KẾ HOẠCH

TRIỂN KHAI THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH TRỢ GIÚP XÃ HỘI VÀ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CHO NGƯỜI TÂM THẦN, TRẺ EM TỰ KỶ VÀ NGƯỜI RỐI NHIỄU TÂM TRÍ DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KON TUM, GIAI ĐOẠN 2021 - 2025

Thực hiện Quyết định số 1929/QĐ-TTg ngày 25 tháng 11 năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2021 - 2030 (sau đây viết tắt là Chương trình); Công văn số 373/LĐTBXH-BTXH ngày 22 tháng 02 năm 2021 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về việc triển khai Chương trình1.

Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch2 thực hiện Chương trình trên địa bàn tỉnh Kon Tum, giai đoạn 2021 - 2025, cụ thể như sau:

I. MỤC TIÊU

1. Mục tiêu chung

Huy động sự tham gia của xã hội nhất là gia đình, cộng đồng tăng cường trợ giúp về vật chất, tinh thần, chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống; sàng lọc, phát hiện và hỗ trợ can thiệp, phòng ngừa người rối nhiễu tâm trí đặc biệt là trẻ tự kỷ bị tâm thần nặng, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp xã hội đối với người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí trên địa bàn tỉnh.

2. Mục tiêu cụ thể đến năm 2025

- Hàng năm, ít nhất 80% người tâm thần, 80% trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí trên địa bàn tỉnh được tiếp cận các dịch vụ y tế dưới các hình thức khác nhau; 70% trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi được sàng lọc phát hiện sớm dạng khuyết tật phổ tự kỷ và được can thiệp sớm; ít nhất 50 trẻ em tự kỷ nặng được điều trị, giáo dục, phục hồi chức năng và trợ giúp phù hợp tại các cơ sở phục hồi chức năng và trợ giúp xã hội.

- Ít nhất 60% trẻ rối loạn phổ tự kỷ ở độ tuổi mầm non và phổ thông được tiếp cận giáo dục.

- Ít nhất 200 lượt người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí trên địa bàn tỉnh được hỗ trợ hướng nghiệp, lao động trị liệu tại cơ sở trợ giúp xã hội; ít nhất 100 hộ gia đình người rối nhiễu tâm trí trên địa bàn tỉnh có nhu cầu và đủ điều kiện được vay vốn với lãi suất ưu đãi theo quy định.

- 90% người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính được cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí theo quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý khi có nhu cầu.

- Hàng năm, có ít nhất 80% người tâm thần đặc biệt nặng, có hành vi nguy hiểm đến gia đình, cộng đồng và người tâm thần lang thang trên địa bàn tỉnh được tiếp nhận, gửi chăm sóc, phục hồi chức năng3 và cơ sở trợ giúp xã hội có chức năng chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần tại tỉnh (nếu có).

- Phấn đấu để cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí trên địa bàn tỉnh có câu lạc bộ thể dục, thể thao, văn hóa, văn nghệ của người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; thu hút ít nhất 20% người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tham gia tập luyện thể dục, thể thao; 20% người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tham gia văn hóa, văn nghệ và biểu diễn nghệ thuật tại cơ sở

- Ít nhất 60% số người trầm cảm, trẻ em tự kỷ và người bị rối nhiễu tâm trí khác có nguy cơ cao bị tâm thần và người tâm thần được tư vấn, trị liệu tâm lý, phục hồi chức năng xã hội và sử dụng các dịch vụ công tác xã hội khác tại cộng đồng và các cơ sở chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, cơ sở y tế.

- Ít nhất 30% gia đình có người tâm thần, 30% gia đình có trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí có nguy cơ cao bị tâm thần được tập huấn nâng cao nhận thức, kỹ năng về chăm sóc, trợ giúp và phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

- Ít nhất 70% cán bộ, nhân viên công tác xã hội và cộng tác viên công tác xã hội liên quan đến lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần tại cơ sở và cộng đồng được nâng cao năng lực thông qua tập huấn, đào tạo, đào tạo lại bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ.

II. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI

1. Đối tượng: Người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí theo quy định tại Kế hoạch này là những người có vấn đề sức khỏe tâm thần, gồm: tâm thần phân liệt; chứng động kinh, tổn thương não, chậm phát triển trí tuệ, nghiện chất kích thích; rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý; người bị rối loạn stress sau sang chấn tâm lý, là nạn nhân của sự xâm hại, của bạo lực gia đình và học đường; người khuyết tật dạng tâm thần kinh, tâm thần khác.

2. Phạm vi: Kế hoạch được thực hiện trong phạm vi toàn tỉnh, ưu tiên hỗ trợ các địa phương có số người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí, người có nguy cơ tâm thần cao so với dân số.

III. NHIỆM VỤ, GIẢI PHÁP

1. Trợ giúp về y tế

a) Nội dung hoạt động

- Thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách, pháp luật về trợ giúp xã hội, phục hồi chức năng đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; chính sách bảo hiểm y tế cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

- Triển khai thực hiện dịch vụ phát hiện sớm trẻ em tự kỷ, người rối nhiễu tâm trí; tuyên truyền, tư vấn về phục hồi chức năng đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

- Phát triển mạng lưới cung cấp dịch vụ phát hiện sớm, điều trị, trị liệu và phục hồi chức năng đối với trẻ em tự kỷ và người bị rối nhiễu tâm trí theo quy định của pháp luật.

- Triển khai phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng.

b) Đơn vị thực hiện: Sở Y tế chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành có liên quan; Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố triển khai thực hiện thường xuyên.

2. Trợ giúp về giáo dục

a) Nội dung hoạt động

- Thực hiện nghiêm chính sách giáo dục đối với trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí và chính sách ưu đãi cho giáo viên, nhân viên tham gia giáo dục trẻ tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí theo quy định. Thực hiện đúng tiêu chuẩn, tiêu chí cơ sở có hoạt động can thiệp, hỗ trợ giáo dục trẻ tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí theo hướng dẫn của các Bộ, ngành trung ương.

- Hướng dẫn, bồi dưỡng chuyên môn, tổ chức tập huấn cho giáo viên, cán bộ quản lí, nhân viên ngành giáo dục ở các cấp học về hỗ trợ, trợ giúp giáo dục trẻ em tự kỷ, người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí về nghiệp vụ giáo dục trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí.

- Phổ biến, cấp phát tài liệu, sổ tay tuyên truyền đến các gia đình có trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí; nâng cao kiến thức, kỹ năng, hướng dẫn các phương pháp nhận biết và kỹ thuật can thiệp cơ bản đối với trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí trong trường học; phương pháp cung cấp dịch vụ công tác xã hội trong hoạt động chăm sóc, giáo dục cho người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí, đặc biệt là trẻ em tự kỷ.

- Triển khai có hiệu quả hệ thống dịch vụ và mô hình giáo dục trẻ em tự kỷ, người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí tại địa phương, phù hợp với nhu cầu đa dạng của trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí: Phát hiện sớm, can thiệp sớm, giáo dục hòa nhập, giáo dục chuyên biệt, giáo dục trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí tại cơ sở trợ giúp xã hội, gia đình và cộng đồng.

- Rà soát, cập nhật, quản lý dữ liệu về giáo dục đặc biệt của trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí vào phần mềm quản lý hệ thống hỗ trợ giáo dục cho trẻ em tự kỷ và người chưa thành niên rối nhiễu tâm trí theo quy định.

b) Đơn vị thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với các Sở, ban, ngành có liên quan và Uỷ ban nhân dân các huyện, thành phố triển khai thực hiện thường xuyên.

3. Trợ giúp hướng nghiệp, lao động trị liệu, hỗ trợ sinh kế và văn hóa, thể thao

a) Nội dung hoạt động

Triển khai hướng nghiệp, tổ chức lao động trị liệu, tổ chức các mô hình câu lạc bộ, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao nhằm phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại các cơ sở trợ giúp xã hội, cụ thể:

- Hướng nghiệp, tổ chức lao động trị liệu, văn hóa và thể thao phù hợp cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại các cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở phục hồi chức năng.

- Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ viên chức, nhân viên hướng dẫn tổ chức lao động trị liệu cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí (sau khi Trung tâm Chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tỉnh được thành lập);

- Triển khai thí điểm mô hình hướng nghiệp, tổ chức lao động trị liệu cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại tỉnh (nếu được Trung ương hỗ trợ, lựa chọn).

- Xây dựng thí điểm mô hình hỗ trợ sinh kế đối với gia đình người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; xây dựng mô hình hỗ trợ gia đình có người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí khởi nghiệp.

- Ưu tiên hỗ trợ gia đình người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí được vay vốn ưu đãi để tạo việc làm và mở rộng việc làm.

b) Đơn vị thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Hội Bảo vệ quyền trẻ em và Bảo trợ người khuyết tật; Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh; các sở, ban, ngành có liên quan và Uỷ ban nhân dân các huyện, thành phố triển khai thực hiện.

4. Phát triển mạng lưới các cơ sở trợ giúp xã hội làm nhiệm vụ chăm sóc, giáo dục phục hồi chức năng đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí

a) Nội dung hoạt động

- Phát triển mạng lưới các cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc, giáo dục và phục hồi chức năng cho người tâm thần và rối nhiễu tâm trí nặng (công lập và ngoài công lập); Trong đó, ưu tiên thành lập Trung tâm Chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tỉnh (khi đủ điều kiện).

- Tiếp tục đề nghị Trung ương hỗ trợ xây dựng Trung tâm Chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tỉnh và hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật và trang thiết bị cho cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc, giáo dục và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí đạt tiêu chuẩn nhà nước quy định, bảo đảm có các phân khu chức năng, các hạng mục công trình đáp ứng hoạt động chăm sóc, giáo dục, phục hồi chức năng, trị liệu và cung cấp dịch vụ công tác xã hội.

b) Đơn vị thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành có liên quan triển khai thực hiện.

5. Nâng cao năng lực đội ngũ công chức, viên chức và cộng tác viên

a) Nội dung hoạt động

- Liên kết, phối hợp với các Trường Đại học Y để đào tạo Bác sĩ và đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng, sàng lọc phát hiện sớm và chăm sóc sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ và rối nhiễu tâm trí cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhân viên y tế và cộng tác viên công tác xã hội trên địa bàn tỉnh.

- Tổ chức tập huấn, học tập, trao đổi kinh nghiệm cho đội ngũ cán bộ, nhân viên, cộng tác viên và gia đình đối tượng về kỹ năng, phương pháp chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; kỹ năng vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu về sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ; khảo sát, đánh giá giữa kỳ, cuối kỳ, chuyên đề về sức khỏe tâm thần.

b) Đơn vị thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với Sở Y tế, Sở Giáo dục và Đào tạo, Trường Cao đẳng Cộng đồng Kon Tum và các đơn vị, địa phương có liên quan triển khai thực hiện thường xuyên.

6. Truyền thông, nâng cao nhận thức

a) Nội dung hoạt động

- Tổ chức các hoạt động truyền thông phù hợp nhằm nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và cộng đồng xã hội về vai trò, vị trí hệ thống trợ giúp xã hội; kỹ năng chăm sóc sức khỏe tâm thần; chăm sóc, giáo dục và phục hồi chức năng đối với trẻ tự kỷ và đối tượng khác.

- Phát hành sổ tay hướng dẫn kỹ năng chăm sóc và phục hồi chức năng sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu, phổ biến pháp luật, chia sẻ thông tin và kinh nghiệm về lĩnh vực trợ giúp xã hội chăm sóc và phục hồi chức năng về sức khỏe tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí cho cán bộ, nhân viên và cộng tác viên.

b) Đơn vị thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông; các sở, ban, ngành có liên quan và Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố triển khai thực hiện thường xuyên.

