KẾ HOẠCH

CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG TẢO HÔN VÀ HÔN NHÂN CẬN HUYẾT THỐNG TRONG ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI NĂM 2022.

Thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 14/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS”; Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS&MN giai đoạn 2021 - 2030; Thông báo số 373-TB/TU ngày 19/5/2021 của Tỉnh ủy Lào Cai về Kết luận của Thường trực Tỉnh ủy Lào Cai tại Hội nghị sơ kết 03 năm thực hiện Chỉ thị số 33-CT/TU ngày 30/10/2017 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cấp ủy, chính quyền các cấp trong công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Lào Cai. UBND tỉnh Lào Cai ban hành Kế hoạch công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Lào Cai năm 2022 như sau:

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích: Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức, của xã hội và đồng bào DTTS trong thực hiện các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình; thực hiện bình đẳng giới; giảm thiểu mang thai và sinh con trước 18 tuổi; chống bạo lực gia đình; xoá bỏ hủ tục, cải tạo tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh. Tạo sự đồng thuận trong xã hội thúc đẩy thay đổi hành vi trong hôn nhân của đồng bào DTTS nhàm làm giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, góp phần nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng DTTS&MN trên địa bàn tỉnh.

2. Yêu cầu

- Tăng cường các hoạt động tuyên truyền, cung cấp thông tin, phổ biến pháp luật, truyền thông, vận động, tư vấn, hỗ trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi về phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

- Đảm bảo sụ phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tổ chức triển khai thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

II. NỘI DUNG

1. Mục tiêu

- Không còn hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS.

- Giảm 30% số người dân tộc thiểu số tảo hôn so với năm 2021.

- Giảm 20% phụ nữ DTTS sinh con lần đầu trước 18 tuổi so với năm 2021.

- Xây dựng 17 mô hình can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gán với thực hiện “Dân vận khéo về cải tạo tập quán lạc hậu”.

- Bồi dưỡng kỹ năng về vận động, tư vấn, truyền thông cho cán bộ, công chức, người có uy tín ... tham gia công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, gán với thực hiện bình đẳng giới, chống bạo lực gia đình.

2. Nhiệm vụ cụ thể

2.1. Tổ chức các hoạt động truyền thông, vận động nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong hôn nhân:

- Tuyên truyền trên phương tiện thông tin đại chúng: Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, Báo Lào Cai, Cổng thông tin điện tử của các cơ quan, đơn vị, địa phương.

- Tuyên truyền trực tiếp thông qua họp nhân dân tại các thôn bản, qua sinh hoạt của các tổ chức CT-XH, qua họp Ban Tuyên vận, tổ tuyên vận...

- Tổ chức tiếp xúc đối thoại trực tiếp với nhân dân tại các xã, thôn có nguy cơ tảo hôn cao; tư vấn trợ giúp pháp lý.

2.2. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức giáo dục pháp luật, kỹ năng tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS thay đổi nhận thức, hành vi trong hôn nhân và cải tạo tập quán lạc hậu gắn với thực hiện bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đinh, giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản.

a) Quy mô, số lượng:

- Quy mô: 80 người/hội nghị.

- Số lượng: 08 hội nghị, tại trung tâm các huyện, thị xã.

b) Đối tượng: Người có uy tín; cán bộ thôn; tuyên truyền viên, hòa giải viên.

c) Nội dung: Tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng để tạo nguồn đội ngũ cốt cán thực hiện tuyên truyền, tư vấn can thiệp về hôn nhân và gia đình; thực hiện bình đẳng giới; tuyên truyền giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, phòng chống bạo lực gia đình; cải tạo tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh, ...v.v.

d) Thời gian thực hiện: Quý III, IV/2022.

đ) Cơ quan chủ trì thực hiện: Ban Dân tộc tỉnh.

e) Cơ quan phối hợp thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Tư pháp, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Tỉnh Đoàn thanh niên và UBND các huyện, thị xã.

2.3. Biên soạn tài liệu Hỏi - Đáp pháp luật về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và chăm sóc sức khỏe sinh sản, ..v.v.

a) Thời gian thực hiện: Quý II, III/2022.

b) Cơ quan chủ trì thực hiện: Ban Dân tộc tỉnh.

c) Cơ quan phối hợp thực hiện: Các sở: Tư pháp, Y tế, Thông tin và Truyền thông.

