KẾ HOẠCH

THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP THỦY LỢI PHÒNG CHỐNG HẠN HÁN, THIẾU NƯỚC, XÂM NHẬP MẶN, PHỤC VỤ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP VÀ DÂN SINH MÙA KHÔ NĂM 2021 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN

Thực hiện Công văn số 8832/BNN-TCTL ngày 16/12/2020 của Bộ Nông nghiệp và PTNT về việc bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh vụ Đông Xuân năm 2020-2021.

Theo đề nghị của Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tại Văn bản số 161/SNN-TL ngày 15/01/2021, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện các giải pháp thủy lợi phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2021 trên địa bàn tỉnh Nghệ An, với các nội dung như sau:

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích

Tập trung cao sự chỉ đạo tại các địa phương, đơn vị, huy động mọi lực để điều tiết, trữ nước, thực hiện tốt công tác phòng ngừa hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh, kinh tế trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Chủ động nắm bắt tình hình thời tiết, sự thiếu hụt nguồn nước để triển khai kịp thời các phương án ứng phó với hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn và tác động của biến đổi khí hậu, hạn chế đến mức thấp nhất mọi thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn gây ra.

Chủ động tổ chức sản xuất, điều chỉnh mùa vụ, cơ cấu cây trồng, phù hợp với khả năng cung cấp nước đảm bảo phục vụ Xuân và cả mùa khô năm 2021.

Xác định rõ nhiệm vụ của từng cá nhân, đơn vị trong công tác phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

2. Yêu cầu

- Các Sở, ban ngành có liên quan, UBND các huyện, thành phố, thị xã, các Công ty TNHH Thủy lợi chủ động thực hiện các giải pháp chống hạn, xâm nhập mặn, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2021.

- Sử dụng tài nguyên nước hợp lý, tiết kiệm nước, sử dụng kinh phí thực hiện công tác phòng chống hạn hán, thiểu nước, xâm nhập mặn đảm bảo kịp thời, tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy định.

- Xây dựng kế hoạch, phương án phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn và tổ chức thực hiện ngay từ đầu mùa khô năm 2021; các Công ty TNHH thủy lợi phải phối hợp chặt chẽ với địa phương để thực hiện tốt công tác phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

II. TÌNH HÌNH THỜI TIẾT, THỦY VĂN, NGUỒN NƯỚC; DIỆN TÍCH VÀ THỜI GIAN GIEO CẤY VỤ XUÂN NĂM 2021

1. Nhận định tình hình thời tiết, thủy văn, nguồn nước năm 2021

Theo nhận định của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Bắc Trung Bộ, dự báo từ tháng 01 đến tháng 6/2021: Nền nhiệt tại khu vực tỉnh Nghệ An phổ biến xấp xỉ hoặc thấp hơn 0,5-1,0°C so với trung bình nhiều năm (TBNN) cùng thời kỳ; tổng lượng mưa phổ biến xấp xỉ hoặc thấp hơn so với TBNN; lượng dòng chảy trên các sông ở khu vực Bắc Trung Bộ thấp hơn so với TBNN từ 15-25%.

Qua quan trắc mực nước các hồ chứa trên địa bàn tỉnh Nghệ An, nhiều hồ mực nước hiện tại thấp hơn mực nước thiết kế, cụ thể: Mực nước thượng lưu hồ thủy điện Bản Vẽ lúc 07h ngày 18/01/2021 là 195,3 m/TK 200,0 m, dung tích hữu ích hiện tại là 1.177 triệu m³ (thấp hơn dung tích thiết kế khoảng 206 triệu m³).

Đến ngày 18/01/2021: Các hồ chứa do doanh nghiệp quản lý (97 hồ) có hơn 70% hồ chứa có dung tích thiếu hụt so với dung tích thiết kế; các hồ chứa do xã, HTX quản lý (hơn 950 hồ) có khoảng 60% hồ chứa có dung tích thiếu hụt so với dung tích thiết kế.

