửa chữa thường xuyên các công trình kết cấu hạ tầng do cấp xã quản lý trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

- Quyết định số 141/2016/QĐ-UBND ngày 20/12/2016 của UBND tỉnh ban hành quy định về thực hiện chính sách hỗ trợ công tác tổ chức quản lý, khai thác, bảo dưỡng và sửa chữa các công trình kết cấu hạ tầng do cấp xã quản lý trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

2. Kết quả đầu tư và tổ chức quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng giai đoạn 2016-2020

a) Hệ thống công trình

Lào Cai là tỉnh miền núi, biên giới, phía bắc giáp Trung Quốc, phía tây giáp tỉnh Lai Châu, phía đông giáp tỉnh Hà Giang, phía nam giáp tỉnh Yên Bái. Địa hình tỉnh Lào Cai rất phức tạp, phân tầng độ cao lớn, mức độ chia cắt mạnh. Hai dãy núi chính là dãy Hoàng Liên Sơn phía Tây và dãy núi Con Voi phía Đông cùng có hướng Tây Bắc - Đông Nam tạo ra các vùng đất thấp trung bình giữa hai dãy núi. Trên địa bàn tỉnh Lào Cai có 17 sông, suối liên tỉnh và 62 sông, suối nội tỉnh. Hai hệ thống sông chính là sông Thao (Hồng) và sông Chảy chạy song song theo chiều dọc của tỉnh đã tạo thành mạng lưới sông, suối trong tỉnh với mật độ trung bình khoảng từ 1,5 - 1,7 km/km²; các sông, suối chính trên địa bàn tỉnh gồm: sông Hồng, sông Chảy, Ngòi Đô, Ngòi Phát, Ngòi Đum, Nậm Thi, Ngòi Bo, Ngòi Nhù. Ngoài ra, còn có nhiều sông, suối nhỏ khác, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình đầu tư, xây dựng các công trình tưới, tiêu tự chảy phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Trong giai đoạn 2016-2020, bằng các nguồn vốn Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững, vốn hỗ trợ Sự nghiệp ngân sách trung ương, vốn ngân sách tỉnh, toàn tỉnh Lào Cai đã đầu tư được 266 danh mục công trình thủy lợi, tổng mức đầu tư được phê duyệt là 778.360 triệu đồng, phục vụ chủ động tưới cho trên 5.000 ha đất ruộng canh tác nông nghiệp có tưới của nhân dân trong toàn tỉnh.

Đến thời điểm hiện tại, tỉnh Lào Cai có 1.142 công trình, trong đó có có 107 đập, hồ chứa nước thủy lợi (có 02 đập lớn; 09 đập vừa; 66 đập nhỏ và 30 đập không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định số 114/2018/NĐ-CP ngày 04/9/2018 của Chính phủ), 1.034 hệ thống đập dâng kênh dẫn tự chảy, 01 hệ thống trạm bơm điện nhỏ và gần 1.000 tuyến kênh mương nhỏ lẻ nội đồng khác. Có 5 công trình liên xã, còn lại là công trình trong phạm vi 01 xã, công trình thủy lợi lớn nhất tưới cho khoảng 300 ha đất nông nghiệp, công trình nhỏ nhất tưới dưới 05 ha đất nông nghiệp, đa phần trên địa bàn tỉnh là các công trình tưới từ 20-30 ha.

Hệ thống kênh mương có 4.581,92 km các loại, trong đó có 3.411,24 km đã được kiên cố hóa đạt 74,45% (vượt KH 0,45%), tăng 1.281,24 km kênh kiên cố so với năm 2010; đầu mối thủy lợi là 2.554 cái (kiên cố 1.839 cái, đạt 72%; tạm 715 đầu mối). Hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Lào Cai, phục vụ cung cấp nước tưới chủ động cho 41.434/44.168 ha canh tác sản xuất nông nghiệp cả năm (diện tích lúa nước, rau màu mạ, nuôi trồng thủy sản) tương đương với 93,81% diện tích, tăng 8.879 ha so với năm 2010). Nhờ các biện pháp thủy lợi và các biện pháp nông nghiệp khác trong vòng 10 năm (2010-2020) sản lượng lương thực tăng bình quân 11.000 tấn/năm. Tổng sản lượng lương thực năm 2020 đạt 341.790 tấn (tăng 1.790 tấn so KH và 8.843 tấn so CK, vượt mục tiêu Đề án 1.790 tấn và vượt mục tiêu NQĐH Đảng bộ khóa XV 11.790 tấn), đạt 100,5% so KH và 102,7% so CK giúp Lào Cai đảm bảo an ninh lương thực, ổn định cuộc sống cho nhân dân các dân tộc, đặc biệt là vùng cao. Số xã đạt chuẩn nông thôn mới về thủy lợi tăng từ 100 xã năm 2010 lên 127 xã năm 2020 (trước sáp nhập, tổng số xã là 143).