2.4. Duy trì hoạt động và xây dựng Mô hình can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống:

a) Duy trì hoạt động của các Mô hình đã xây dựng trước năm 2022:

- Các cơ quan, đơn vị, địa phương thực hiện rà soát, thống kê, đánh giá việc xây dựng, các nội dung hoạt động tại Mô hình, Câu lạc bộ phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống hoặc có nội dung liên quan tới phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS; từ đó xác định những ưu điểm, tồn tại của Mô hình để điều chỉnh nội dung, hình thức hoạt động cho phù hợp.

- Các mô hình do các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh xây dựng đã bàn giao cho cấp xã quản lý, UBND cấp xã tiếp tục duy trì hoạt động thực hiện công tác thông tin, phổ biến pháp luật, truyền thông, vận động, tư vấn, can thiệp, hỗ trợ,... nhàm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của nhân dân, huy động sự tham gia của cộng đồng thực hiện ngăn ngừa tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở địa phương.

b) Xây dựng mới Mô hình điểm:

* Các cơ quan cấp tỉnh chủ trì, phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố thực hiện lựa chọn các xã, phường, thị trấn có nhiều người tảo hôn và phụ nữ DTTS dưới 18 tuổi sinh con trong thời gian qua (nơi chưa có mô hình) để xây dựng mô hình điểm về phòng, chống tảo hôn; cụ thể:

- Ban Dân tộc tỉnh xây dựng 02 mô hình tại huyện Bát Xát.

- Sở Y tế xây dựng 02 mô hình tại huyện Bắc Hà.

- Sở Tư pháp xây dựng 02 mô hình tại huyện Bảo Thắng.

- BCH Bộ đội Biên phòng tỉnh xây dựng 02 mô hình tại huyện Mường Khương.

- Sở Văn hóa - TT&DL xây dựng 02 mô hình tại thị xã Sa Pa.

- Tỉnh Đoàn thanh niên xây dựng 02 mô hình tại huyện Bảo Yên.

- Công an tỉnh xây dựng 02 mô hình tại huyện Si Ma Cai.

- Sở Giáo dục và Đào tạo xây dựng 02 mô hình tại huyện Văn Bàn.

- Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh xây dựng 01 mô hình tại thành phố Lào Cai.

* Thời gian thực hiện: Quý 11/2022.

2.5. Tổ chức Hội nghị tuyên truyền tại Mô hình điểm xã Cao Sơn và Tả Thàng (huyện Mường Khương), xã Sảng Ma Sáo (huyện Bát Xát) nhằm thay đổi nhận thức của người dân về tác hại, hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống gắn với chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên:

a) Quy mô, số lượng: Tổ chức 03 hội nghị, tại UBND các xã Cao Sơn và Tả Thàng (Mường Khương), xã Sảng Ma Sáo (Bát Xát); 100 người/hội nghị.

b) Nội dung: Tuyên truyền Luật Hôn nhân và Gia đình; Luật Bình đẳng giới; Luật Phòng, chống bạo lực gia đình; các quy định về xử phạt hành chính, hình sự liên quan đến tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; các hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bạo lực gia đình,...

c) Cơ quan chủ trì thực hiện: Ban Dân tộc tỉnh.

d) Cơ quan phối hợp thực hiện: UBND huyện Mường Khương, huyện Bát Xát và các xã thực hiện Mô hình điểm.

2.6. Tổ chức các buổi truyền thông trong Trường PTDTNT THCS&THPT

a) Đối tượng: Học sinh khối lớp 7, 8, 9 của Trường PTDTNT THCS&THPT.

b) Địa điểm thực hiện: Tại các trường học.

c) Nội dung: Tuyên truyền các hành vi vi phạm tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; các hậu quả hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, tuyên truyền giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên, ..v.v.

d) Thời gian thực hiện: Quý III, IV/2022.

đ) Cơ quan chủ trì thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo.

e) Cơ quan phối hợp thực hiện: Ban Dân tộc tỉnh và các cơ quan, đơn vị liên quan, UBND các huyện, thị xã.

2.7. Tổ chức phát động Chiến dịch truyền thông phòng, chống tảo hôn

a) Nội dung: Phát động toàn bộ hệ thống chính trị từ tỉnh tới cơ sở, nhân dân các dân tộc tham gia chiến dịch truyền thông về phòng, chống tảo hôn, thực hiện bình đẳng giới, chống bạo lực gia đình, thực hiện chăm sóc sức khoẻ sinh sản, cải tạo phong tục tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh.

b) Thời gian thực hiện: Trong khoảng thời gian từ ngày 05 đến 15 tháng 10/2022 (sau đó hàng năm lựa chọn 1 ngày để tổ chức thực hiện truyền thông). Thời gian cụ thể sẽ được thông báo sau.

c) Địa điểm thực hiện: Mỗi huyện lựa chọn 1 xã để đồng loạt tổ chức phát động chiến dịch truyền thông trên địa bàn tỉnh trong cùng 1 ngày.

d) Cơ quan chủ trì thực hiện: UBND các huyện, thị xã, thành phố.

