Kính gửi: Bộ Công Thương

Bộ Tài chính (Cục Thuế) nhận được công văn số 1176/CCTKV.XI-TTKT1 ngày 25/4/2025, công văn số 26/HTI-KTR1 ngày 07/7/2025 của Thuế tỉnh Hà Tĩnh về xác định thời điểm kê khai nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) từ chuyển nhượng vốn. Về vấn đề này, Bộ Tài chính (Cục Thuế) xin trao đổi với Quý Bộ như sau:

I. Nội dung vướng mắc

Công ty CLP Vietnam (VAPCO) Limited thành lập tại Hongkong và Công ty DGA Vung Ang 2 B.V. thành lập tại Hà Lan, mỗi bên sở hữu 50% vốn của Công ty TNHH OneEnergy Asia (gọi tắt là 1EA) - Doanh nghiệp được thành lập tại Quần đảo Cayman. 1EA đầu tư 100% vốn vào Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng II (gọi tắt là VAPCO).

Ngày 11/12/2018, CLP Vietnam (VAPCO) Limited (gọi tắt là CLP) và DGA Vung Ang 2 B.V. (gọi tắt là DGA) ký hợp đồng mua bán cổ phần với Chugoku Electric Power International Netherlands B.V (gọi tắt là Chugoku) mỗi bên chuyển nhượng 10% vốn cổ phần cho Chugoku.

Căn cứ vào các điều khoản của Hợp đồng mua bán cổ phần được ký kết, việc thanh toán được chia thành 3 giai đoạn: Giai đoạn đặt cọc; Giai đoạn thanh toán vào ngày hoàn tất giao dịch (giao nhận cổ phần và thực hiện thủ tục đăng ký cổ phần tại Cayman); Giai đoạn thanh toán cuối cùng (gắn với điều kiện hợp đồng BOT được ký kết).

Theo trích lục từ sổ sách của Công ty TNHH OneEnergy Asia được lưu ở Cơ quan Đăng ký tại Quần đảo Cayman (Hồ sơ do CLP Vietnam (VAPCO) Limited cung cấp khi làm thủ tục áp dụng Hiệp định tránh đánh thuế hai lần đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn): Chugoku Electric Power International Netherlands B.V là thành viên của Công ty tại ngày 20/03/2019, sau khi việc hoàn thành chuyển nhượng 20% vốn cổ phần của Công ty từ CLP Vietnam (VAPCO) Limited (10%) và DGA Vung Ang 2 B.V. (10%) cho Chugoku Electric Power International Netherlands B.V.

Theo quy định tại điểm b khoản 7 Điều 16 Thông tư số 151/2014/TT-BTC ngày 10/10/2014 của Bộ Tài chính thì:

“b) Tổ chức nước ngoài kinh doanh tại Việt Nam hoặc có thu nhập tại Việt Nam (gọi chung là nhà thầu nước ngoài) mà tổ chức này không hoạt động theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp có hoạt động chuyển nhượng vốn thì khai thuế thu nhập doanh nghiệp theo từng lần phát sinh.

Tổ chức, cá nhân nhận chuyển nhượng vốn có trách nhiệm xác định, kê khai, khấu trừ và nộp thay tổ chức nước ngoài số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp. Trường hợp bên nhận chuyển nhượng vốn cũng là tổ chức nước ngoài không hoạt động theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp thì doanh nghiệp thành lập theo pháp luật Việt Nam nơi các tổ chức nước ngoài đầu tư vốn có trách nhiệm kê khai và nộp thay số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp từ hoạt động chuyển nhượng vốn của tổ chức nước ngoài.

Thời hạn nộp hồ sơ khai thuế là ngày thứ 10 (mười) kể từ ngày cơ quan có thẩm quyền chuẩn y việc chuyển nhượng vốn, hoặc ngày thứ 10 (mười) kể từ ngày các bên thỏa thuận chuyển nhượng vốn tại hợp đồng chuyển nhượng vốn đối với trường hợp không phải chuẩn y việc chuyển nhượng vốn. ...”

