Bộ Tài chính nhận được công văn số 145/PBHC.2012 ngày 6/4/2012 và công văn số 162/PBHC.2012 ngày 12/4/2012 của Công ty CP Phân bón và Hóa chất Cần thơ về việc kiến nghị điều chỉnh thuế suất thuế nhập khẩu mặt hàng Zeolite, Alumium Hydroxide và Soda Flake Caustic dùng làm nguyên liệu bột giặt. Về vấn đề này, Bộ Tài chính xin trao đổi với quý cơ quan, đơn vị như sau:

1. Tóm tắt kiến nghị của công ty

Công ty CP Phân Bón và Hóa Chất Cần Thơ được cổ phần hóa vào 2005 với 51% vốn của Tập Đoàn Hóa Chất Việt Nam, chuyên về sản xuất kinh doanh Phân bón NPK, hữu cơ vi sinh, chất tẩy rửa, thức ăn chăn nuôi phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Được sự cho phép của Tập Đoàn Hóa Chất Việt Nam, công ty đã đầu tư nhà máy sản xuất đầu tiên ở Việt Nam về sản phẩm Zeolite 4A công suất 20.000 tấn/năm. Zeolite (tên gọi trong HS là Silicat kép hay phức, kể cả alumino silicat đã hoặc chưa xác định về mặt hóa học) thuộc phân nhóm 2842.10.00. Đây là sản phẩm tiên tiến, thân thiện với môi trường thay thế cho Sodium Tripoly Phosphate (STPP) dùng làm nguyên liệu sản xuất bột giặt. Zeolite ứng dụng vào việc xử lý ao, hồ để nuôi trồng thủy sản thì sử dụng Zeolite XP; ứng dụng vào việc sản xuất bột giặt thì sử dụng Zeolite 4A thay thế cho chất Sodium Tripoly Phosphate (STPP), làm giảm giá thành trong sản xuất, phù hợp với các khuyến cáo của các tổ chức môi trường thế giới. Với công suất thiết kế như hiện nay công ty hoàn toàn có thể đáp ứng nhu cầu cho các nhà sản xuất bột giặt trong nước.

Nguyên liệu chính để sản xuất Zeolite là Alumium Hydroxide (ATH) và Soda Flake Caustic có thuế nhập khẩu từ 3-10%, trong khi đó Zeolite nhập khẩu từ nước ngoài vào Việt Nam lại không bị thuế nhập khẩu. Chính điều này làm cho sản phẩm Zeolite trong nước mất vị thế cạnh tranh, giá thành sản xuất ra luôn cao hơn giá hàng nhập khẩu.

Hiện nay, công ty đang bán Zeolite trên thị trường trong nước với giá bán trung bình là 9.870.000đồng/tấn, với giá bán này công ty không có lãi mà phải cầm cự sản xuất để nuôi bộ máy hoạt động, duy trì lương cho công nhân vì nguyên liệu đầu vào phải chịu thuế nhập khẩu quá cao, trong khi đó giá Zeolite nhập khẩu là 430 USD/tấn (tương đương 9.178.840 đồng/tấn theo tỷ giá 20.860VNĐ/USD ngày 18/4/2012) nên sản phẩm Zeolite của công ty luôn cao hơn Zeolite nhập khẩu từ Trung Quốc, mặc dù chất lượng tương đương hàng ngoại nhập. Điều này được chứng minh là các đơn vị sản xuất chất tẩy rửa như Công ty Uniliever VN, Công ty Bột giặt Lix, Công ty Bột giặt Net (có hợp đồng kèm theo), Tập Đoàn P&G …. đồng ý sử dụng sản phẩm Zeolite của Công ty CP Phân Bón và Hóa Chất Cần Thơ làm nguyên liệu sản xuất bột giặt nhưng do giá thành Zeolite của Công ty luôn cao hơn hàng nhập khẩu nên họ chỉ mua với số lượng hạn chế.

Với mong muốn của nhà sản xuất là tạo ra nhiều sản phẩm phục vụ xã hội , tạo công ăn việc làm cho người lao động và cũng tạo tính công bằng cạnh tranh với sản phẩm Zeolite nhập từ Trung Quốc về Việt Nam, Công ty kiến nghị Bộ Tài chính tăng thuế nhập khẩu đối với mặt hàng Zeolite nhập khẩu từ nước ngoài vào Việt Nam từ 0% lên 10% (theo quy định tại Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi ban hành kèm theo Thông tư số 157/2011/TT-BTC ngày 14/11/2011 của Bộ Tài chính và Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện Khu vực Thương mại Tự do ASEAN – Trung Quốc ban hành kèm theo Thông tư số 162/2011/TT-BTC ngày 17/11/2011 của Bộ Tài chính thì thuế suất thuế nhập khẩu đối với mặt hàng Zeolite là 0%) và điều chỉnh giảm thuế suất thuế nhập khẩu nguyên liệu chính để sản xuất Zeolite là Alumium Hydroxide (ATH) và Soda Flake Caustic từ 3-10% xuống 0%.

