KẾ HOẠCH

THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH TRỢ GIÚP XÃ HỘI VÀ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CHO NGƯỜI TÂM THẦN, TRẺ EM TỰ KỶ VÀ NGƯỜI RỐI NHIỄU TÂM TRÍ DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ĐẾN NĂM 2030

Thực hiện Quyết định số 1929/QĐ-TTg ngày 25 tháng 11 năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2021 - 2030, Ủy ban nhân dân Tỉnh xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện, cụ thể như sau:

I. MỤC TIÊU

1. Mục tiêu chung

Tăng cường trợ giúp về vật chất, tinh thần, chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống; sàng lọc, phát hiện, hỗ trợ can thiệp và phòng ngừa người rối nhiễu tâm trí đặc biệt là trẻ tự kỷ bị tâm thần nặng.

Huy động sự tham gia của toàn xã hội, nhất là gia đình, cộng đồng tăng cường trợ giúp về vật chất, tinh thần, chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí nhằm thực hiện có hiệu quả công tác trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho đối tượng theo quy định.

2. Mục tiêu cụ thể

- Hằng năm, khoảng 90% người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tiếp cận các dịch vụ y tế dưới các hình thức khác nhau; 80% trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi được sàng lọc phát hiện sớm dạng khuyết tật phổ tự kỷ và được can thiệp sớm; khoảng 600 trẻ em tự kỷ nặng được điều trị, giáo dục, phục hồi chức năng và trợ giúp xã hội phù hợp tại cơ sở phục hồi chức năng và trợ giúp xã hội.

- Ít nhất 90% trẻ khuyết tật phổ tự kỷ ở độ tuổi mầm non và phổ thông được tiếp cận giáo dục.

- Ít nhất 1.000 người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí được hỗ trợ hướng nghiệp, lao động trị liệu tại cơ sở trợ giúp xã hội; ít nhất 100% hộ gia đình người rối nhiễu tâm trí có nhu cầu và đủ điều kiện được vay vốn với lãi suất ưu đãi theo quy định.

- 90% người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính được cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí theo quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý khi có nhu cầu.

- Hằng năm, ít nhất 90% người tâm thần nặng có hành vi nguy hiểm đến gia đình, cộng đồng và 100% người tâm thần lang thang được tiếp nhận, chăm sóc, phục hồi chức năng luân phiên tại các cơ sở trợ giúp xã hội.

- Ít nhất 70% cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí có câu lạc bộ thể dục, thể thao, văn hóa, văn nghệ; thu hút 50% người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tham gia tập luyện thể dục, thể thao; 30% người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tham gia văn hóa, văn nghệ và biểu diễn nghệ thuật.

- Ít nhất 70% số người trầm cảm, trẻ em tự kỷ và người bị rối nhiễu tâm trí khác có nguy cơ cao bị tâm thần và người tâm thần được tư vấn, trị liệu tâm lý phục hồi chức năng xã hội và sử dụng các dịch vụ công tác xã hội khác tại cộng đồng và các cơ sở chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, cơ sở y tế.

- Ít nhất 60% gia đình có người tâm thần, 60% gia đình có trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí có nguy cơ cao bị tâm thần được nâng cao nhận thức, kỹ năng về chăm sóc, trợ giúp và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng.

- Ít nhất 70% viên chức, nhân viên công tác xã hội và cộng tác viên công tác xã hội làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần tại cơ sở và cộng đồng được nâng cao năng lực thông qua tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ.

II. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI

1. Đối tượng

Người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại Kế hoạch này là những người có vấn đề sức khỏe tâm thần, gồm: tâm thần phân liệt; chứng động kinh, tổn thương não, chậm phát triển trí tuệ, nghiện chất kích thích; rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý; người bị rối loạn stress sau sang chấn tâm lý, là nạn nhân của sự xâm hại, bạo lực gia đình và học đường; người khuyết tật dạng tâm thần kinh, tâm thần khác.

2. Phạm vi

Kế hoạch được thực hiện trên địa bàn tỉnh, ưu tiên thực hiện tại các địa phương có số người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí, người có nguy cơ cao tâm thần.