đ) Cơ quan phối hợp thực hiện: Ban Dân vận Tỉnh uỷ, Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ; Uỷ ban MTTQ và các đoàn thể tỉnh; các cơ quan, đơn vị có liên quan; UBND cấp xã.

2.8. Tổ chức tập huấn bồi dưỡng kiến thức về kỹ năng vận động, tư vấn, truyền thông cho đội ngũ cán bộ tham gia thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

a) Quy mô, số lượng:

- Quy mô: 50 người/hội nghị.

- Số lượng: 05 hội nghị, tại các huyện Mường Khương, Bát Xát, Bắc Hà, Bảo Yên và thị xã Sa Pa.

b) Đối tượng

- Đội ngũ giáo viên phụ trách công tác đoàn, đội.

- Cán bộ phụ trách công tác dân tộc, tư pháp, y tế, phụ nữ, thanh niên cấp xã.

c) Nội dung: Tập huấn về kỹ năng tuyên truyền, vận động, tư vấn về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bình đẳng giới,...

d) Cơ quan thực hiện: Ban Dân tộc tỉnh.

đ) Cơ quan phối hợp: Sở Tư pháp, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Sở y tế, Sở Lao động - TB&XH và UBND các huyện, thị xã liên quan.

3. Công tác chỉ đạo, quản lý, kiểm tra, đánh giá, sơ kết, tổng kết thực hiện phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

a) Các hoạt động chủ yếu:

- Đưa mục tiêu, nhiệm vụ thực hiện Luật Hôn nhân và Gia đình; phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vào trong chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của các địa phương.

- Hỗ trợ tư pháp xã thực hiện quản lý, cung cấp thông tin, tư vấn cho các đối tượng chuẩn bị kết hôn, làm giấy đăng ký kết hôn và giấy khai sinh cho trẻ em tại địa bàn.

- Phối hợp chặt chẽ và tăng cường các hoạt động giao lưu giữa các địa phương và thực hiện ngăn ngừa, phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số.

- BCĐ Phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tỉnh thành lập các Đoàn kiểm tra việc thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tại các huyện, thị xã, thành phố; UBND các huyện, thị xã, thành phố kiểm tra việc thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tại các xã, phường, thị trấn; đảm bảo mỗi địa phương được kiểm tra từ 01 lần trở lên/năm.

- Các cơ quan, đơn vị, địa phương tiếp tục tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, phát hiện sớm các trường hợp có nguy cơ tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để có biện pháp kịp thời ngăn ngừa và xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình.

- Tổ chức sơ kết, tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

b) Cơ quan thực hiện: Các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan hướng dẫn chỉ đạo, kiểm tra các địa phương triển khai thực hiện.

III. KINH PHÍ THỰC HIỆN

Sử dụng kinh phí Chương trình MTQG phát triển KTXH vùng DTTS&MN giai đoạn 2021 - 2025 được Trung ương cấp cho tỉnh Lào Cai thực hiện.

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Ban Dân tộc tỉnh

- Chủ trì tổ chức, hướng dẫn triển khai thực hiện các nội dung được giao trong Kế hoạch có hiệu quả; là cơ quan thường trực theo dõi, kiểm tra, tổng hợp, đánh giá, sơ kết, tổng kết việc tổ chức thực hiện; định kỳ báo cáo UBND tỉnh, Ủy ban Dân tộc về kết quả thực hiện theo quy định; hướng dẫn quy trình thực hiện xây dựng mô hình điểm xong trước ngày 10/4/2022.

- Chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương chuẩn bị nội dung để tổ chức chiến dịch truyền thông phòng, chống tảo hôn tại các huyện, thị xã, thành phố. Trong khoảng thời gian từ ngày 05 đến 15/10/2022 thống nhất chọn 1 ngày để đồng loạt tổ chức trên địa bàn toàn tỉnh.

- Tổng hợp dự toán kinh phí gửi Sở Tài chính thẩm định, trình UBND tỉnh phê duyệt để các cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện theo nội dung của Kế hoạch.

- Tham mưu thành lập các Tổ công tác của tỉnh kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn tại các địa phương.

- Tổng hợp tình hình, kết quả thực hiện gửi Ủy ban Dân tộc và Ủy ban nhân dân tỉnh. (Báo cáo quý trước ngày 16 của tháng cuối quý; báo cáo 6 tháng gửi trước ngày 15/6; Báo cáo năm gửi trước 10/12).