7. Theo dõi, giám sát, đánh giá kết quả, hiệu quả thực hiện

a) Nội dung hoạt động

- Theo dõi, kiểm tra, giám sát, đánh giá công tác trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí (đầu vào, hoạt động, đầu ra) và đánh giá kết quả, tác động, bảo đảm thông tin được tổng hợp từ cấp quản lý và cơ quan thực hiện Chương trình. Định kỳ hoặc đột xuất (khi có yêu cầu) tổng hợp báo cáo kết quả thực hiện trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí theo theo hướng dẫn của Trung ương.

- Hằng năm tổ chức đánh giá kết quả, hiệu quả thực hiện Kế hoạch này; trên cơ sở đó, đề xuất, kiến nghị cấp có thẩm quyền có giải pháp, cơ chế, chính sách phát triển hệ thống trợ giúp xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm thần phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh.

b) Đơn vị thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì phối hợp với các sở, ban, ngành có liên quan; Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố triển khai thực hiện.

IV. KINH PHÍ THỰC HIỆN

1. Ngân sách địa phương: Được bố trí, cân đối trong kinh phí hoạt động thường xuyên hàng năm của từng cơ quan, đơn vị, địa phương theo phân cấp ngân sách nhà nước hiện hành.

2. Ngân sách Trung ương: Đề nghị Chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các Bộ, ngành có liên quan xem xét, tiếp tục hỗ trợ kinh phí để địa phương có đủ nguồn lực thực hiện Kế hoạch này.

3. Vận động xã hội hóa: Các nguồn vốn viện trợ, tài trợ; các nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài và những nguồn vốn hợp pháp khác và lồng ghép kinh phí từ các chương trình, dự án, đề án có liên quan (nếu có).

V. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội

- Làm cơ quan đầu mối, giúp Ủy ban nhân dân tỉnh theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn, kiểm tra việc triển khai thực hiện Kế hoạch này.

- Hằng năm, chủ trì, phối hợp với các đơn vị, địa phương có liên quan xây dựng Kế hoạch cụ thể và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao.

- Định kỳ sơ kết, đánh giá và tổng hợp báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội theo quy định; tham mưu Uỷ ban nhân dân tỉnh tổ chức tổng kết thực hiện Chương trình theo hướng dẫn của Trung ương.

2. Sở Kế hoạch và Đầu tư: Chủ trì, phối hợp các Sở, ban, ngành và Uỷ ban nhân dân các huyện, thành phố và các đơn vị liên quan vận động các nguồn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và các nguồn vốn hợp pháp khác để tham mưu thực hiện Kế hoạch.

3. Sở Tài chính: Phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội rà soát, cân đối trong dự toán chi sự nghiệp đảm bảo xã hội hàng năm của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, kết hợp nguồn ngân sách cấp huyện theo phân cấp để triển khai thực hiện Kế hoạch theo quy định.

4. Sở Y tế: Cĕn cứ nhiệm vụ được giao chủ động phối hợp với các đơn vị, địa phương xây dựng kế hoạch cụ thể và tổ chức thực hiện nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ về y tế, đảm bảo đạt mục tiêu đề ra tại Kế hoạch này. Đồng thời, phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội triển khai các nhiệm vụ có liên quan.

5. Sở Giáo dục và Đào tạo: Cĕn cứ nhiệm vụ được giao chủ động phối hợp với các đơn vị, địa phương xây dựng kế hoạch cụ thể và tổ chức thực hiện nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ về giáo dục, đảm bảo đạt mục tiêu đề ra tại Kế hoạch này. Đồng thời, phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội triển khai các nhiệm vụ có liên quan.

6. Trường Cao đẳng Cộng đồng Kon Tum: Theo chức năng, nhiệm vụ của đơn vị chủ động nghiên cứu đổi mới, hoàn thiện chương trình, nội dung đào tạo kỹ năng chuyên sâu về công tác xã hội lâm sàng trong chăm sóc sức khoẻ tâm thần, trẻ em tự kỷ và rối nhiễu tâm trí cho sinh viên ngành công tác xã hội. Liên kết, phối hợp, đào tạo nâng cao cho cán bộ y tế, cán bộ và nhân viên ngành Lao động - Thương binh và Xã hội.

