CHỈ THỊ

VỀ ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG, XÚC TIẾN THƯƠNG MẠI, THÚC ĐẨY LƯU THÔNG, TIÊU THỤ MẶT HÀNG GẠO TRONG TÌNH HÌNH MỚI

Những tháng đầu năm 2024, thương mại gạo toàn cầu diễn biến phức tạp chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố: (i) căng thẳng Biển Đỏ làm gia tăng chi phí vận chuyển hàng hóa gây áp lực lên một số nước nhập khẩu gạo lớn tại khu vực châu Phi và Trung Đông; (ii) hiện tượng El Nino tiếp tục gây ảnh hưởng đến nguồn cung gạo thế giới; (iii) lệnh cấm xuất khẩu gạo ở một số nước (Ấn Độ, Nga, UAE). Trong nước, vụ Đông Xuân năm 2023 - 2024 đã bước vào giai đoạn thu hoạch rộ, bổ sung nguồn cung thóc, gạo hàng hóa. Trong khi đó, giá thóc, gạo nội địa đang có biến động gây ảnh hưởng đến sản xuất, thu nhập của người nông dân trồng lúa.

Trước bối cảnh đó, để công tác điều hành xuất khẩu gạo đảm bảo mục tiêu tiêu thụ thóc, gạo hàng hóa, đảm bảo hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo lành mạnh, minh bạch, phản ứng linh hoạt, kịp thời trong tình hình thị trường có nhiều biến động, hướng đến phát triển ngành lúa gạo bền vững, hiệu quả cao, nâng cao thu nhập cho người nông dân; đồng thời triển khai thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 02 tháng 3 năm 2024 về việc đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu lúa gạo bền vững, minh bạch, hiệu quả trong tình hình mới, Bộ trưởng Bộ Công Thương yêu cầu các đơn vị, cơ quan chức năng liên quan thuộc Bộ Công Thương, Sở Công Thương các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 05 tháng 8 năm 2023 của Thủ tướng Chính phủ: Về việc đảm bảo vững chắc an ninh lương thực quốc gia và thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo bền vững trong giai đoạn hiện nay, Chỉ thị số 07/CT-BCT ngày 15 tháng 8 năm 2023 của Bộ trưởng Bộ Công Thương về tăng cường công tác thông tin thị trường, xúc tiến thương mại, phát triển thị trường xuất khẩu gạo và bình ổn thị trường trong nước trong giai đoạn hiện nay, đồng thời, tập trung triển khai thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể sau đây:

1. Tổng cục Quản lý thị trường

a) Chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tại địa phương tăng cường kiểm tra, kiểm soát các cơ sở kinh doanh, đầu mối bán buôn, bán lẻ, các chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, các kho nhằm ngăn chặn các hành vi đầu cơ, găm hàng đối với mặt hàng gạo. Tăng cường kiểm tra, ngăn chặn việc vận chuyển, kinh doanh gạo không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm.

b) Phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu triển khai kiểm tra thi hành pháp luật về kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.

2. Cục Xuất nhập khẩu

a) Chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện “Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 583/QĐ-TTg ngày 26 tháng 5 năm 2023 và các nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo tại các Chỉ thị, Công điện về thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu gạo.

b) Chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan để khẩn trương hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 02 tháng 3 năm 2024.

c) Chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương, các đơn vị cơ quan chức năng liên quan thuộc Bộ và Hiệp hội Lương thực Việt Nam triển khai kiểm tra thi hành pháp luật về kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

d) Chủ trì, phối hợp với Cục Xúc tiến thương mại, các Vụ Thị trường ngoài nước, Thương vụ, Chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại các quốc gia, vùng lãnh thổ đẩy mạnh các hoạt động phát triển thị trường và xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm gạo nhằm đa dạng hóa thị trường, củng cố, mở rộng thị trường, nâng cao sức cạnh tranh; kết nối hợp tác trong lĩnh vực logistics phù hợp, chú trọng các thị trường có FTA thế hệ mới thúc đẩy lưu thông, tiêu thụ mặt hàng gạo; hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng hiệu quả chuỗi cung ứng mặt hàng gạo gắn với dịch vụ logistics ra thị trường quốc tế.

đ) Tiếp tục đôn đốc Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo thực hiện nghiêm túc các quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP về chế độ báo cáo, tình hình thu mua thóc, gạo hàng hóa nhằm đảm bảo cân đối xuất khẩu và tiêu thụ nội địa, dự trữ lưu thông theo quy định, góp phần bình ổn giá thóc, gạo tại thị trường trong nước và đảm bảo an ninh lương thực.

e) Tiếp tục phối hợp với các Vụ Thị trường châu Á - châu Phi, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ tổng hợp thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài về tình hình thị trường, thương mại gạo thế giới, động thái cơ chế chính sách của các nước sản xuất, xuất khẩu gạo để báo cáo Lãnh đạo Bộ và thông tin đến các Bộ, ngành, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo để chủ động điều tiết hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo, đảm bảo phù hợp, hiệu quả.