III. NHIỆM VỤ VÀ GIẢI PHÁP

1. Trợ giúp y tế

Thực hiện dịch vụ phát hiện sớm trẻ em tự kỷ, người rối nhiễu tâm trí; tuyên truyền, tư vấn về phục hồi chức năng đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

Phát triển mạng lưới cung cấp dịch vụ phát hiện sớm, điều trị, trị liệu và phục hồi chức năng đối với trẻ em tự kỷ và người bị rối nhiễu tâm trí theo quy định của pháp luật; xây dựng mô hình cung cấp dịch vụ công tác xã hội đối với trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại Trung tâm Bảo trợ xã hội Đồng Tháp, Trung tâm Bảo trợ xã hội Tiền Giang.

Triển khai chương trình phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng.

2. Trợ giúp giáo dục

Triển khai chính sách ưu đãi, thu hút giáo viên, nhân viên tham gia giáo dục đối với trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí theo quy định; nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn, tiêu chí cơ sở có hoạt động can thiệp, hỗ trợ giáo dục trẻ tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí. Đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trực tiếp dạy trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí; tổ chức tập huấn cho giáo viên, cán bộ quản lý, nhân viên hỗ trợ, trợ giúp giáo dục trẻ em tự kỷ, người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí, gia đình về giáo dục trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí.

Phổ biến, cấp phát tài liệu, sổ tay hỗ trợ gồm: các gia đình có trẻ em tự kỷ, người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí; tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng, hướng dẫn các phương pháp nhận biết và kỹ thuật can thiệp cơ bản đối với trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí trong trường học; tập huấn phương pháp cung cấp dịch vụ công tác xã hội trong hoạt động chăm sóc, giáo dục cho người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí, đặc biệt là trẻ em tự kỷ.

Phát triển hệ thống dịch vụ và mô hình giáo dục trẻ em tự kỷ, người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí có hiệu quả, phù hợp với nhu cầu đa dạng của trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí tại địa phương.

Nghiên cứu, xây dựng kế hoạch điều tra dữ liệu về giáo dục đặc biệt của trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tích hợp vào phần mềm quản lý hệ thống hỗ trợ giáo dục cho trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí. Hằng năm, tiến hành rà soát, cập nhật, quản lý dữ liệu phần mềm quản lý hệ thống hỗ trợ giáo dục cho trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí; rà soát, bổ sung, điều chỉnh và quản lý cơ sở dữ liệu về lĩnh vực trợ giúp xã hội đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

3. Trợ giúp hướng nghiệp, lao động trị liệu, hỗ trợ sinh kế và văn hóa, thể thao

Triển khai hướng nghiệp, tổ chức lao động trị liệu, tổ chức các mô hình câu lạc bộ, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao nhằm phục hồi chức năm cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại các cơ sở trợ giúp xã hội, gồm:

- Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên hướng dẫn tổ chức lao động trị liệu cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

- Nghiên cứu xây dựng và thí điểm mô hình hướng nghiệp, tổ chức lao động trị liệu cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

- Hướng nghiệp, tổ chức lao động trị liệu, văn hóa và thể thao phù hợp cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại các cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở phục hồi chức năng.

- Căn cứ vào tình hình thực tế của địa phương, phấn đấu xây dựng mô hình hỗ trợ sinh kế đối với gia đình người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí và mô hình hỗ trợ gia đình có người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí khởi nghiệp.

- Ưu tiên gia đình người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí được vay vốn ưu đãi để tạo việc làm và mở rộng việc làm.

4. Phát triển mạng lưới các cơ sở trợ giúp xã hội làm nhiệm vụ chăm sóc, giáo dục phục hồi chức năng đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí

Thực hiện quy hoạch, phát triển mạng lưới các cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc, giáo dục và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí. Trong đó, chú trọng nâng cấp, mở rộng và phát triển các cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí nặng; chăm sóc, giáo dục và phục hồi chức năng cho trẻ em tự kỷ.