7. Sở Thông tin và Truyền thông: Chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan báo chí, truyền thông trên địa bàn đẩy mạnh công tác tuyên truyền về trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng.

8. Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch: Phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn tổ chức các mô hình câu lạc bộ, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao nhằm phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tại các cơ sở trợ giúp xã hội và tại cộng đồng.

9. Sở Tư pháp: Triển khai thực hiện Chương trình trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật nói chung và thân nhân người tâm thần, trẻ em tự kỷ, người bị rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính nói riêng theo quy định.

10. Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố: Căn cứ tình hình thực tế của địa phương và Kế hoạch này, khẩn trương xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện; Chủ động bố trí ngân sách, nhân lực, lồng ghép kinh phí các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình, đề án có liên quan đảm bảo thực hiện hiệu quả Chương trình tại địa phương.

11. Đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội tỉnh: Theo chức năng, nhiệm vụ phối hợp với các đơn vị, địa phương triển khai thực hiện Kế hoạch này; tăng cường công tác tuyên truyền, vận động hội viên, đoàn viên và Nhân dân tham gia trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; Tổ chức giám sát việc thực hiện Kế hoạch này và các chủ trương, chính sách có liên quan trên địa bàn tỉnh.

12. Hội Bảo vệ quyền trẻ em và Bảo trợ người khuyết tật tỉnh: Phối hợp công tác tuyên truyền, vận động nguồn lực (từ các tổ chức, cá nhân, các nhà hảo tâm) để hỗ trợ sinh kế, tạo việc làm cho các gia đình có người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí.

Căn cứ nội dung Kế hoạch các sở, ngành đoàn thể cấp tỉnh, các địa phương chủ động triển khai thực hiện; định kỳ 6 tháng (trước ngày 15 tháng 6) và hằng năm (trước ngày 15 tháng 11) báo cáo kết quả thực hiện về Sở Lao động - Thương binh và Xã hội để tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh.

Quá trình thực hiện Kế hoạch, nếu có vướng mắc kịp thời phản ánh về Sở Lao động - Thương binh và Xã hội để tổng hợp, báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh xem xét, điều chỉnh phù hợp./.

PHỤ LỤC

KẾT QUẢ THỰC HIỆN GIAI ĐOẠN 2016 - 2020
(Kèm theo Kế hoạch số 1612 /KH-UBND ngày 19/5/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum)

I. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC

1. Văn bản quản lý nhà nước: Trong giai đoạn 2016 - 2020, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành các văn bản1 chỉ đạo triển khai công tác trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng. Theo đó các sở, ban, ngành liên quan ban hành Văn bản hướng dẫn; Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện tại địa phương.

2. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành

Công tác truyền thông được quan tâm thực hiện bằng nhiều hình thức phù hợp như đăng tin, bài, phóng sự trên Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, Báo Kon Tum tuyên truyền công tác trợ giúp người khuyết tật trong đó có người tâm thần trên địa bàn tỉnh Kon Tum2.

Toàn tỉnh đã phát hành 10.850 tờ rơi “Công tác xã hội với sức khoẻ tâm thần” cho các huyện, thành phố và các xã, phường, thị trấn nhằm tuyên truyền, nâng cao kiến thức, kỹ năng chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho gia đình và cộng đồng. Đồng thời, phổ biến đầy đủ các phương pháp phòng ngừa khuyết tật; phòng chống phân biệt đối xử đối với người khuyết tật; các cơ quan truyền thông địa phương kịp thời nêu gương các điển hình về công tác bảo trợ người khuyết tật hòa nhập cộng đồng và để họ tự phấn đấu vươn lên.... góp phần nâng cao nhận thức chung của toàn xã hội, nhất là người đứng đầu các cơ quan trong hệ thống chính trị về phục hồi chức năng trong cộng đồng cho người khuyết tật.