2. Diện tích và thời gian gieo mạ, cấy vụ Xuân năm 2021: Theo Đề án Tổ chức sản xuất trồng trọt vụ Xuân năm 2021 của Sở Nông nghiệp và PTNT, diện tích và thời gian gieo mạ, cấy vụ Xuân năm 2021 trên địa bàn tỉnh như sau:

- Diện tích cấy lúa: 90.000 ha.

- Diện tích gieo trồng cây rau màu: 42.000 ha.

- Thời gian gieo mạ, cấy tập trung từ ngày 05/01 đến ngày 10/02/2021.

III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN

1. Giải pháp phi công trình

- Xây dựng kế hoạch tổng thể phòng chống, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn mùa khô năm 2021 phù hợp với thông tin dự báo khí tượng thủy văn, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, đảm bảo cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh; trong đó, cần xác định khả năng bị ảnh hưởng đến từng vùng, từng khu vực để có giải pháp cụ thể.

- Tranh thủ các kỳ triều cường trước các đợt điều tiết nước bổ sung và các nguồn nước sẵn có khác để lấy nước sớm, tích trữ vào hệ thống kênh mương, ao hồ, vùng trũng.

- Vận hành công trình hợp lý, không để xảy ra xâm nhập mặn, cung cấp nước kịp thời cho sản xuất nông nghiệp.

- Thường xuyên kiểm kê nguồn nước trong công trình thủy lợi, thực hiện tiết kiệm nước ngay từ đầu mùa khô, có kế hoạch điều tiết nước hợp lý khi nguồn nước bị thiếu hụt để bảo đảm cung cấp đầy đủ cho các nhu cầu thiết yếu (sinh hoạt, chăn nuôi, cây trồng lâu năm,...) và sản xuất nông nghiệp cho cả mùa khô năm 2021.

- Thường xuyên duy tu bảo dưỡng máy móc, thiết bị tại các trạm bơm, cửa van điều tiết nước, máy đóng mở. Đối với các trạm bơm phải đảm bảo tiết kiệm nhiên liệu, điện, tận dụng tối đa bơm giờ thấp điểm. Kiểm tra các máy bơm dự phòng được trang bị để chuẩn bị sẵn sàng bơm khi có hạn xảy ra.

- Bố trí cơ cấu sản xuất phù hợp với khả năng nguồn nước, tránh gieo trồng ở vùng không đảm bảo chủ động về nguồn nước trong cả vụ sản xuất; khuyến khích chuyển đổi mạnh cơ cấu cây trồng từ lúa sang canh tác nông nghiệp đa dạng, đáp ứng nhu cầu của thị trường, chuyển từ phát triển theo số lượng sang chất lượng; bố trí vùng sản xuất cây trồng để thuận tiện cho việc điều tiết nước.

- Tăng cường truyền thông về tình hình nguồn nước, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn tới người dân, các cấp chính quyền và cơ quan, đơn vị liên quan để nâng cao nhận thức sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, đồng thời chủ động có giải pháp, phù hợp.

- Tăng cường thanh tra, kiểm tra ngăn chặn xử lý kịp thời các trường hợp xả nước thải, rác thải vào công trình thủy lợi, vi phạm phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi.

- Chủ động sử dụng ngân sách của địa phương, đơn vị và huy động các nguồn hợp pháp khác để tăng cường thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

2. Giải pháp công trình

- Tổ chức nạo vét các cửa lấy nước, hệ thống kênh mương, lắp đặt và vận hành các trạm bơm dã chiến để tận dụng tối đa nguồn nước, giảm thất thoát, lãng phí nước; thực hiện các giải pháp tưới tiên tiến tiết kiệm cho cây trồng cạn, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nước tối thiểu vào các thời kỳ nhạy cảm về nước của cây trồng có giá trị kinh tế cao.

- Đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình thủy lợi để nâng cao năng lực khai thác nguồn nước và hiệu quả khai thác công trình thủy lợi.

- Ưu tiên nguồn lực đầu tư xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp hệ thống công trình thủy lợi, công trình cấp nước tập trung, đặc biệt là công trình cấp nước, ngăn mặn.

- Huy động mọi nguồn lực, trong đó có nguồn lực của nhân dân để nạo vét kênh mương nội đồng.