Rà soát, đánh giá và báo cáo đề xuất Trung ương hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, trang thiết bị cho cơ sở xã hội có chức năng chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí đạt tiêu chuẩn quy định, bảo đảm có các phân khu chức năng, các hạng mục công trình đáp ứng hoạt động chăm sóc, giáo dục, phục hồi chức năng, trị liệu và cung cấp dịch vụ công tác xã hội tại Trung tâm Bảo trợ xã hội Đồng Tháp, Trung tâm Bảo trợ xã hội Tiền Giang; thực hiện đầu tư xây mới các cơ sở trợ giúp xã hội: Trung tâm Bảo trợ xã hội Đồng Tháp tại khu vực xã Mỹ Thọ, 01 cơ sở bảo trợ xã hội tổng hợp ở khu vực Gò Công, 01 cơ sở bảo trợ xã hội tổng hợp ở khu vực Cai Lậy.

Đồng thời, tiếp tục tiến hành nghiên cứu, tổ chức lại chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các cơ sở trợ giúp xã hội theo hướng có hiệu lực, hiệu quả, tăng cường chủ động phòng ngừa, can thiệp kịp thời, tư vấn, trị liệu, phục hồi chức năng, hỗ trợ chăm sóc người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí và trẻ em tự kỷ tại gia đình, phát triển cộng đồng, xây dựng các tiêu chuẩn chăm sóc và trợ giúp đối tượng.

5. Nâng cao năng lực đội ngũ công chức, viên chức và cộng tác viên

Tổ chức các lớp hoặc phân công cán bộ tham dự các lớp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ trợ giúp xã hội, giáo dục và phục hồi chức năng, gồm:

- Đào tạo kỹ năng chuyên sâu về công tác xã hội lâm sàng trong chăm sóc sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ và rối nhiễu tâm trí.

- Đào tạo các kỹ năng, sàng lọc phát hiện sớm đối với trẻ em tự kỷ; đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu về sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ; khảo sát, đánh giá giữa kỳ, cuối kỳ, chuyên đề về sức khỏe tâm thần.

Liên kết, phối hợp với các trường đại học để đào tạo bác sĩ và đào tạo nâng cao cho cán bộ y tế, cán bộ và nhân viên các cơ sở trợ giúp xã hội thực hiện chức năng chăm sóc sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ và rối nhiễu tâm trí.

Tập huấn cho cán bộ, nhân viên, cộng tác viên và gia đình đối tượng về kỹ năng, phương pháp chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

6. Truyền thông, nâng cao nhận thức

Truyền thông, nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí hệ thống trợ giúp xã hội; kỹ năng chăm sóc sức khỏe tâm thần; chăm sóc, giáo dục và phục hồi chức năng đối với trẻ tự kỷ và đối tượng khác.

Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu và phổ biến pháp luật về lĩnh vực trợ giúp xã hội, chăm sóc và phục hồi chức năng về sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí cho cán bộ, nhân viên và cộng tác viên.

IV. KINH PHÍ THỰC HIỆN

1. Nguồn kinh phí

- Nguồn ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

- Lồng ghép từ nguồn kinh phí thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình, dự án, đề án, kế hoạch khác có liên quan được bố trí trong dự toán hằng năm của các cơ quan, đơn vị để thực hiện các hoạt động của Kế hoạch (nếu có).

- Nguồn đóng góp, hỗ trợ hợp pháp của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật (nếu có).

2. Các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh và địa phương lập dự toán ngân sách hằng năm để thực hiện Kế hoạch và quản lý, sử dụng kinh phí theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

V. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Sở Y tế

- Chủ trì tổ chức triển khai thực hiện Kế hoạch này; phối hợp với các sở, ngành liên quan xây dựng Kế hoạch thực hiện hằng năm; tổ chức việc chăm sóc, giáo dục và phục hồi chức năng tại các cơ sở của ngành; triển khai các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức; khảo sát, đánh giá và thu thập thông tin về người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; nâng cao năng lực đội ngũ công chức, viên chức và cộng tác viên làm công tác trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng; tổng hợp báo cáo Ủy ban nhân dân Tỉnh kết quả thực hiện hằng năm; tổ chức tổng kết thực hiện Kế hoạch vào cuối năm 2030.