b) Tổ chức quản lý, khai thác

Xuất phát từ đặc điểm riêng của Lào Cai về địa chất, địa hình, khí hậu nên hệ thống ruộng canh tác của nhân dân trong tỉnh chủ yếu nằm rải rác, manh mún. Vì vậy, ngay từ những ngày đầu tái lập tỉnh (năm 1991), Lào Cai đã định hướng phát triển mạng lưới nhân lực quản lý, khai thác, bảo trì công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh từ nguồn tại chỗ để thành lập các tổ thủy nông cơ sở, hợp tác xã làm dịch vụ thủy lợi tưới tiêu do người dân làm chủ thể, dưới sự chỉ đạo, giám sát của các Ban Thủy lợi xã (nay là Ban quản lý công trình hạ tầng cấp xã) và được hỗ trợ về chuyên môn nghiệp vụ của Phòng Nông nghiệp và PTNT/ Kinh tế, Chi cục Thủy lợi, mà không thực hiện thành lập công ty hay xí nghiệp quản lý thủy nông.

Tính tới thời điểm hiện tại, toàn tỉnh Lào Cai có 152 Ban quản lý công trình hạ tầng cấp xã, 1.133 tổ chức thủy lợi cơ sở[1] (05 hợp tác xã; 1.128 tổ thủy nông). Ban quản lý công trình hạ tầng cấp xã được thành lập với cơ cấu tổ chức gồm trưởng ban là Lãnh đạo xã, địa chính và kế toán xã là cán bộ Ban. Ban hoạt động kiêm nhiệm và sử dụng dấu của UBND xã để giao dịch, được hỗ trợ kinh phí hoạt động từ nguồn tiền thủy lợi phí (tiền hỗ trợ sử dụng sản phẩm, dịch vụ công ích thủy lợi). Tổ chức thủy lợi cơ sở được thành lập thông qua bầu chọn dân chủ từ cộng đồng dân cư hưởng lợi, những người này thực hiện các nhiệm vụ như: lập các bản dự thảo quy định của tổ chức đưa ra xin ý kiến thống nhất của các hộ dùng nước; thực hiện chỉ đạo, phân công lao động làm công tác quản lý, khai thác, vận hành công trình theo các bản kế hoạch, quy chế đã được thống nhất ban hành; lập kế hoạch sửa chữa, nâng cấp hệ thống công trình trong phạm vi quản lý; phối hợp cùng các tổ chức thủy lợi cơ sở khác để thực hiện công tác điều tiết nước từ các công trình liên thôn, liên xã; ...

II. ĐÁNH GIÁ CHUNG

1. Thành tựu đạt được

Triển khai định hướng, chiến lược phát triển ngành nông nghiệp theo các Chương trình, Đề án đã được Tỉnh ủy, UBND tỉnh ban hành trong thời gian qua, ngành thủy lợi đã góp phần đáng kể vào sự thành công chung, nhiều chỉ tiêu đã đạt và vượt so với mục tiêu đề ra qua từng giai đoạn, thời kỳ, cụ thể:

Nguồn nước tưới tiêu từ công trình thủy lợi cho cây nông nghiệp có tưới đã đạt 93,81% diện tích, góp phần vào tốc độ tăng trưởng ngành bình quân trong giai đoạn 2016-2020 đạt 6,05%/năm. Tổng sản lượng lương thực có hạt đạt 341.790 tấn, bằng 103,57% mục tiêu Đại hội (MTĐH) (330.000 tấn). Giá trị sản phẩm/1 đơn vị diện tích canh tác đạt 80 triệu đồng/ha, bằng 106,6% MTĐH (75 triệu đồng/ha). Sản xuất, canh tác cây trồng cạn có sử dụng các hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước đã được người dân, doanh nghiệp quan tâm đầu tư, toàn tỉnh có 4.087 ha ứng dụng các dạng tưới phun, tưới nhỏ giọt, đã làm thay đổi cách thức canh tác truyền thống, gia tăng năng suất.