3. Trợ giúp về y tế

Ngành y tế đã thực hiện tốt công tác trợ giúp về y tế, cụ thể: 100% bệnh nhân (tâm thần phân liệt, động kinh, trầm cảm) trên địa bàn tỉnh được lập hồ sơ bệnh án chuyển về quản lý điều trị tại cộng đồng; điều trị ổn định, chống tái phát cho trên 85% bệnh nhân mới được phát hiện; giảm tỷ lệ bệnh nhân tâm thần có hành vi gây rối dưới 30%; giảm tỷ lệ bệnh nhân tâm thần gây nguy hại dưới 25%; phục hồi chức năng, giảm tỷ lệ mạn tính, tàn phế dưới 20% số bệnh nhân được phát hiện và quản lý.

Trong giai đoạn, toàn tỉnh có 631 bệnh nhân được khám, phát hiện mới và lập hồ sơ bệnh án đưa vào quản lý3. Bình quân mỗi năm có từ 1.100 đến 1.350 người được quản lý điều trị, phục hồi chức năng tâm lý xã hội.

Đến năm 2020, mạng lưới các xã triển khai quản lý bệnh tâm thần, động kinh và trầm cảm đạt tỷ lệ cụ thể: 100% số xã triển khai quản lý bệnh tâm thần phân liệt; 81,37% số xã triển khai quản lý bệnh động kinh; 21,56% số xã triển khai quản lý bệnh trầm cảm; 91,17% số bệnh nhân được điều trị ổn định trong cộng đồng.

4. Trợ giúp về giáo dục

Ngành Giáo dục - Đào tạo đã thực hiện tốt công tác trợ giúp về giáo dục, cụ thể: Thực hiện thống kê trong các cơ sở giáo dục về thực trạng trẻ khuyết tật của địa phương, huy động trẻ khuyết tật ra lớp, thống kê số lượng học sinh khuyết tật trong độ tuổi mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông, trong đó thống kê cụ thể số học sinh khuyết tật hiện đang học tại các trường. Theo đó xây dựng kế hoạch hỗ trợ phù hợp; thực hiện việc miễn giảm các khoản đóng góp theo quy định; vận động các tổ chức, cá nhân hỗ trợ học bổng, sách vở, đồ dùng học tập, áo quần,.... cho trẻ khuyết tật có hoàn cảnh khó khăn đến trường. Các đơn vị lựa chọn nội dung tích hợp, lồng ghép kĩ năng sống trong giảng dạy đối với trẻ khuyết tật, tập trung vào các kĩ năng tự phục vụ cho học sinh. Các trường tổ chức cho giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn xây dựng sinh hoạt chuyên đề về công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật để trao đổi kinh nghiệm; thành lập tổ tư vấn về giáo dục hòa nhập theo trường hoặc cụm trường, củng cố, mở rộng tổ tư vấn để tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá, tư vấn, hỗ trợ việc thực hiện công tác giáo dục trẻ khuyết tật tại các cơ sở giáo dục; lồng ghép nội dung bồi dưỡng về giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật vào các hoạt động chuyên môn tại đơn vị; tăng cường làm đồ dùng dạy học trực quan, dạy học ứng dụng công nghệ thông tin để phát huy hiệu quả nâng dần chất lượng học tập cho học sinh khuyết tật; tuyên dương, nhân rộng những gương điển hình trong công tác giáo dục hòa nhập.

5. Phát triển mạng lưới các cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc và phục hồi chức năng cho đối tượng; xây dựng mô hình phòng và trị liệu rối nhiễu tâm trí

Tỉnh Kon Tum chưa có cơ sở trợ giúp xã hội có chức năng chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí, vì vậy từ năm 2014 đến nay Ủy ban nhân dân tỉnh giao Sở Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh Đắk Lắk ký kết hợp đồng chăm sóc và điều trị cho người khuyết tật dạng thần kinh tâm thần đặc biệt nặng thuộc hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn của tỉnh, người tâm thần có hành vi kích động, gây nguy hiểm cho gia đình và xã hội4.