- Chủ trì và phối hợp các sở, ngành, các đơn vị có liên quan tổ chức thực hiện hoạt động hỗ trợ y tế, phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại cộng đồng và trong các cơ sở trợ giúp xã hội; nâng cao năng lực đội ngũ nhân viên, cộng tác viên y tế về chăm sóc sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

- Chủ trì, tổng hợp dự toán kinh phí thực hiện Kế hoạch của các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh (trong đó, phân kỳ hằng năm theo từng nguồn kinh phí thực hiện), gửi Sở Tài chính thẩm định, trình Ủy ban nhân dân Tỉnh xem xét, phê duyệt.

2. Sở Tài chính

- Phối hợp với các sở, ngành liên quan vận động các nguồn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) cho các chương trình, dự án về hợp tác trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng. Tham mưu bố trí vốn đối ứng từ nguồn ngân sách tỉnh để thực hiện các chương trình, dự án (sử dụng vốn ODA) về hợp tác trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng (nếu có) theo quy định của pháp luật.

- Trên cơ sở dự toán kinh phí thực hiện Kế hoạch (trong đó, phân kỳ hằng năm theo từng nguồn kinh phí thực hiện) theo đề nghị của Sở Y tế, Sở Tài chính thẩm định, trình Ủy ban nhân dân Tỉnh xem xét, phê duyệt. Đồng thời, hằng năm, tham mưu Ủy ban nhân dân Tỉnh bố trí dự toán kinh phí thực hiện Kế hoạch cho các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh có liên quan theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

3. Sở Giáo dục và Đào tạo: phối hợp với các sở, ngành, tổ chức chính trị

- xã hội trong việc tổ chức, lồng ghép các chương trình giáo dục kỹ năng sống, giáo dục giá trị sống cho học sinh, học viên (gọi chung là học sinh) tại các cơ sở giáo dục; triển khai các biện pháp phòng ngừa, can thiệp sớm đối với học sinh có biểu hiện rối loạn phát triển (tự kỷ, rối nhiễu tâm trí); phối hợp với ngành Y tế trong công tác tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ học sinh có nhu cầu đặc biệt về sức khỏe tâm thần nhằm phục hồi khả năng học tập, hướng nghiệp và hòa nhập cộng đồng.

4. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch

- Định hướng các cơ quan báo chí địa phương; Cổng thông tin điện tử Tỉnh; Báo và Phát thanh, Truyền hình Đồng Tháp đẩy mạnh công tác tuyên truyền về trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng.

- Phối hợp với Sở Y tế hướng dẫn tổ chức các mô hình, câu lạc bộ, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao nhằm phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại các cơ sở trợ giúp xã hội và cộng đồng.

5. Đề nghị Báo và Phát thanh, Truyền hình Đồng Tháp; Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo Cổng Thông tin điện tử Tỉnh: phối hợp với các đơn vị có liên quan thông tin, tuyên truyền các chính sách, pháp luật, mục tiêu, ý nghĩa và các hoạt động về trợ giúp xã hội, phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng.

6. Các sở, ngành Tỉnh có liên quan: theo chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao phối hợp với Sở Y tế xây dựng, tổ chức triển khai kế hoạch có hiệu quả và báo cáo kết quả thực hiện theo yêu cầu.

7. Ủy ban nhân dân xã, phường: căn cứ vào tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện, bố trí kinh phí và lồng ghép các nguồn kinh phí chương trình, dự án, kế hoạch có liên quan trên địa bàn để bảo đảm thực hiện các mục tiêu của kế hoạch; báo cáo kết quả thực hiện hằng năm.

8. Đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức đoàn thể cấp tỉnh: vận động các tổ chức, cá nhân, đoàn viên, hội viên, người dân tham gia trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng.

VI. CHẾ ĐỘ THÔNG TIN, BÁO CÁO

Định kỳ trước ngày 10 tháng 11 hằng năm, các cơ quan, đơn vị, địa phương báo cáo kết quả thực hiện Kế hoạch này về Ủy ban nhân dân Tỉnh (qua Sở Y tế) để tổng hợp, báo cáo theo quy định.

Kế hoạch này thay thế Kế hoạch số 208/KH-UBND ngày 30 tháng 6 năm 2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Tiền Giang về việc thực hiện Chương trình trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2021 - 2030 và Kế hoạch số 267/KH-UBND ngày 06 tháng 9 năm 2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp về việc thực hiện Chương trình trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2021 - 2030./.