Bộ máy quản lý công trình được kiện toàn tới cấp cơ sở, đến nay trên địa bàn tỉnh đã đảm bảo tiêu chí “có công trình là có tổ quản lý, bảo dưỡng, vận hành”, do đó hiệu quả quản lý khai thác công trình được nâng cao đáng kể, các sự cố hư hỏng đều được phát hiện và xử lý kịp thời, đúng kỹ thuật.

Chương trình xây dựng nông thôn mới ngày càng đi vào chiều sâu và thiết thực, tạo sự đồng thuận lớn trong nhân dân, số vốn huy động từ trong nhân dân góp vào đầu tư công trình thủy lợi, cấp nước nông thôn được cải thiện rõ rệt, toàn tỉnh đã có 127/127 xã đạt tiêu chí thủy lợi, góp phần đến nay đã có 57/127 xã đạt chuẩn nông thôn mới.

2. Những tồn tại, hạn chế

Thực hiện chủ trương, chính sách về chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, hiện Lào Cai đã hình thành được một số vùng nguyên liệu lớn chuyên canh, thâm canh cây trồng cạn giá trị kinh tế cao như dược liệu, cây ăn quả,... chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong nông nghiệp. Việc đảm bảo nước cho cây trồng cạn đáp ứng yêu cầu chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp là một việc hết sức phức tạp cả về quy hoạch, khoa học công nghệ, đầu tư và cơ chế chính sách, nếu không có sự chỉ đạo tập trung, nghiên cứu sát sao khó có thể mang lại hiệu quả cao.

Nguồn vốn đầu tư cho lĩnh vực thủy lợi có chiều hướng giảm theo từng năm trong khi hệ thống công trình thủy lợi (hồ chứa, đập dâng, kênh dân), cấp nước nông thôn của tỉnh hầu như đã được đầu tư đưa vào sử dụng từ rất lâu, với công nghệ lạc hậu, thiếu đồng bộ trong quá trình đầu tư dẫn tới khả năng chống chịu với thiên tai thấp, mức độ bền vững của tiêu chí thủy lợi trong Bộ tiêu chí xã nông thôn mới chưa cao. Theo quy định của Luật Thủy lợi, người sử dụng sản phẩm dịch vụ thủy lợi có trách nhiệm trong đầu tư công trình thủy lợi nhỏ, nội đồng, tuy nhiên do kinh tế còn hạn chế do vậy khả năng đóng góp chi phí đầu tư công trình chỉ dừng ở ngày công lao động, vì vậy đây là một thách thức lớn trong hoạch định chính sách trong thời gian tới của tỉnh.

Quá trình phát triển kinh tế, xã hội diễn ra nhanh và trên diện rộng, đặt ra một nhiệm vụ rất lớn về an ninh năng lượng, do đó việc phát triển mạnh các dự án thủy điện tại các khu vực đầu nguồn sông, suối dẫn tới làm thay đổi chế độ dòng chảy ở vùng hạ du, nước chỉ có thể khai thác phục vụ tưới trong khoảng thời gian thủy điện hoạt động phát điện. Mặt khác, các dòng sông suối chính trên địa bàn tỉnh Lào Cai đều bắt nguồn từ phía Trung Quốc, do đó trong một vài năm trở lại phía Việt Nam đã dần mất đi một phần kiểm soát chế độ dòng chảy trên các sông, suối này, dẫn tới phương án đầu tư công trình hay ứng phó với sạt lở, lũ sông rơi vào thế bị động, an ninh nguồn nước bị đe dọa.