Tuy nhiên, không thực hiện theo quy định nêu trên, CLP và DGA thực hiện kê khai thuế TNDN từ chuyển nhượng vốn theo từng lần phát sinh vào ngày 22/11/2021 (Giai đoạn thanh toán cuối cùng, khi hợp đồng BOT được ký kết). Doanh nghiệp giải trình như sau:

- Thu nhập chịu thuế từ hoạt động chuyển nhượng vốn chỉ có thể được xác định một cách đầy đủ và chính xác tại thời điểm ký kết hợp đồng BOT, bởi đây là điều kiện then chốt làm phát sinh nghĩa vụ thanh toán phần giá trị còn lại của hợp đồng chuyển nhượng cổ phần. Việc hoàn tất hợp đồng BOT được xem là yếu tố quyết định để xác lập giá trị cuối cùng của giao dịch, từ đó làm cơ sở ghi nhận thu nhập. Trên cơ sở đó, doanh nghiệp cho rằng nghĩa vụ kê khai thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ phát sinh vào ngày thanh toán cuối cùng - ngày 22/11/2021, khi toàn bộ các điều kiện trong hợp đồng đã được đáp ứng và giá trị chuyển nhượng mới được xác lập một cách rõ ràng.

- Doanh nghiệp lập luận rằng việc thực hiện kê khai thuế tại thời điểm này là phù hợp với thực tế phát sinh thu nhập, bảo đảm nguyên tắc ghi nhận doanh thu đúng kỳ theo bản chất kinh tế của giao dịch, cụ thể:

+ Tại ngày 20/03/2019, mặc dù Bên Mua được đăng ký vào danh sách cổ đông của 1EA nhưng tại thời điểm này chưa phát sinh lợi nhuận (lãi trên chuyển nhượng vốn) vì chưa đáp ứng được điều kiện để được hưởng Khoản thanh toán cuối cùng do vậy chưa phát sinh nghĩa vụ thuế. Doanh nghiệp cho rằng việc kê khai thuế TNDN từ chuyển nhượng vốn của Bên Bán thông qua Doanh nghiệp, tại thời điểm Giao dịch phát sinh lợi nhuận là hoàn toàn tuân thủ với tinh thần của Thông tư 78/2014/TT-BTC ngày 18/06/2014 của Bộ Tài Chính. Ngoài ra, việc chi trả khoản Thanh toán cuối cùng phụ thuộc vào việc VAPCO thành công thu xếp được tài chính cho dự án (Điều kiện tiên quyết cho việc thu xếp Tài chính). Do vậy, tại thời điểm ký Hợp đồng và thời điểm Bên Mua nhận chuyển nhượng cổ phần, Bên Bán chưa chắc chắn có thể nhận được Khoản thanh toán cuối cùng hay không. Chỉ khi VAPCO ký được Hợp đồng BOT và Đóng tài chính (bên cho vay thực hiện giải ngân khoản đầu tiên) thực sự diễn ra thì khoản Thanh Toán Cuối Cùng mới được thực hiện. Chỉ khi Bên Bán nhận được Khoản thanh toán cuối thì mới phát sinh lợi nhuận và nghĩa vụ thuế.

+ Thêm nữa, tại ngày 11/10/2021, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo thuộc Bộ Công Thương mới có Công văn số 1932/ĐL-BOT ngày 11/10/2021 gửi 1EA và VAPCO thông báo không phản đối việc thay đổi cổ đông sở hữu 1EA. Do vậy, có thể nói ràng sau khi Công văn của Bộ Công Thương được ban hành, Bên Mua mới chính thức được chính phủ Việt Nam công nhận là nhà đầu tư mới của VAPCO. Nên việc kê khai thuế mới được thực hiện sau những mốc thời điểm quan trọng và tiên quyết này.

II. Vấn đề Cục Thuế xin ý kiến

- Tại khoản 1 Điều 1 Nghị định số 12/2015/NĐ-CP ngày 12/02/2015 quy định chi tiết thi hành Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của các Luật về thuế và sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định về thuế quy định:

““1. Sửa đổi, bổ sung Khoản 3 Điều 3 như sau:

“3 Thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam của các doanh nghiệp nước ngoài quy định tại các Điểm c, d Khoản 2 Điều 2 Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp là thu nhập nhận được có nguồn gốc từ Việt Nam từ hoạt động cung ứng dịch vụ, cung cấp và phân phối hàng hóa, cho vay vốn, tiền bản quyền cho tổ chức cá nhân Việt Nam hoặc cho tổ chức, cá nhân nước ngoài đang kinh doanh tại Việt Nam hoặc từ chuyển nhượng vốn, dự án đầu tư, quyền góp vốn, quyền tham gia các dự án đầu tư, quyền thăm dò, khai thác, chế biến tài nguyên khoáng sản tại Việt Nam, không phụ thuộc vào địa điểm tiến hành kinh doanh.