2. Sở Tài chính: Căn cứ Kế hoạch triển khai thực hiện thẩm định dự toán chi tiết và tham mưu cho UBND tỉnh giao dự toán kinh phí thực hiện theo quy định.

3. Sở Y Tế: Thực hiện lồng ghép các hoạt động tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân, chăm sóc sức khỏe sinh sản, dân số, kế hoạch hóa gia đình vào các chương trình, đề án của ngành nhằm nâng cao chất lượng dân số.

4. Sở Giáo dục và Đào tạo: Triển khai đưa nội dung giáo dục giới tính; các quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình; tác hại, hậu quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vào tuyên truyền, giáo dục ở các trường THPT, THCS; tăng cường công tác hướng nghiệp, hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt Đoàn, Đội, Câu lạc bộ, tổ nhóm... trong trường học để tuyên truyền, cung cấp thông tin, nâng cao nhận thức và ý thức pháp luật về hôn nhân và gia đình đối với học sinh, đặc biệt là học sinh người dân tộc thiểu số; nghiên cứu đưa nội dung phòng, chống tảo hôn; hôn nhân và gia đình vào chương trình giáo dục trong trường học hàng năm.

Phối hợp với Ban Dân tộc tỉnh lựa chọn đối tượng giáo viên để tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng truyền thông phòng, chống tảo hôn.

5. Sở Văn hóa - TT&DL: Triển khai thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và Công tác gia đình gán với chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, đưa cam kết không tảo hôn và kết hôn cận huyết thống vào trong quy định của quy ước, hương ước thôn, bản. Nâng cao hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa gắn liền với tuyên truyền, vận động thực hiện nếp sống văn minh trong đồng bào dân tộc thiểu số.

6. Sở Tư pháp: Tăng cường các hoạt động tư vấn trợ giúp pháp lý, tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật liên quan về hôn nhân và gia đình, về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

7. Sở Thông tin và Truyền thông: Đẩy mạnh các hoạt động thông tin, tuyên truyền, giáo dục, chuyển đổi hành vi về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS trên các phương tiện thông tin đại chứng từ tỉnh đến cơ sở.

8. Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, vận động, giáo dục chuyển đổi hành vi về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cho đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã biên giới.

9. Công an tỉnh chỉ đạo công an các huyện, thị xã, thành phố chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương có liên quan điều tra, xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan xâm hại tình dục trẻ em, quan hệ tình dục với trẻ em,... góp phần thực hiện tốt phòng, chống tảo hôn.

10. Các sở, ngành: Theo chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị phối hợp với Ban Dân tộc tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố để triển khai thực hiện nội dung Kế hoạch.

11. Đề nghị Ban Dân vận Tỉnh uỷ, Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ, Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội: Căn cứ chức năng, nhiệm vụ của đơn vị có kế hoạch lồng ghép các nội dung về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số vào hoạt động của ngành.

12. Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố

- Xây dựng kế hoạch công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS của địa phương theo đúng chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh. Chỉ đạo UBND cấp xã đưa mục tiêu, nhiệm vụ về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vào chương trình, kế hoạch hoạt động của địa phương hàng năm. Bố trí kinh phí cho các cơ quan, đơn vị và UBND cấp xã triển khai thực hiện phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương.

- Định kỳ sơ kết, tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm, báo cáo theo quy định.

13. Các thành viên Ban Chỉ đạo tỉnh

- Tăng cường thực hiện các nhiệm vụ được phân công; tăng cường theo dõi nắm tình hình tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện, thị xã, thành phố được phân công phụ trách; phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố xử lý tình hình tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

- Tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, địa phương trong thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

14. Chế độ báo cáo: Các cơ quan, đơn vị, địa phương nêu tại Mục IV Kế hoạch này, định kỳ báo cáo kết quả thực hiện các nội dung được phân công về Ban Dân tộc tỉnh trước ngày 15 của tháng cuối quý, báo cáo 6 tháng trước ngày 15/6, báo cáo năm trước ngày 10/12 để tổng hợp báo cáo Ủy ban Dân tộc, UBND tỉnh theo quy định.

Trên đây là Kế hoạch triển khai thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lào Cai năm 2022; yêu cầu các cơ quan, đơn vị, địa phương triển khai thực hiện.

Trong quá trình triển khai thực hiện nếu có khó khăn, vướng mắc đề nghị phản ánh về Ban Dân tộc tỉnh để tổng hợp, báo cáo UBND xem xét giải quyết./.