Công tác xã hội hoá, kêu gọi doanh nghiệp tham gia vào quá trình đầu tư cũng như quản lý khai thác sau đầu tư gặp rất nhiều khó khăn, tỷ trọng vốn đầu tư chủ yếu từ nguồn ngân sách nhà nước còn eo hẹp, hạn chế vì vậy công tác đầu tư không hoàn chỉnh, thiếu đồng bộ, năng lực chống chịu với thiên tai không cao.

3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế

a) Khách quan:

Do địa hình các khu canh tác nông nghiệp của tỉnh Lào Cai có đặc điểm phân tán, nhỏ lẻ, manh mún trên các địa hình đồi núi có độ dốc lớn, dẫn tới hệ thống công trình thủy lợi cùng mang tính đặc trưng là tuyến chạy dài trên sường dốc do đó thường xuyên bị tác động chính của thời tiết, mưa lũ sạt lở đất, sự cố hư hỏng thường xuyên xảy ra;

Chi phí đầu tư công trình thủy lợi ban đầu tương đối lớn; nhân lực, vật lực phục vụ quản lý khai thác ngày càng đặt ra yêu cầu cao, trong khi chủ yếu là thực hiện dịch vụ công ích, hạn chế khả năng làm dịch vụ khác nên khó thu hồi vốn, không thu hút được nguồn vốn tư nhân để đầu tư công trình;

Sự biến đổi khí hậu, diện tích bao phủ của rừng đầu nguồn dần bị thu hẹp dẫn tới nguồn nước trên các khe suối đầu nguồn các công trình thủy lợi, cấp nước sinh hoạt dần cạn kiệt vào mùa khô nhưng lại thường xuyên xuất hiện lũ lớn trong mùa mưa, dẫn đến nhiều công trình thủy lợi, cấp nước sinh hoạt không phát huy được hiệu quả thiết kế và nhanh bị hư hỏng xuống cấp.

b) Chủ quan:

Công tác tuyên truyền, phổ biến về cơ chế, chính sách phát triển ngành trong những năm qua đối với các địa phương chưa thực sự hiệu quả, chưa mang tính chất sâu rộng, nhận thức về ý nghĩa chiến lược, tầm quan trọng, tính cấp bách của chương trình, dự án, đề án, kế hoạch chưa đầy đủ, đồng đều giữa các địa phương;

Một số cơ chế, chính sách đặc thù về phát triển ngành, lĩnh vực chưa được ban hành kịp thời, nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu, mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Một số cấp ủy, chính quyền địa phương còn thiếu chủ động, chưa phát huy cao độ vai trò của người dân và doanh nghiệp trong phát triển hệ thống công trình, do đó công tác xã hội hóa trong đầu tư, quản lý còn hạn chế;

Phong tục tập quán, nhận thức của một bộ phận người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc còn hạn chế, làm ăn nhỏ lẻ, thiếu tính liên kết, chưa có thói quen sử dụng nước hợp vệ sinh trong sinh hoạt hàng ngày. Do đó, việc thu tiền sử dụng nước từ công trình cấp nước sinh hoạt gặp nhiều khó khăn, công trình thủy lợi khó thu hút nguồn đóng góp đầu tư.

Phần thứ hai

KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN THỦY LỢI NHỎ, THỦY LỢI NỘI ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI GIAI ĐOẠN 2021-2025

1. CĂN CỨ, MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU XÂY DỰNG KẾ HOẠCH

1. Các căn cứ xây dựng kế hoạch

Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn;

Luật Thủy lợi ngày 19/6/2017;

Kết luận số 54/KL-TW ngày 7/8/2019 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn;

Nghị quyết số 100/2019/QH14 ngày 27/11/2019 của Quốc hội về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa IV, yêu cầu xây dựng và triển khai Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025;

Quyết định số 33/QĐ-TTg ngày 7/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược thủy lợi Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045;

Quyết định số 357/QĐ-TTg ngày 10/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai Kết luận số 54-KL/TW ngày 07/8/2019 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa X về nông nghiệp và nông thôn;

Nghị định số 77/2018/NĐ-CP ngày 16/5/2018 quy định hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước;

Thông tư số 05/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/5/2018 Quy định chi tiết một số điều của Luật Thủy lợi, Chương V: Quản lý khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng;

Chỉ thị 3837/CT-BNN-TCTL ngày 3/6/2019 của Bộ Nông nghiệp và PTNT về tăng cường phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước;

Quyết định số 4600/QĐ-BNN-TCTL ngày 13/11/2020 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT về ban hành kế hoạch phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng giai đoạn 2021-2025;

Thực hiện tiêu chí Thủy lợi trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025.