…”

- Tại điểm b khoản 7 Điều 16 Thông tư số 151/2014/TT-BTC ngày 10/10/2014 của Bộ Tài chính quy định:

“b) Tổ chức nước ngoài kinh doanh tại Việt Nam hoặc có thu nhập tại Việt Nam (gọi chung là nhà thầu nước ngoài) mà tổ chức này không hoạt động theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp có hoạt động chuyển nhượng vốn thì khai thuế thu nhập doanh nghiệp theo từng lần phát sinh.

Tổ chức, cá nhân nhận chuyển nhượng vốn có trách nhiệm xác định, kê khai, khấu trừ và nộp thay tổ chức nước ngoài số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp. Trường hợp bên nhận chuyển nhượng vốn cũng là tổ chức nước ngoài không hoạt động theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp thì doanh nghiệp thành lập theo pháp luật Việt Nam nơi các tổ chức nước ngoài đầu tư vốn có trách nhiệm kê khai và nộp thay số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp từ hoạt động chuyển nhượng vốn của tổ chức nước ngoài.

Thời hạn nộp hồ sơ khai thuế là ngày thứ 10 (mười) kể từ ngày cơ quan có thẩm quyền chuẩn y việc chuyển nhượng vốn, hoặc ngày thứ 10 (mười) kể từ ngày các bên thỏa thuận chuyển nhượng vốn tại hợp đồng chuyển nhượng vốn đối với trường hợp không phải chuẩn y việc chuyển nhượng vốn.

…”

- Tại khoản 1 Điều 5 Thông tư số 78/2014/TT-BTC ngày 18/6/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Nghị định số 218/2013/NĐ-CP ngày 26/12/2013 của Chính phủ quy định và hướng dẫn thi hành Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định:

“1. Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế được xác định như sau:

Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế là toàn bộ tiền bán hàng hóa, tiền gia công, tiền cung cấp dịch vụ bao gồm cả khoản trợ giá, phụ thu, phụ trội mà doanh nghiệp được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

…”

-Tại khoản 1 Điều 14 Thông tư số 78/2014/TT-BTC ngày 18/6/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Nghị định số 218/2013/NĐ-CP ngày 26/12/2013 của Chính phủ quy định và hướng dẫn thi hành Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định:

“Thu nhập từ chuyển nhượng vốn của doanh nghiệp là thu nhập có được từ chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ số vốn của doanh nghiệp đã đầu tư cho một hoặc nhiều tổ chức, cá nhân khác (bao gồm cả trường hợp bán doanh nghiệp). Thời điểm xác định thu nhập từ chuyển nhượng vốn là thời điểm chuyển quyền sở hữu vốn.

…”

- Tại điểm c khoản 2 Điều 14 Thông tư số 78/2014/TT-BTC ngày 18/6/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Nghị định số 218/2013/NĐ-CP ngày 26/12/2013 của Chính phủ quy định và hướng dẫn thi hành Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định:

“c) Đối với tổ chức nước ngoài kinh doanh tại Việt Nam hoặc có thu nhập tại Việt Nam mà tổ chức này không hoạt động theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp (gọi chung là nhà thầu nước ngoài) có hoạt động chuyển nhượng vốn thì thực hiện kê khai, nộp thuế như sau:

Tổ chức, cá nhân nhận chuyển nhượng vốn có trách nhiệm xác định, kê khai, khấu trừ và nộp thay tổ chức nước ngoài số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp. Trường hợp bên nhận chuyển nhượng vốn cũng là tổ chức nước ngoài không hoạt động theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp thì doanh nghiệp thành lập theo pháp luật Việt Nam nơi các tổ chức nước ngoài đầu tư vốn có trách nhiệm kê khai và nộp thay số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp từ hoạt động chuyển nhượng vốn của tổ chức nước ngoài.

Việc kê khai thuế, nộp thuế được thực hiện theo quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý thuế.”

Căn cứ các quy định nêu trên và đối chiếu với trường hợp chuyển nhượng vốn tại Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng II, Cục Thuế thấy rằng:

1. Quy định tại luật thuế

Theo báo cáo của Thuế tỉnh Hà Tĩnh, Công ty CLP Vietnam (VAPCO) Limited và Công ty DGA Vung Ang 2 B.V. là hai tổ chức kinh tế nước ngoài đầu tư dự án Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng II tại Việt Nam thông qua Công ty TNHH OneEnergy Asia (được thành lập tại Cayman) có hoạt động chuyển nhượng vốn thì thuộc trường hợp khai nộp thuế TNDN theo từng lần phát sinh. Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng II có trách nhiệm kê khai và nộp thay số thuế TNDN phải nộp từ hoạt động chuyển nhượng vốn của Công ty CLP Vietnam (VAPCO) Limited và Công ty DGA Vung Ang 2 B.V. theo quy định tại Thông tư số 151/2014/TT-BTC.