- Rà soát, thay thế gioăng, nẹp đối với những cống bị rò rỉ nước và hoành triệt các cống xuống cấp nghiêm trọng không đảm bảo vận hành, để ngăn rò rỉ làm mất nước của hệ thống, chống xâm nhập mặn.

- Xây dựng các cống, đập điều tiết (bao gồm cả công trình kiên cố, công trình tạm) để hướng dòng chảy từ các khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao ra khỏi các tuyến kênh có chức năng trữ nước.

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố, thị xã

- Tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả Kế hoạch này.

- Xây dựng Kế hoạch, phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn mùa khô 2021 của địa phương.

- Hướng dẫn nhân dân chủ động thực hiện các biện pháp tích nước, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm nước, chống thất thoát, lãng phí nước.

- Chỉ đạo cơ quan chức năng của địa phương, UBND các xã, phường, thị trấn và các chủ công trình tổ chức kiểm kê nguồn nước từng công trình thủy lợi, khoanh vùng cụ thể các diện tích có nguy cơ bị hạn hán, thiếu nước, xây dựng kế hoạch tưới cụ thể cho từng vùng; bố trí cơ cấu sản xuất, mùa vụ, thời điểm xuống giống phù hợp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng đối với những diện tích thiếu nước; sử dụng các giống cây trồng thích ứng với điều kiện hạn hán.

- Chủ động cân đối nguồn nước sinh hoạt tới từng hộ, thôn, xóm/xã, huyện ở các vùng thường xuyên thiếu nước sinh hoạt; tăng cường sử dụng trang, thiết bị phục vụ cấp và trữ nước cho các hộ gia đình ở những khu vực bị hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, như: bồn trữ nước, máy lọc nước hộ gia đình, hóa chất xử lý nước. Trường hợp cấp bách, không còn nguồn cấp nước cho sinh hoạt, cần sử dụng các phương tiện lưu động chuyên chở nước cung cấp đến từng cụm dân cư, hộ gia đình.

- Chủ động phối hợp với doanh nghiệp, các đơn vị liên quan, chuẩn bị các loại giống ngắn ngày (giống cây rau, màu...) để khi có nguồn nước là gieo trồng được ngay, đảm bảo kịp thời vụ.

- Chủ động sử dụng ngân sách địa phương để triển khai thực hiện các giải pháp cấp bách phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, nếu vượt khả năng ngân sách của địa phương thì báo cáo về Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Tài chính để tổng hợp, đề xuất UBND tỉnh Nghệ An.

- Khi có thiệt hại do hạn hán gây ra phải báo cáo kịp thời về Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và TKCN tỉnh, Sở Nông nghiệp và PTNT để tổng hợp.

2. Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và TKCN tỉnh, Sở Nông nghiệp và PTNT

- Theo dõi chặt chẽ diễn biến khí tượng, thủy văn, nguồn nước và tình hình hạn hán; cử cán bộ đi xuống các địa bàn để chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống hạn hán có hiệu quả.

- Theo dõi, đôn đốc các địa phương triển khai thực hiện Kế hoạch này, Tổng hợp báo cáo kịp thời tình hình thiệt hại do hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn gây ra về Ủy ban nhân dân tỉnh để theo dõi, chỉ đạo.

- Tổng hợp tình hình hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; chủ động phối hợp với các Sở, ban, ngành đề xuất UBND tỉnh xem xét, hỗ trợ cho các địa phương, đơn vị thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn theo quy định.

- Chỉ đạo việc phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị quản lý thủy nông với cơ quan điện lực đảm bảo cung cấp điện kịp thời để phục vụ bơm cấp nước.

- Chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành liên quan, UBND các huyện, thành phố, thị xã, các đơn vị quản lý khai thác công trình thủy lợi triển khai thực hiện Kế hoạch phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn mùa khô năm 2021 trên địa bàn tỉnh.

- Tổ chức rà soát, đánh giá thực trạng, năng lực công trình cấp nước sạch nông thôn, đề xuất các giải pháp duy trì, nâng cao hiệu quả hoạt động công trình, bảo đảm cấp nước cho người dân, nhất là tại các khu vực thường xuyên xảy ra thiếu nước sinh hoạt ở vùng núi, nông thôn.