2. Ý kiến của Bộ Tài chính

a) Tình hình sản xuất Zeolite, giá bán, giá nhập khẩu mặt hàng này hiện nay ở trong nước

- Qua tìm hiểu thông tin trên internet, Bộ Tài chính được biết, sản phẩm Zeolite là một loại chất rắn xốp có công dụng làm chất xúc tác, làm mềm nước và được ứng dụng vào việc xử lý ao, hồ để nuôi trồng thủy sản (sử dụng Zeolite XP) và thay thế chất Natri tripolyphosphat (STPP) trong sản xuất bột giặt (sử dụng Zeolite 4A). Vật liệu Zeolite là sản phẩm được nghiên cứu và chế biến từ khoáng sét tự nhiên do các chuyên gia của trường Đại học Bách khoa nghiên cứu thành công năm 2006 và chuyển giao công nghệ cho hai nhà máy sản xuất vật liệu Zeolite ở Quảng Bình và Cần Thơ. Zeolite nói trên được sản xuất từ các loại đất sét sẵn có tại VN. Nguyên liệu chính là cao lanh, một loại khoáng sét tồn tại ở nhiều địa phương với trữ lượng lớn, có thể khai thác và sử dụng hàng trăm năm. Còn các loại khoáng sét khác đều có thể được sử dụng làm phụ gia trong sản xuất zeolite. Vật liệu này có giá trị cao trong trồng trọt, chăn nuôi, công nghiệp hoá chất, và bảo vệ môi trường.

- Nhà máy sản xuất sản phẩm Zeolite 4A của Công ty CP Phân Bón và Hóa Chất Cần Thơ được đầu tư hơn 60 tỉ đồng lắp đặt dây chuyền sản xuất công nghệ tiên tiến, công suất 20.000 tấn/năm, được khánh thành và đi vào hoạt động vào 26/4/2011. Đây là Nhà máy sản xuất Zeolite 4A duy nhất ở Đồng bằng sông Cửu long sản xuất nguyên liệu chính sản xuất chất tẩy rửa đạt tiêu chuẩn thân thiện môi trường và thay thế cho nguồn hàng ngoại nhập.

- Theo số liệu điều tra do công ty cung cấp, nhu cầu sử dụng Zeolite của cả nước khoảng 2.000 - 2.200 tấn/tháng. Công ty có khả năng sản xuất đến 1.800 tấn/tháng (20.000 tấn/năm), với công suất hiện nay của nhà máy, công ty có thể đáp ứng được 100% nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, do sự cạnh tranh của hàng nhập khẩu nên công ty chỉ sản xuất 950 tấn/tháng (10.000 tấn/năm) đáp ứng khoảng 50% nhu cầu trong nước.

b) Chính sách thuế hiện hành đối với Zeolite và nguyên liệu

b1) Về mặt hàng Zeolite:

- Thuế suất của mặt hàng Zeolite (mã số 2842.10.00) như sau:

+ Thuế nhập khẩu ưu đãi là 0% (quy định tại Thông tư số 157/2011/TT-BTC ngày 14/11/2011 của Bộ Tài chính);

+ Cam kết WTO là 5%;

+ Khung thuế suất do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định tại Nghị quyết số 295/2007/NQ-UBTVQH12 ngày 28/9/2007 là 0-5%;

+ Thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt trong ASEAN và ASEAN – Trung quốc đều là 0% (quy định tại Biểu ATIGA ban hành kèm theo Thông tư số 161/2011/TT-BTC và Biểu ASEAN-Trung Quốc ban hành tại Thông tư số 162/2011/TT-BTC của Bộ Tài chính).

b2) Về nguyên liệu sản xuất Zeolite

Nguyên liệu chính để sản xuất Zeolite 4A bao gồm: Alumium Hydroxide (ATH) chiếm khoảng 50% thành phẩm; Soda Flake Caustic chiếm 17% thành phẩm; còn lại 33% là nguyên liệu khác được thu mua trong nước.