Các Chỉ thị, Nghị quyết và các cơ chế chính sách khác có liên quan.

2. Mục đích, yêu cầu

a) Mục đích:

- Hoàn thiện cơ chế chính sách của tỉnh trong phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng đảm bảo tuân thủ theo đúng quy định của Trung ương, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương tỉnh Lào Cai;

- Hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng thủy lợi nhỏ, nội đồng đảm bảo chủ động trong cấp nước tưới và tiêu, thoát nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản, hướng tới phát triển nền nông nghiệp có tưới hiện đại, đa mục tiêu;

- Hoàn thiện công tác thành lập mới và củng cố các tổ chức thủy lợi cơ sở hiện có đảm bảo theo đúng quy định của Luật Thủy lợi;

- Nâng cao hiệu quả ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào quá trình đầu tư xây dựng; quản lý khai thác sau đầu tư nhằm giảm chi phí đầu vào, tăng giá trị đầu ra trên một đơn vị diện tích canh tác nông nghiệp có tưới, đồng thời thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, đảm bảo an ninh nguồn nước;

- Phát huy nội lực, nâng cao vai trò chủ đạo của người dân trong đầu tư, quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng, nâng cao tính bền vững của tiêu chí thủy lợi trong Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới.

b) Yêu cầu:

- Kế hoạch lập trên cơ sở định hướng của Đề án phát triển hạ tầng phòng chống thiên tai, thủy lợi thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tỉnh Lào Cai;

- Kế hoạch được ban hành cần đảm bảo tính hiệu quả như một cơ sở pháp lý để tổ chức thực hiện hoàn thiện, đồng bộ hệ thống công trình hạ tầng thủy lợi trên địa bàn tỉnh;

- Danh mục, dự án ưu tiên trong kế hoạch cần dựa trên cơ sở lựa chọn thứ tự ưu tiên, căn cứ trên tất cả các nguồn vốn có thể huy động được trong toàn giai đoạn; đồng thời phù hợp với nguyện vọng, mong muốn của người sử dụng sản phẩm dịch vụ thủy lợi.

II- NỘI DUNG KẾ HOẠCH

1. Quan điểm

Phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng là nhiệm vụ quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả công trình thủy lợi, phục vụ nhu cầu sử dụng nước đa dạng trong sản xuất nông nghiệp, đáp ứng yêu cầu chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi;

Người dân đóng vai trò chủ đạo trong phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng; Nhà nước có chính sách hỗ trợ thông qua các tổ chức thủy lợi cơ sở, tăng cường sự tham gia của các thành phần kinh tế;

Phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng trên cơ sở kết hợp giữa giải pháp công trình và phi công trình, bao gồm đầu tư kết cấu hạ tầng thủy lợi và tăng cường hiệu quả quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ.

2. Mục tiêu

a) Mục tiêu tổng quát

- Góp phần thực hiện nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác công trình thủy lợi phục vụ cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, gắn với xây dựng nông thôn mới.

- Phát huy nội lực, nâng cao vai trò chủ thể của người dân trong đầu tư, quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng.

b) Mục tiêu cụ thể

- Trong năm 2021 trình HĐND tỉnh Lào Cai ban hành Nghị quyết quy định mức hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng trên cơ sở các quy định tại Nghị định số 77/2018/NĐ-CP ngày 116/5/2018 của Chính phủ quy định hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước.

- Huy động các nguồn lực, sự tham gia của các tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng nhằm bảo đảm tưới, tiêu chủ động, bảo đảm số lượng, chất lượng nước cho vùng chuyên canh lúa tập trung, vùng sản xuất tập trung, vùng chuyển đổi từ đất trồng lúa sang cây trồng cạn, đáp ứng quy trình kỹ thuật canh tác nông nghiệp tiên tiến, hiện đại, tiết kiệm, hiệu quả:

+ Cấp nước chủ động cho diện tích đất trồng lúa 2 vụ với mức đảm bảo tưới cho trên 85%, trong đó, đến năm 2025 có trên 20% diện tích gieo trồng lúa áp dụng phương thức canh tác tiên tiến;

+ Đến năm 2025, diện tích cây trồng cạn cần tưới theo quy hoạch đạt 45%, trong đó tưới tiên tiến, tiết kiệm nước đạt 35%.