3. Sở Tài chính: Căn cứ vào khả năng cân đối của ngân sách tỉnh, trên cơ sở đề xuất của các địa phương, đơn vị và báo cáo của Sở Nông nghiệp và PTNT, tham mưu UBND tỉnh kịp thời bố trí kinh phí phòng chống hạn hán.

4. Đài Phát thanh - Truyền hình, Báo Nghệ An: Phối hợp chặt chẽ với Văn phòng thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và TKCN tỉnh, Sở Nông Nghiệp và PTNT tăng cường tuyên truyền công tác phòng, chống hạn tới các địa phương và nhân dân.

5. Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Bắc Trung Bộ: Tăng cường dự báo, cảnh báo khí tượng, thủy văn, nhận định tình hình hạn hán, xâm nhập mặn, thường xuyên cung cấp thông tin cho các cơ quan liên quan, các địa phương để phục vụ chỉ đạo phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn mùa khô năm 2021.

6. Công ty Điện lực Nghệ An: Ưu tiên cung ứng điện cho các trạm bơm để chủ động vận hành khi có nguồn nước.

7. Các nhà máy thủy điện: Bản Vẽ, Khe Bố, Chi Khê phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và PTNT thống nhất kế hoạch xả nước gắn với nhu cầu sử dụng nước cho sinh hoạt và sản xuất vùng hạ du.

8. Sở Công Thương: Kiểm tra, giám sát các công ty thủy điện xả nước đảm bảo kế hoạch và nhu cầu dùng nước ở hạ du sông Cả.

9. Các Công ty Thủy lợi

- Tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả Kế hoạch này.

- Xây dựng Kế hoạch, phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn mùa khô năm 2021 đối với hệ thống thủy lợi do đơn vị mình phụ trách.

- Chủ động tu bổ, sửa chữa, nâng cấp các công trình bằng nguồn vốn sửa chữa hàng năm theo quy định và có kế hoạch nạo vét hệ thống kênh mương, các cửa vào lấy nước, trạm bơm tưới theo phân cấp quản lý, nếu vượt khả năng ngân sách của đơn vị thì báo cáo Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Tài chính để tổng hợp, đề xuất Ủy ban nhân dân tỉnh.

- Phối hợp với các địa phương trong triển khai phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; xác định cụ thể từng vùng có khả năng thiếu nước để có kế hoạch chống hạn và biện pháp cấp nước hợp lý; quản lý phân phối nước chặt chẽ và linh hoạt; tổ chức tưới hiệu quả và tiết kiệm nước.

- Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc và UBND các huyện ven biển tiếp tục thực hiện các biện pháp để ngăn không cho nước mặn xâm nhập vào nội đồng.

- Tổ chức theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, tình hình nguồn nước nhằm chủ động xử lý tình huống, kịp thời điều chỉnh kế hoạch cấp nước khi nguồn nước thay đổi, phục vụ tốt yêu cầu của sản xuất và đời sống nhân dân; thường xuyên báo cáo về Sở Nông nghiệp và PTNT tình hình thực hiện.

- Khi có thiệt hại do hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn gây ra phải báo cáo kịp thời về Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, Sở Nông nghiệp và PTNT để tổng hợp.

10. Các Công ty Nông, Lâm nghiệp, các Hợp tác xã: Thực hiện các biện pháp tưới tiên tiến tiết kiệm nước cho cây trồng cạn (cây Chè, Cà phê, Cam, Dứa...) bảo đảm đáp ứng nhu cầu nước tối thiểu vào các thời kỳ nhạy cảm về nước của cây trồng có giá trị kinh tế cao.

11. Các Sở, ban, ngành liên quan: Theo chức năng, nhiệm vụ của mình chủ động phối hợp với các địa phương thực hiện có hiệu quả Kế hoạch này.

Yêu cầu các Sở, ngành, đơn vị và UBND các huyện, thành phố, thị xã nghiêm túc, tích cực triển khai thực hiện Kế hoạch này; trong quá trình tổ chức thực hiện nếu có khó khăn, vướng mắc, các cơ quan, đơn vị báo cáo về Sở Nông nghiệp và PTNT để tổng hợp, đề xuất UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo./.