Kính gửi: Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố Thanh Hóa, Huế, Ninh Bình

Ngày 23/5/2025, Báo Lao động có bài “Nhiều di tích bị xâm hại, trở thành điểm tệ nạn” phản ánh tình trạng xâm phạm một số di tích như:

- Việc đào trộm lăng mộ vua Lê Túc Tông thuộc di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh, xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa.

- Xâm hại các lăng mộ của vua, chúa triều Nguyễn tại Huế như: lăng mộ chúa Nguyễn Phúc Khoát, lăng mộ chúa Nguyễn Hoàng, lăng mộ chúa Nguyễn Phúc Chu, lăng mộ chúa Nguyễn Phúc Thái; viết, vẽ bậy lên tường Kỳ đài Kinh thành Huế; Hỏa dược khố và Quan tượng đài trở thành điểm “nóng” của tệ nạn hút chích, bị đập phá; hàng loạt súng thần công triều Nguyễn đặt trên Kỳ đài, hai bên hông Ngọ Môn bị du khách nhồi nhét rác thải vào họng súng, tạo nên hình ảnh nhếch nhác.

- Tình trạng kẻ gian đột nhập trộm cắp các di vật, cổ vật, đồ thờ tự có giá trị tại một số di tích của tỉnh Ninh Bình (vụ trộm đỉnh hương bằng đồng tại chùa Ngã (xã Khánh Tiên, huyện Yên Khánh); vụ mất trộm sắc phong tại đền Đông Hội (xã Ninh An, TP Hoa Lư); vụ trộm tiền công đức và bộ đèn đồng tại chùa Sen (xã Khánh Tiên, huyện Yên Khánh); vụ trộm trụ đá cổ ở nghĩa trang xã Yên Sơn, TP Tam Điệp).

Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính tại Công văn số 4729/VPCP-KGVX ngày 28/5/2025 của Văn phòng Chính phủ về việc nắm bắt thông tin, kịp thời có giải pháp xử lý phù hợp theo thẩm quyền, bảo đảm hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị các di sản, di tích trên toàn quốc. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố Thanh Hóa, Huế, Ninh Bình chỉ đạo cơ quan chức năng và chính quyền địa phương:

1. Tuân thủ các quy định của pháp luật về di sản văn hóa và các Điều ước quốc tế tại các Công ước của UNESCO mà Việt Nam đã ký kết liên quan đến di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới.

2. Thực hiện nghiêm Luật Di sản văn hóa và các văn bản hướng dẫn thi hành; Chỉ thị số 274/CT-BVHTTDL ngày 23/9/2022 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về tăng cường quản lý nhà nước đối với một số hoạt động văn hóa nghệ thuật, lễ hội, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, phục hồi và phát triển du lịch; Công văn số 3656/BVHTTDL-DSVH ngày 27/8/2024 và Công văn số 1218/BVHTTDL-DSVH ngày 25/3/2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về tăng cường quản lý hoạt động bảo vệ, bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.

3. Rà soát toàn bộ các di tích đã kiểm kê, xếp hạng trên địa bàn, bảo đảm phải có tổ chức, người đại diện chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý, bảo vệ, trông nom di tích. Bộ máy quản lý di tích đảm bảo hiệu lực, hiệu quả để thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ di tích, không để tình trạng di tích không có hoặc không rõ người chịu trách nhiệm trực tiếp, chậm trong việc phát hiện, xử lý khi vụ việc xâm phạm di tích xảy ra, trường hợp vượt quá thẩm quyền, báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, xử lý.

4. Rà soát, bổ sung, hoàn thiện các hồ sơ khoa học di tích, đồng thời ban hành quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh thuộc thẩm quyền. Trong đó xác định rõ các quy định bảo vệ công trình di tích, hiện vật thuộc di tích, cảnh quan văn hóa của di tích kèm theo việc phân công cụ thể trách nhiệm bảo vệ của tổ chức, cá nhân một cách hiệu quả.

5. Tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm, làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan, không để xảy ra các trường hợp xâm phạm di tích tương tự; Chỉ đạo tăng cường công tác quản lý, bảo vệ an ninh, an toàn di tích và các hiện vật thuộc di tích cũng như công tác quản lý di tích trên địa bàn; chủ động xây dựng phương án phòng ngừa, phát hiện từ sớm và sẵn sàng ngăn chặn, xử lý các hành vi xâm hại, phá hoại. Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức, nhận thức về bảo vệ di tích trong cộng đồng.

6. Luật Di sản văn hóa năm 2024 đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 23 tháng 11 năm 2024, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, trong đó, khoản 4 Điều 90 về trách nhiệm quản lý nhà nước về di sản văn hóa của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định:

“4. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong phạm vi, nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm sau đây:

a) Xây dựng và ban hành theo thẩm quyền Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn;

b) Chịu trách nhiệm toàn diện về hoạt động quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị đối với di sản văn hóa trên địa bàn được đưa vào các danh mục kiểm kê, di sản văn hóa trên địa bàn được xếp hạng, ghi danh, công nhận trong các danh mục của quốc gia, các danh sách, danh mục của UNESCO theo quy định của Luật này, quy định khác của pháp luật có liên quan và quy định, hướng dẫn của UNESCO;

c) Ban hành Quy chế phối hợp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa với các địa phương có chung di sản văn hóa được xếp hạng, ghi danh, công nhận ở các danh mục của quốc gia hoặc các danh sách, danh mục của UNESCO;

d) Trách nhiệm khác theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.”.

Do đó, các địa phương cần chuẩn bị tốt điều kiện (tài chính, nhân lực, cơ sở dữ liệu,...) để bảo đảm hoạt động quản lý nhà nước theo phân cấp, phân quyền nhằm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa nói chung, di tích nói riêng. Chủ động có kế hoạch tổ chức triển khai thi hành Luật Di sản văn hóa bảo đảm kịp thời, thống nhất, hiệu quả.

Tổ chức tuyên truyền, phổ biến, tập huấn cho cán bộ làm công tác quản lý các ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Di sản văn hóa của địa phương, người dân, doanh nghiệp về các quy định mới của Luật và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật. Hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan thông tấn, báo chí, tạp chí của địa phương mình có kế hoạch phổ biến sâu rộng Luật Di sản văn hóa và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trân trọng đề nghị./.