Về nguyên tắc, thời điểm xác định thu nhập từ chuyển nhượng vốn là thời điểm chuyển quyền sở hữu vốn, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền theo quy định của pháp luật thuế. Theo trình bày của Thuế tỉnh Hà Tĩnh tại công văn số 1176/CCTKV.XI-TTKT 1, CLP Vietnam (VAPCO) Limited và DGA Vung Ang 2 B.V. thực hiện ký hợp đồng chuyển nhượng vốn với Chugoku Electric Power International Netherlands B.V vào ngày 11/12/2018, tại đây, thỏa thuận việc thanh toán được chia thành 3 giai đoạn: giai đoạn đặt cọc, giai đoạn thanh toán vào ngày hoàn tất giao dịch (giao nhận cổ phần và thực hiện thủ tục đăng ký cổ phần tại Cayman) và giai đoạn thanh toán cuối cùng (gắn với điều kiện hợp đồng BOT được ký kết). Thực hiện theo hợp đồng trên, Chugoku Electric Power International Netherlands B.V được đăng ký là thành viên của Công ty TNHH OneEnergy Asia (thủ tục đăng ký thực hiện tại Cayman) vào ngày 20/03/2019, sau khi hoàn thành chuyển nhượng 20% vốn cổ phần của OneEnergy Asia từ CLP Vietnam (VAPCO) Limited (10%) và DGA Vung Ang 2 B.V. (10%) cho Chugoku Electric Power International Netherlands B.V. Như vậy, thời điểm xác định thu nhập từ chuyển nhượng vốn trong trường hợp này là ngày các bên thỏa thuận chuyển giao quyền sở hữu vốn tại hợp đồng chuyển nhượng, có thể được xem là ngày 20/3/2019 - ngày chuyển quyền sở hữu 20% vốn tại OneEnergy Asia từ CLP Vietnam (VAPCO) Limited và DGA Vung Ang 2 B.V. sang cho Chugoku khi Chugoku chính thức được công nhận là thành viên Công ty TNHH OneEnergy Asia theo pháp luật Cayman mà không phụ thuộc vào thời điểm Chugoku thanh toán giai đoạn cuối cùng theo hợp đồng chuyển nhượng vốn đã ký kết. Theo đó, việc doanh nghiệp thực hiện kê khai thuế TNDN từ hoạt động chuyển nhượng vốn trên vào ngày 22/11/2021 tại thời điểm thanh toán cuối cùng khi hợp đồng BOT được ký kết là chưa phù hợp theo quy định của pháp luật thuế.

Theo quy định tại Điều 14 Thông tư số 78/2014/TT-BTC, Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng II có trách nhiệm kê khai và nộp thay số thuế phải nộp từ hoạt động chuyển nhượng vốn của Công ty CLP Vietnam (VAPCO) Limited và Công ty DGA Vung Ang 2 B.V. tương ứng với toàn bộ giá trị hợp đồng chuyển nhượng vốn theo thực tế thời điểm chuyển quyền sở hữu vốn phát sinh từ hợp đồng chuyển nhượng vốn đã ký kết. Trong trường hợp tại thời điểm chuyển quyền sở hữu vốn, giá trị chuyển nhượng chưa được xác định chính thức do phụ thuộc vào điều kiện ký kết hợp đồng BOT thì Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng II có thể thực hiện kê khai điều chỉnh bổ sung vào kỳ tính thuế tương ứng với thời điểm chuyển quyền sở hữu vốn.

