a) Nguyên nhân khách quan

- Các văn bản pháp lý liên quan đến đất đai có thay đổi, bổ sung, điều chỉnh nên có phần gây lúng túng trong triển khai thực hiện các quy định về thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất. Một số công trình, dự án tổ chức triển khai không đảm bảo tiến độ quy định, thời gian kéo dài nên kết quả thực hiện chậm so với kế hoạch sử dụng đất.

- Giai đoạn 2020 - 2022 ảnh hưởng lớn của dịch Covid-19 nên các dự án triển khai chậm hoặc không triển khai được.

- Các dự án kêu gọi, thu hút đầu tư phụ thuộc rất lớn vào năng lực của các nhà đầu tư, điều kiện và môi trường đầu tư trên địa bàn nên dẫn đến sự không chủ động trong quá trình thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện các danh mục dự án đầu tư đã được Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua.

- Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do chi phí bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng và tái định cư theo giá đất và tài sản trên đất năm sau cao hơn năm trước nên một số dự án sau khi được phê duyệt và triển khai thực hiện bị tăng tổng mức đầu tư, nhất là chi phí cho công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, phải chờ điều chỉnh tổng mức đầu tư và bổ sung vốn dẫn đến thời gian thực hiện việc thu hồi đất kéo dài.

- Nhiều chủ đầu tư đăng ký nhu cầu sử dụng đất trong năm kế hoạch nhưng không cân nhắc nguồn lực, khả năng triển khai thực hiện dự án, dẫn đến rất nhiều dự án phải chuyển tiếp sang năm sau.

- Chưa có chế tài xử lý đối với những địa phương, chủ đầu tư đăng ký danh mục thu hồi đất nhiều nhưng tỷ lệ thực hiện thấp khiến công tác này thiếu tính kỷ luật, tốn thời gian, hiệu quả thấp.

- Việc chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác của các dự án ngoài ngân sách không tập hợp được nhân lực, vật lực để tổ chức triển khai thực hiện; một số dự án đường giao thông thường có những điều chỉnh cục bộ vị trí, ranh giới nên phải thực hiện việc điều chỉnh hồ sơ dẫn đến công tác thi công giải phóng mặt bằng chậm.

- Hiện nay quy hoạch lâm nghiệp quốc gia, quy hoạch tỉnh chưa được phê duyệt; hơn nữa việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch 03 loại rừng còn có nhiều vướng mắc nên việc tham mưu hồ sơ chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác còn bất cập, kéo dài thời gian.

- Các dự án đã được Hội đồng nhân dân tỉnh phê duyệt chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng nhưng việc lập thủ tục giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất trước khi tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh quyết định phê duyệt chuyển mục đích sử dụng rừng mất nhiều thời gian, qua nhiều cơ quan, nhiều công đoạn dẫn đến việc triển khai còn chậm.

b) Nguyên nhân chủ quan

- Công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện của Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố, các chủ đầu tư còn thiếu quyết liệt, chưa kịp thời báo cáo và đề xuất giải pháp tháo gỡ.

- Việc rà soát, đề xuất của Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố về danh mục các dự án đầu tư cần thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất chưa gắn với tình hình thực tế, nguồn vốn, khả năng triển khai thực hiện dự án; chưa xác định được tiến độ sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư theo quy định tại khoản 3 Điều 63 của Luật Đất đai năm 2013. Công tác dự báo nhu cầu sử dụng đất của các địa phương chưa chính xác, chưa đánh giá đúng khả năng của nguồn lực đầu tư; còn tình trạng các địa phương đề xuất đưa các dự án vào danh mục nhưng không đầu tư được do chưa được bố trí nguồn vốn, kinh phí của địa phương còn hạn chế nên việc tổ chức thực hiện đầu tư xây dựng các dự án còn chậm hoặc không có khả năng thực hiện.

- Năng lực, trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức làm công tác quản lý đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng của Sở Tài nguyên và Môi trường, cấp huyện và cấp xã vẫn còn những hạn chế nhất định.

- Công tác tuyên truyền, vận động, phối hợp của các cơ quan chuyên môn của huyện, chính quyền cấp xã và chủ đầu tư chưa thường xuyên dẫn đến một số dự án đầu tư chưa triển khai thực hiện do vướng mắc trong công tác bồi thường hỗ trợ về thu hồi đất. Công tác phối hợp giữa Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố, các đơn vị chủ đầu tư còn lúng túng, bị động.

- Việc giám sát, theo dõi khai thác tận dụng lâm sản chưa được Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chú trọng thực hiện nên hầu hết các đơn vị chủ rừng, chủ đầu tư không báo cáo kết quả khai thác, tận dụng lâm sản về Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi cục Kiểm lâm tỉnh để theo dõi, tổng hợp theo quy định. Do đó Sở không nắm được kết quả khai thác, tận dụng lâm sản, không tổng hợp được số tiền bán lâm sản tận dụng của các đơn vị chủ rừng.

- Trong giai đoạn 2020 - 2022, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chưa thực hiện việc thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh về chuyển mục đích sử dụng rừng theo thẩm quyền. Công tác theo dõi, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt, kiểm tra việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với các trường hợp bị thu hồi đất chưa được Sở Tài nguyên và Môi trường chú trọng thực hiện.

- Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố chưa quan tâm đến việc rà soát các dự án đã được Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua danh mục thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất quá 03 năm chưa có quyết định thu hồi hoặc chưa được phép chuyển mục đích sử dụng đất và việc thực hiện thu hồi đất để triển khai các dự án đầu tư mà diện tích thu hồi đất thực tế có sai số so với diện tích đã được Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua.

a) Tăng cường phối hợp trong công tác thẩm tra các dự thảo nghị quyết thông qua danh mục các dự án đầu tư cần thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ; chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác để thực hiện các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh; nâng cao chất lượng công tác thẩm tra, xem xét kỹ danh mục các dự án kết hợp với khảo sát, giám sát trực tiếp dự án; kiên quyết không đưa vào danh mục trình Hội đồng nhân dân tỉnh những dự án không đảm bảo tính khả thi, chưa đảm bảo quy trình, quy định; đảm bảo công khai, minh bạch, chất lượng, hiệu quả.

b) Tăng cường công tác giám sát việc triển khai thực hiện các dự án đầu tư cần thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ; chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác nhằm đánh giá toàn diện kết quả triển khai thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh đảm bảo tiến độ, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương; kịp thời kiến nghị các giải pháp khắc phục những khó khăn, vướng mắc.

a) Chỉ đạo, đôn đốc, cơ quan chuyên môn tăng cường thanh tra, kiểm tra, đối với việc triển khai thực hiện các dự án đầu tư thực hiện thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ trên địa bàn theo thẩm quyền.

b) Chỉ đạo giải quyết hoặc giải quyết theo thẩm quyền các khó khăn, kiến nghị của Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố liên quan đến công tác thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Đồng thời, chỉ đạo Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài nguyên và Môi trường triển khai thực hiện nghiêm túc các báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát Hội đồng nhân dân tỉnh.

c) Chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, các cơ quan, đơn vị liên quan, Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố triển khai việc thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ sang mục đích khác để thực hiện các dự án đầu tư đảm bảo theo danh mục, diện tích đất đã được Hội đồng nhân dân tỉnh chấp thuận. Kịp thời tổng hợp, báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh xem xét, điều chỉnh về diện tích đất thu hồi, chuyển mục đích của các dự án đầu tư cho phù hợp với thực tế. Định kỳ rà soát, tổng hợp các dự án sau 03 năm chưa có quyết định thu hồi đất hoặc chưa được phép chuyển mục đích sử dụng đất gửi Sở Tài nguyên và Môi trường tổng hợp, báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh hủy bỏ danh mục các dự án theo quy định.

đ) Chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường:

- Thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng thẩm định kế hoạch sử dụng đất, lập danh mục các dự án đầu tư cần thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ sang mục đích khác; phối hợp chặt chẽ với cơ quan chuyên ngành về lâm nghiệp kiểm tra hồ sơ chuyển mục đích sử dụng đất lâm nghiệp nhằm đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với chuyển mục đích sử dụng rừng theo quy định tại định tại Điều 42 Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lâm nghiệp.

- Hướng dẫn các địa phương xác định rõ nguồn kinh phí đo đạc, chỉnh lý giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với các công trình, dự án do người dân hiến đất; phối hợp với Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố thực hiện các thủ tục thu hồi đất đối với các dự án chủ đầu tư tự thỏa thuận, vận động người dân hiến đất, tự nguyện trả lại đất và thực hiện điều chỉnh giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân, cập nhật biến động đất đai vào kế hoạch sử dụng đất hàng năm, đặc biệt đối với các dự án đầu tư người dân hiến đất đã thực hiện xong và đưa dự án vào hoạt động.

e) Chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn:

Báo cáo, đề xuất Ủy ban nhân dân tỉnh giao nhiệm vụ chủ đầu tư trồng rừng thay thế cho các đơn vị chủ rừng nhà nước theo quy định. Thường xuyên theo dõi và báo cáo kết quả triển khai thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh về chuyển mục đích sử dụng rừng. Chủ trì, phối hợp với các địa phương, các sở ngành liên quan thực hiện thanh tra, kiểm tra các dự án thực hiện chuyển mục đích sử dụng rừng, kịp thời đề xuất biện pháp xử lý đối với các dự án chậm triển khai thực hiện.

g) Chỉ đạo Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố, các đơn vị chủ đầu tư:

- Thực hiện tốt công tác tuyên truyền để thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ đối với các dự án cần thu hồi đất để triển khai thực hiện đảm bảo tiến độ, kế hoạch đề ra. Thực hiện đầy đủ, chính xác trong việc tính toán đơn giá, chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng, hạn chế sai sót.

- Chỉ đạo hoặc có ý kiến với chủ đầu tư khắc phục những hạn chế, tồn tại do Đoàn giám sát chỉ ra và chấp hành nghiêm các quy định của Luật Đất đai, Luật Đầu tư công, Luật Lâm nghiệp, các văn bản hướng dẫn thi hành và các quy định của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tránh để xảy ra tình trạng sai sót khi tính toán đơn giá, chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng cho các hộ dân dẫn đến việc phải điều chỉnh trong quá trình giải quyết đơn khiếu nại, kiến nghị.