- Bảo đảm hệ thống cấp, thoát nước chủ động, đáp ứng quy trình kỹ thuật nuôi trồng thủy sản tiên tiến, hiện đại đối với vùng nuôi trồng thủy sản thâm canh, tập trung.

- Thành lập, củng cố tổ chức thủy lợi cơ sở theo quy định của Luật Thủy lợi. Đến năm 2025 có 70% tổ chức thủy lợi cơ sở hoạt động hiệu quả.

3. Nhiệm vụ chủ yếu và giải pháp

a) Tổ chức thực hiện có hiệu quả hệ thống thể chế, chính sách

Tiếp tục bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, hệ thống luật pháp về thủy lợi đảm bảo đồng bộ, thống nhất, khả thi và tổ chức thực hiện có hiệu quả phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương. Tập trung thực hiện một số nội dung sau:

- Ban hành quy định cụ thể mức hỗ trợ từng chính sách của Nghị định số 77/2018/NĐ-CP ngày 116/5/2018 của Chính phủ và chính sách đặt thù theo khả năng cân đối ngân sách của tỉnh và nguồn hỗ trợ từ các chương trình, dự án của Trung ương bố trí hăng năm;

- Ban hành thiết kế mẫu, thiết kế điểm công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng, tưới tiên tiến, tiết kiệm nước phù hợp với đặc thù của tỉnh để thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn 2021-2025;

- Ban hành quy định về việc quản lý thanh quyết toán vốn đối với hình thức hỗ trợ vật liệu xây dựng (nếu có); Hướng dẫn phân bổ dự toán, thanh toán, giải ngân vốn hỗ trợ qua UBND xã đối với nguồn ngân sách địa phương và vốn hợp pháp khác của địa phương;

- Ban hành quyết định phân cấp quản lý công trình thủy lợi, điểm giao nhận dịch vụ công ích thủy lợi trên địa bàn tỉnh tỉnh Lào Cai;

- Ban hành hướng dẫn thực hiện chính sách hỗ trợ quản lý, khai thác, bảo trì công trình hạ tầng cấp xã trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2021-2025 theo quy định của Nghị quyết của HĐND tỉnh Lào Cai.

b) Hoàn thiện cơ sở hạ tầng thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng

Huy động các nguồn lực xã hội hóa tham gia đầu tư xây dựng, nâng cấp, hoàn thiện các công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất nông nghiệp, đáp ứng yêu cầu sản xuất công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, yêu cầu cơ cấu lại ngành nông nghiệp, gắn với xây dựng nông thôn mới và thích ứng với biến đổi khí hậu. Tập trung một số nội dung chính sau:

- Nâng cấp, cải tạo hệ thống thủy lợi nội đồng phục vụ phương thức canh tác tiên tiến (nông lộ phơi, SRI, 3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm...) cho cây lúa nhằm giảm chi phí sản xuất, tiết kiệm nước, giảm phát thải khí nhà kính;

- Khuyến khích đầu tư xây dựng công trình thủy lợi nhỏ, tích trữ nước phân tán tại các địa phương khan hiếm nguồn nước, địa phương có tỷ lệ sa mạc hoá cao trong tỉnh; hoàn thiện công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng, tưới tiên tiến, tiết kiệm nước đáp ứng yêu cầu chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi.