3. Cục Xúc tiến thương mại

Phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu, Vụ Thị trường châu Á - châu Phi, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ và các cơ quan, tổ chức liên quan đẩy mạnh hoạt động quảng bá, giới thiệu sản phẩm gạo của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam đến các nhà phân phối trong nước và ngoài nước.

4. Cục Phòng vệ thương mại

Tiếp tục triển khai các hoạt động cảnh báo nguy cơ điều tra phòng vệ thương mại, chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và trợ giúp thương nhân xuất khẩu gạo trong trường hợp bị nước nhập khẩu điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại.

5. Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia

Tích cực phối hợp với các tổ chức, cơ quan liên quan để kiểm soát chặt chẽ hoạt động sản xuất, kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định của pháp luật về cạnh tranh và pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng.

6. Vụ Chính sách thương mại đa biên

a) Tiếp tục tổ chức triển khai các Hiệp định thương mại tự do để hỗ trợ thương nhân khai thác lợi ích của các Hiệp định này.

b) Trong quá trình tiến hành rà soát các Hiệp định thương mại tự do trao đổi đề xuất với các đối tác gia tăng hạn ngạch thuế quan, bổ sung danh mục chủng loại gạo Việt Nam có giá trị, chất lượng cao vào danh mục sản phẩm được hưởng ưu đãi thuế quan.

c) Chủ động, tích cực đàm phán về mở cửa thị trường và các biện pháp phi thuế quan đối với mặt hàng gạo để gỡ bỏ rào cản thương mại, tạo thuận lợi cho xuất khẩu gạo của Việt Nam.

d) Xây dựng hệ sinh thái tận dụng Hiệp định thương mại tự do cho mặt hàng gạo.

7. Vụ Pháp chế

a) Tiếp tục phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 107/2018/NĐ-CP, trình Chính phủ theo đúng chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ.

b) Tiếp tục phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu trong công tác triển khai kiểm tra thi hành pháp luật về kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

8. Vụ Thị trường châu Á - châu Phi, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ

a) Tiếp tục chỉ đạo Thương vụ Việt Nam tại các nước theo dõi sát thông tin về tình hình thị trường, sản xuất, tiêu thụ, nhu cầu nhập khẩu, động thái cơ chế chính sách xuất khẩu, nhập khẩu gạo của nước sở tại để kịp thời thông tin đến Cục Xuất nhập khẩu, Vụ Thị trường châu Á - châu Phi, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ và cơ quan liên quan để điều tiết hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo, bảo đảm phù hợp, hiệu quả, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.

b) Chủ trì theo dõi, hỗ trợ doanh nghiệp đầu mối được chỉ định thực hiện Bản Ghi nhớ thương mại gạo và các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo khác tìm kiếm cơ hội để thúc đẩy xuất khẩu gạo tại các thị trường; tiếp tục tìm kiếm cơ hội ký kết thỏa thuận thương mại gạo với các thị trường mới, thị trường tiềm năng.

c) Chủ trì, phối hợp với Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, các Văn phòng Xúc tiến thương mại, Trung tâm giới thiệu sản phẩm Việt Nam đẩy mạnh việc đưa mặt hàng gạo Việt Nam vào hệ thống phân phối nước ngoài và quảng bá sản phẩm gạo Việt Nam (các loại gạo chất lượng cao, có giá trị gia tăng cao) thông qua các kênh thương mại điện tử để thâm nhập các thị trường.

9. Vụ Thị trường trong nước

a) Chỉ đạo Sở Công Thương các địa phương theo dõi sát tình hình giá thóc, gạo nội địa, kịp thời đề xuất các biện pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, ứng phó kịp thời với những biến động bất thường nhằm bình ổn thị trường khi cần thiết.

b) Chủ trì, phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Vụ Pháp chế, Vụ Kế hoạch - Tài chính, Cục Xuất nhập khẩu, Ủy ban cạnh tranh quốc gia, Tổng cục Quản lý thị trường, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, các đơn vị và cơ quan liên quan nghiên cứu triển khai sàn giao dịch hàng hóa nông sản, trong đó có sàn giao dịch thóc, gạo để đảm bảo công khai, minh bạch trong kinh doanh thóc, gạo.

c) Phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng hiệu quả chuỗi cung ứng mặt hàng gạo gắn với dịch vụ logistics ra thị trường thế giới.