6. Nâng cao năng lực đội ngũ công chức, viên chức và cộng tác viên

Trong giai đoạn 2016-2020, toàn tỉnh có hơn 2.000 lượt cán bộ, nhân viên, cộng tác viên làm công tác Lao động - Thương binh và Xã hội, Y tế, Giáo dục và Đào tạo các cấp; đại diện hộ gia đình có người khuyết tật thần kinh, tâm thần được tham gia tập huấn về kiến thức bổ sung dinh dưỡng, phương pháp, kỹ năng chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí tại gia đình và cộng đồng; cách khám phát hiện các dạng tật, điều tra khảo sát phân loại và quản lý người khuyết tật trên địa bàn, bồi dưỡng kỹ năng điều tra, phát hiện sớm, can thiệp sớm trẻ khuyết tật như trẻ động kinh, tâm thần, bại não, tự kỷ5, triển khai mới về quản lý bệnh động kinh, trầm cảm; phát hiện sớm trẻ khuyết tật để can thiệp phục hồi chức năng sớm6...

Ngoài ra, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Y tế đã cử 41 công chức, viên chức đang công tác trong ngành tham gia các khoá đào tạo cán bộ quản lý trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần, khoá đào tạo nghiệp vụ công tác xã hội với trẻ tự kỷ do trung ương tổ chức.

7. Kinh phí thực hiện

Kinh phí triển khai thực hiện liên quan đến trợ giúp người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí trong giai đoạn 2016-2020 khoảng 4.861 triệu đồng, trong đó:

- Kinh phí do ngành Lao động - Thương binh và Xã hội thực hiện là 1.870 triệu đồng.Trong đó: Ngân sách Trung ương: 270 triệu đồng7; Ngân sách địa phương: 1.600 triệu đồng8.

- Kinh phí do ngành Y tế triển khai thực hiện khoảng 2.991 triệu đồng. Trong đó: Ngân sách Trung ương: 1.558 triệu đồng; Ngân sách địa phương: 1.433 triệu đồng.

Ngoài ra, các đơn vị, địa phương đã lồng ghép triển khai các hoạt động từ nguồn kinh phí các Chương trình, dự án có liên quan.

II. KHÓ KHĂN, VƯỚNG MẮC

1. Giai đoạn 2016-2020, tại tỉnh Kon Tum chưa đủ điều kiện để xây dựng cơ sở phòng và trị liệu rối nhiễu tâm trí; cơ sở chăm sóc, phục hồi chức năng cho người khuyết tật dạng thần kinh tâm thần là đối tượng lang thang, thường xuyên lên cơn kích động, có hành vi gây nguy hiểm cho gia đình, cộng đồng; đối tượng thuộc diện gia đình chính sách, hộ nghèo và hộ cận nghèo, hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn của tỉnh. Hiện nay, tỉnh Kon Tum đang gửi 30 đối tượng tâm thần nặng đi chăm sóc, phục hồi chức năng tại Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh Đăk Lăk.

2. Kinh phí triển khai Đề án trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí chưa đáp ứng đủ nhu cầu; kinh phí Trung ương bổ sung có mục tiêu (phạm vi chi tập huấn),việc triển khai các nhiệm vụ đề ra chủ yếu sử dụng kinh phí lồng ghép từ các chương trình, đề án liên quan nên hiệu quả chưa cao.

3. Đội ngũ cán bộ y tế làm công tác điều trị, chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí ở các cấp còn ít. Hiện tại chỉ có tuyến tỉnh có bác sĩ chuyên khoa tâm thần, ở cấp huyện và cấp xã chủ yếu là cán bộ kiêm nhiệm. Một số thuốc an thần kinh do phân tuyến kỹ thuật nên người bệnh không thể nhận được tại trạm y tế.

4. Người khuyết tật dạng thần kinh, tâm thần đa phần thuộc hộ nghèo, kinh tế khó khăn và thường mắc các bệnh mãn tính kèm theo nên cũng gặp khó khăn trong quá trình điều trị phục hồi chức năng, cũng như ít được sự quan tâm chăm sóc của người thân, hạn chế về nhận thức dẫn đến hạn chế cơ hội tiếp cận các chính sách của Nhà nước về y tế9, giáo dục, văn hoá, thể thao, du lịch./.