- Thuế suất của mặt hàng Alumium Hydroxide (viết tắt là ATH, mã số 2818.30.00) và mặt hàng Soda Flake Caustic (mã số 2815.11.00 ) như sau:

+ Thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi lần lượt là 3% và 10% (quy định tại Thông tư số 157/2011/TT-BTC của Bộ Tài chính);

+ Khung thuế suất do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định tại Nghị quyết số 295/2007/NQ-UBTVQH12 quy định đối với mặt hàng ATH là là 0 - 5%, mặt hàng Soda Flake Caustic là 0 – 20%;

+ Thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt ATIGA (quy định tại Thông tư số 161/2011/TT-BTC của Bộ Tài chính) đối với mặt hàng ATH là 0%, Soda Flake Caustic là 5%;

+ Thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt ASEAN – Trung Quốc (quy định tại Thông tư số 162/2011/TT-BTC của Bộ Tài chính) của mặt hàng ATH là 3% cho năm 2012 và 0% cho các năm 2013 và năm 2014.

c) Kim ngạch nhập khẩu của mặt hàng Zeolite và nguyên liệu

- Theo số liệu theo dõi của TCHQ, kim ngạch nhập khẩu đối với mặt hàng Zeolite từ năm 2009 đến tháng 3/2012 như sau:

+ Kim ngạch nhập khẩu Zeolite:

Như vậy có thể thấy nhu cầu sử dụng Zeolite từ năm 2009 đến năm 2011 ngày càng tăng lên. Về nguồn nhập khẩu thì mặt hàng Zeolite nhập khẩu nhiều từ Trung quốc, tiếp theo là Indonesia.

- Về tình hình nhập khẩu và kim ngạch nhập khẩu của nguyên liệu sản xuất Zeolite: Theo số liệu theo dõi của TCHQ, kim ngạch nhập khẩu mặt hàng Soda Flake Caustic và Alumium Hydroxide làm nguyên liệu sản xuất Zeolite từ ngày 1/1/2010 đến 30/4/2012 như sau:

Theo số liệu thống kê nêu trên cho thấy mặt hàng Soda Flake Caustic và Alumium Hydroxide được nhập khẩu chủ yếu từ Trung quốc (lần lượt là 81,06% và 48,85%).

d) Đề xuất của Bộ Tài chính

Căn cứ chính sách thuế nhập khẩu hiện hành, kim ngạch nhập khẩu của mặt hàng Zeolite và các nguyên liệu để sản xuất (ATH và Soda Flake Caustic), Bộ Tài chính dự kiến như sau:

d1. Về thuế suất thuế nhập khẩu (MFN)

Điều chỉnh thuế suất thuế nhập khẩu mặt hàng Zeolite và nguyên liệu sản xuất là mặt hàng Soda Flake Caustic & Alumium Hydroxide (MFN) như sau:

(i) điều chỉnh tăng thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi của mặt hàng Zeolite từ 0% lên 5%, bằng với mức cao nhất của Biểu khung thuế nhập khẩu do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định tại Nghị quyết số 295/2007/NQ-UBTVQH12;

(ii) điều chỉnh giảm thuế suất thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu sản xuất Zeolite là mặt hàng Soda Flake Caustic từ 10% xuống 3%; giữ nguyên mức thuế suất thuế nhập khẩu mặt hàng Alumium Hydroxide là 3%.

Việc điều chỉnh thuế nhập khẩu theo dự kiến nêu trên được thực hiện theo nguyên tắc mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi của nguyên liệu thấp hơn thành phẩm nhằm khuyến khích và góp phần tăng tính cạnh tranh của sản phẩm trong nước, phù hợp với chủ trương của Chính phủ tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 3/1/2012.

d2. Về thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt:

Không điều chỉnh thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt đối với mặt hàng Zeolite và các nguyên liệu để sản xuất (ATH và Soda Flake Caustic) tại Biểu ATIGA (ASEAN) và ACFTA (ASEAN - Trung Quốc), vì nếu điều chỉnh phải đàm phán lại với các nước đã ký kết, phải tuân thủ quy trình và quy định trong Hiệp định, quy định này cơ bản yêu cầu phải thông báo trước để các nước liên quan có điều kiện tham vấn, tiến hành đàm phán, trong đó có đàm phán đền bù (thường dưới dạng giảm thuế mặt hàng khác). Khi chưa được thống nhất mà đã thay đổi cam kết thì có thể bị trả đũa bằng cách tăng thuế hoặc áp dụng các biện pháp phi thuế khác đối với hàng hóa xuất khẩu của nước vi phạm cam kết.

Đề nghị quý cơ quan, đơn vị nghiên cứu, có ý kiến để Bộ Tài chính hoàn chỉnh văn bản trước khi ban hành.

Ý kiến tham gia xin được gửi lại Bộ Tài chính trước ngày / /2012.

Trân trọng sự phối hợp công tác của quý cơ quan, đơn vị./.