- Tập trung nguồn lực nạo vét kênh mương đảm bảo tưới, tiêu thoát nước chủ động. Tập trung sửa chữa, nâng cấp các đập, hồ chứa nước nhỏ đảm bảo nguồn nước tưới, bảo đảm an toàn công trình và vùng hạ du trong mùa mưa bão.

c) Củng cố, phát triển tổ chức thủy lợi cơ sở

Rà soát, thành lập, củng cố, kiện toàn tổ chức thủy lợi cơ sở theo Luật Thủy lợi để quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng hoạt động hiệu quả, bền vững, tập trung một số nội dung chính như sau:

- Chú trọng thực hiện củng cố, thành lập tổ chức thủy lợi cơ sở, nâng cao năng lực cho tổ chức, cá nhân quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng đáp ứng theo Thông tư số 05/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/5/2018 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định chi tiết một số điều của Luật Thủy lợi và Nghị định 67/2018/NĐ-CP ngày 14/5/2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thủy lợi;

- Đẩy mạnh thực hiện phân cấp, chuyển giao quản lý tưới cho các tổ chức thủy lợi cơ sở; tăng cường sự hỗ trợ của cơ quan chuyên môn và chính quyền các cấp trong việc tổ chức và hoạt động của tổ chức thủy lợi cơ sở;

- Tăng cường vai trò, trách nhiệm có sự tham gia của người dân trong quản lý, khai thác thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng;

- Tăng cường sự tham gia của tổ chức thủy lợi cơ sở trong việc xây dựng kế hoạch cấp, tưới, tiêu, thoát nước của tổ chức khai thác công trình thủy lợi đầu mối;

- Định kỳ hàng năm các tổ chức thủy lợi cơ sở đánh giá hiệu quả hoạt động và báo cáo cơ quan có thẩm quyền.

d) Khoa học công nghệ, đào tạo, truyền thông

* Áp dụng khoa học công nghệ

Nghiên cứu, áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong đầu tư xây dựng công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng:

- Nghiên cứu ứng dụng công nghệ, vật liệu mới trong xây dựng hệ thống thủy lợi nội đồng gắn với giao thông nội đồng tại các địa phương vùng thấp có điều kiện địa hình thuận lợi, như: công nghệ kênh bê tông vỏ mỏng đúc sẵn, đường ống, v.v.;

- Ứng dụng công nghệ xây dựng công trình thu trữ nước, bổ cập nước ngầm cho các vùng miền núi, vùng khan hiếm nước ở các huyện: Bắc Hà, Si Ma Cai, Mường Khương;

- Mô hình thủy lợi tiên tiến đáp ứng phát triển nền nông nghiệp có tưới, canh tác nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu.

* Đào tạo và đào tạo lại

Đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn tăng cường năng lực quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng, an toàn đập cho các cán bộ quản lý nhà nước về thủy lợi cấp huyện, xã; người trực tiếp quản lý, khai thác công trình thủy lợi của các Tổ chức thủy lợi cơ sở:

- Rà soát, đánh giá nhu cầu đào tạo và xây dựng kế hoạch đào tạo;

- Xây dựng khung chương trình và tài liệu đào tạo;

- Bố trí kinh phí, tổ chức thực hiện đào tạo, tập huấn.

* Truyền thông:

- Tăng cường công tác thông tin, truyền thông về chủ trương, chính sách, pháp luật của nhà nước đối với công tác quản lý, khai thác thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng để nâng cao nhận thức của người dân về ý thức bảo vệ công trình thủy lợi, bảo vệ chất lượng nước, sử dụng nước tiết kiệm qua đó nâng cao hiệu quả công trình thủy lợi gắn với xây dựng nông thôn mới.

- Đẩy mạnh sự tham gia của các cấp chính quyền, tổ chức đoàn thể, đặc biệt là người dân tham gia quản lý, khai thác, bảo vệ công trình thủy lợi và chất lượng nước qua hình thức phát động các phong trào thi đua.

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Phạm vi của Kế hoạch: Trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

2. Thời gian thực hiện của Kế hoạch: Từ năm 2021 đến năm 2025.

3. Kinh phí thực hiện

a) Tổng nhu cầu vốn: Khái toán tổng kinh phí thực hiện giai đoạn 2021- 2025: 360.966 triệu đồng, trong đó:

- Ngân sách cấp tỉnh quản lý: 230.605 triệu đồng:

+ Chi đầu tư phát triển công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng: 226.057 triệu đồng;

+ Chi tuyên truyền, tập huấn cho đội ngũ cán bộ thủy nông cơ sở và Nhân dân: 4.549 triệu đồng.

- Huyện, xã bố trí và huy động cộng đồng đóng góp: 126.746 triệu đồng (Chi đầu tư phát triển công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng).