2. Thỏa thuận giữa các bên liên quan đến hợp đồng BOT

Tại văn bản giải trình của Công ty kèm theo công văn số 26/HTI-KTR1 ngày 07/7/2025 của Thuế tỉnh Hà Tĩnh, Công ty có nêu:

Theo Khoản (a).(ii), Điều 26.8 (về Chuyển nhượng vốn) tại Hợp đồng BOT được ký kết ngày 15/12/2020, “(ii) Nhà Đầu tư chuyển nhượng hoặc cổ đông của Nhà Đầu tư chuyển nhượng trước hết phải có được phê duyệt trước của Bộ Công Thương, phê duyệt này không thể từ chối hoặc trì hoãn bất hợp lý, với điều kiện là sự chấp thuận có thể không được đưa ra nếu có bất kỳ quan ngại nào được nêu ra bởi Bộ Tài chính hay bất kỳ Cơ quan Nhà nước Việt Nam có thẩm quyền nào về việc nộp thuế bao gồm cả việc nếu không có khoản thuế đánh trên thu nhập từ chuyển nhượng vốn nào được nộp tại Việt Nam nhưng những khoản thuế đó đáng lẽ sẽ phải nộp nếu việc chuyển nhượng diễn ra ở Việt Nam...

…

Quy trình tương tự như trên được áp dụng đối với việc đưa ra phê duyệt trước của Bộ Công Thương, với những sửa đổi cần thiết, đối với việc thay đổi quyền sở hữu của Nhà đầu tư hoặc cổ đông trực tiếp hoặc gián tiếp của Nhà đầu tư,...”

Tại ngày 11/10/2021, Cục Điện lực và Năng lực tái tạo thuộc Bộ Công Thương đã có công văn số 1932/ĐL-BOT ngày 11/10/2021 gửi 1EA và Công ty, theo đó không phản đối việc thay đổi cổ đông sở hữu 1EA trong dự án BOT nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 2. Từ đó, Công ty cho rằng sau khi công văn số 1932 được ban hành, bên Mua mới được Chính phủ Việt Nam công nhận là nhà đầu tư của Dự án nên thời điểm chuyển nhượng vốn là thời điểm được Bộ Công thương phê duyệt.

Tuy nhiên, Cục Thuế thấy rằng hợp đồng chuyển nhượng vốn giữa các bên được ký kết vào ngày 11/12/2018, trong khi đó, hợp đồng BOT giữa Công ty TNHH OneEnergy Asia, Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng II với Bộ Công Thương được ký kết vào ngày 15/12/2020. Trong thời gian từ ngày 11/12/2018, các bên chuyển nhượng và nhận chuyển nhượng tại hợp đồng đã trải qua hai giai đoạn thanh toán và thực hiện thủ tục đăng ký cổ phần tại Cayman vào ngày 20/03/2019. Theo đó, Chugoku đã thực hiện nghĩa vụ thanh toán với CLP Vietnam (VAPCO) Limited và DGA Vung Ang 2 B.V., quyền sở hữu hợp pháp đối với phần vốn chuyển nhượng của Chugoku cũng đã được xác lập bằng pháp luật Cayman, điều này có nghĩa là quyền, nghĩa vụ của các bên đối với nhau và nghĩa vụ thuế của các bên đối với ngân sách nhà nước đã phát sinh từ hợp đồng chuyển nhượng. Việc áp dụng thỏa thuận tại hợp đồng BOT ký kết sau để làm căn cứ xác định nghĩa vụ thuế phát sinh từ sự kiện ký kết tại hợp đồng chuyển nhượng phát sinh trước là không phù hợp.

Để có cơ sở giải quyết vướng mắc cho doanh nghiệp, đề nghị Bộ Công Thương có ý kiến về nội dung vướng mắc và phương án xử lý Cục Thuế đề xuất trên. Đồng thời đề nghị Bộ Công Thương có ý kiến cụ thể đối với nội dung:

- Trường hợp hợp đồng chuyển nhượng vốn tại VAPCO được giao kết trước khi hợp đồng BOT được ký kết có ảnh hưởng gì đến hiệu lực và các điều khoản tại hợp đồng BOT không, giá trị của hợp đồng chuyển nhượng có bị thay đổi sau khi hợp đồng BOT được ký kết không?

- Thời điểm chuyển nhượng vốn trong trường hợp nêu trên có phụ thuộc vào thời điểm phê duyệt của Bộ Công Thương theo thỏa thuận giữa các bên tại hợp đồng BOT không?

- Trong trường hợp Bộ Công Thương không phê duyệt thay đổi cổ đông theo hợp đồng chuyển nhượng vốn nêu trên thì phía nhà đầu tư thực hiện như thế nào? Hợp đồng chuyển nhượng vốn tại VAPCO nêu trên có bị vô hiệu không?

Ý kiến tham gia xin gửi về Cục Thuế trước ngày 30/10/2025 theo địa chỉ email ntmtam@gdt.gov.vn.

Trân trọng cảm ơn sự phối hợp công tác của Quý Bộ./.