10. Vụ Kế hoạch - Tài chính

a) Phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu xây dựng dự toán chương trình triển khai Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số 583/QĐ-TTg.

b) Cân đối, bảo đảm nguồn kinh phí cho các chương trình triển khai Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030.

11. Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương

Chủ trì, phối hợp với Vụ Thị trường trong nước và cơ quan liên quan nghiên cứu xây dựng thí điểm các mô hình đưa “thương lái” vào chuỗi giá trị ngành hàng lúa, gạo để vừa phát huy vai trò là cầu nối giữa người dân và doanh nghiệp vừa hạn chế những rủi ro có thể xảy ra cho các bên tham gia chuỗi giá trị.

12. Các đơn vị thuộc Bộ có liên quan

Theo chức năng, nhiệm vụ được phân công chủ động phối hợp thực hiện tốt các nhiệm vụ nêu trên.

13. Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

a) Phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn địa phương rà soát tình hình sản xuất thóc, gạo tại địa phương thông tin tới Bộ Công Thương về sản lượng, chủng loại thóc, gạo hàng hóa tồn đọng và dự kiến năng suất, sản lượng thu hoạch trên địa bàn; thực trạng các doanh nghiệp tham gia sản xuất, phân phối mặt hàng lúa gạo trên địa bàn; chủ động đề xuất các giải pháp để thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo và đảm bảo an ninh lương thực.

b) Đôn đốc các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa bàn thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP; cập nhật, phổ biến thông tin thị trường thường xuyên, định kỳ để doanh nghiệp, người nông dân nhận định đúng tình hình, diễn biến thị trường nhằm đảm bảo hiệu quả sản xuất kinh doanh và đảm bảo lợi ích quốc gia.

c) Phối hợp với cơ quan liên quan của Bộ Công Thương nghiên cứu xây dựng thí điểm các mô hình đưa “thương lái” vào chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo để vừa phát huy vai trò là cầu nối giữa người dân và doanh nghiệp, vừa hạn chế những rủi ro có thể xảy ra cho các bên tham gia chuỗi giá trị.

14. Hiệp hội Lương thực Việt Nam

a) Tăng cường theo dõi, cập nhật diễn biến tình hình gạo thế giới, dự báo nhu cầu nhập khẩu của các thị trường; diễn biến tình hình thị trường trong nước (giá thóc, gạo nội địa, lượng gạo tồn kho của hội viên...); chủ động đề xuất các biện pháp xử lý đảm bảo an ninh lương thực và hiệu quả xuất khẩu.

b) Tiếp tục duy trì, cập nhật thông tin về thương mại gạo thế giới, diễn biến giá thóc, gạo trong nước và quốc tế trên trang điện tử của Hiệp hội tạo cơ sở định hướng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của thương nhân và người nông dân.

c) Triển khai hiệu quả chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm gạo đã được phê duyệt; hỗ trợ, điều phối các thương nhân tiếp cận phù hợp đối với từng thị trường, góp phần thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo của Việt Nam.

15. Các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo

a) Duy trì thực hiện chế độ báo cáo định kỳ, đột xuất và dự trữ lưu thông theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

b) Chủ động theo dõi tình hình thương mại gạo toàn cầu, động thái của các nước xuất khẩu, nhu cầu tiêu thụ của các nước nhập khẩu, tính toán phương án kinh doanh đảm bảo hài hòa giữa lợi ích quốc gia, doanh nghiệp và người sản xuất.

c) Xây dựng kế hoạch cụ thể từng bước nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh; xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, nhân viên làm nghiệp vụ xuất nhập khẩu, công tác thị trường, marketing theo hướng chuyên nghiệp; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng nắm bắt, khai thác thông tin thị trường, đàm phán, ký kết hợp đồng, xử lý tranh chấp thương mại.

16. Hiệu lực thực hiện và trách nhiệm thi hành

a) Chỉ thị này có hiệu lực kể từ ngày ký.

b) Chánh Văn phòng Bộ, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường, Cục trưởng các Cục: Xuất nhập khẩu, Xúc tiến thương mại, Thương mại điện tử và Kinh tế số, Phòng vệ thương mại; Vụ trưởng các Vụ: Kế hoạch - Tài chính, Chính sách thương mại đa biên, Pháp chế, Thị trường trong nước, Thị trường châu Á - châu Phi, Thị trường châu Âu - châu Mỹ; Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương; Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia; Giám đốc Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo chịu trách nhiệm thi hành Chỉ thị này.

c) Trong quá trình thực hiện Chỉ thị này, nếu có vướng mắc phát sinh, đề nghị các cơ quan, tổ chức và đơn vị có liên quan có báo cáo, phản ánh bằng văn bản gửi về Bộ Công Thương (Cục Xuất nhập khẩu) để tổng hợp, xử lý./.