(Có các biểu danh mục chi tiết kèm theo)

b) Dự kiến nguồn lực từ ngân sách cấp tỉnh quản lý:

- Thực hiện lồng ghép nguồn vốn kinh phí hỗ trợ của Trung ương thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình mục tiêu; vốn sự nghiệp hỗ trợ khắc phục hậu quả hạn hán, thiên tai,...

- Lồng ghép thực hiện trong các các dự án, chương trình đầu tư bằng các nguồn vốn hợp pháp trong giai đoạn 2021-2025;

- Thực hiện cân đối nguồn vốn ngân sách tỉnh để thực hiện.

4. Trách nhiệm tổ chức thực hiện

4.1. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo: UBND tỉnh, trực tiếp là các đồng chí Thường trực UBND tỉnh lãnh chỉ đạo thực hiện kế hoạch.

4.2. Nhiệm vụ của các đơn vị:

a) Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn:

- Chủ trì tham mưu phối hợp với các Sở, ngành tỉnh liên quan và UBND huyện, thị xã, thành phố tham mưu xây dựng kế hoạch chi tiết hằng năm trình UBND tỉnh phê duyệt trước ngày 30 tháng 6 năm trước năm kế hoạch làm cơ sở cân đối nguồn lực và kịp thời gian chuẩn bị các thủ tục theo quy định để triển khai thực hiện kế hoạch cho các chủ đầu tư và cơ quan, đơn vị liên quan.

- Chủ trì hướng dẫn, kiểm tra, đánh giá, đề xuất giải pháp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

- Chủ trì báo cáo đánh giá kết quả thực hiện Kế hoạch hằng năm và cả giai đoạn theo quy định.

b) Sở Tài chính:

- Chủ trì, tham mưu cân đối các nguồn vốn sự nghiệp của ngân sách tỉnh để thực hiện kế hoạch theo khả năng cân đối ngân sách hằng năm.

- Phối hợp với các Sở, ngành liên quan rà soát, tham mưu sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách liên quan theo thẩm quyền.

c) Sở Kế hoạch và Đầu tư:

- Chủ trì, tham mưu cân đối các nguồn vốn đầu tư phát triển do Sở Kế hoạch và Đầu tư quản lý để thực hiện kế hoạch hằng năm.

- Phối hợp với các Sở, ngành liên quan rà soát, tham mưu sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách liên quan theo thẩm quyền.

d) UBND các huyện, thị xã, thành phố:

- Chịu trách nhiệm cân đối các nguồn vốn của ngân sách cấp huyện để thực hiện kế hoạch hằng năm được UBND tỉnh phê duyệt.

- Phối hợp với các Sở, ngành liên quan xây dựng kế hoạch hằng năm và phối hợp rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách theo thẩm quyền.

(Chi tiết về việc tổ chức thực hiện kế hoạch tại phụ lục kèm theo)

Trong quá trình tổ chức thực hiện Kế hoạch, có khó khăn, vướng mắc vượt thẩm quyền giải quyết hoặc cần phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tế, các cơ quan, đơn vị chủ động đề xuất, báo cáo UBND tỉnh (qua Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổng hợp) xem xét, quyết định.

Biểu số: 01

TỔNG HỢP NHU CẦU ĐẦU TƯ LĨNH VỰC THỦY LỢI NHỎ, THỦY LỢI NỘI ĐỒNG GIAI ĐOẠN 2021-2025

(Kèm theo Kế hoạch số: 65/KH-UBND ngày 09/02/2021 của UBND tỉnh Lào Cai)

Biểu: 02

TỔNG HỢP NHU CẦU KINH PHÍ TUYÊN TRUYỀN TẬP HUẤN GIAI ĐOẠN 2021-2025

(Kèm theo Kế hoạch số: 65/KH-UBND ngày 09/02/2021 của UBND tỉnh Lào Cai)

PHỤ LỤC

KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN THỦY LỢI NHỎ, THỦY LỢI NỘI ĐỒNG GIAI ĐOẠN 2021-2025
(Kèm theo Kế hoạch số: 65/KH-UBND ngày 09/02/2021 của UBND tỉnh Lào Cai)