Nguyên tắc cân đối ngân sách nhà nước

Pháp luật hiện hành quy định rõ nguyên tắc cân đối ngân sách nhà nước (NSNN), làm rõ khái niệm bội chi NSNN, cụ thể:

“Ngân sách nhà nước được cân đối theo nguyên tắc tổng số thu từ thuế, phí, lệ phí phải lớn hơn tổng số chi thường xuyên và góp phần tích luỹ ngày càng cao vào chi đầu tư phát triển; trường hợp còn bội chi, thì số bội chi phải nhỏ hơn số chi đầu tư phát triển, tiến tới cân bằng thu, chi ngân sách.”

Với quy định trên cho thấy rõ nguyên tắc cân đối ngân sách nhà nước ở nước ta hiện nay và trong tương lai. Đồng thời, số bội chi NSNN bị khống chế luôn nhỏ hơn chi đầu tư phát triển. Điều này có nghĩa là: Do nhu cầu đầu tư nhà nước lớn mới làm cho ngân sách nhà nước bội chi, việc tìm kiếm nguồn bù đắp thâm hụt ngân sách nhà nước cũng chính là việc tìm kiếm nguồn vốn đầu tư cho phát triển.

“Bội chi ngân sách nhà nước là bội chi ngân sách trung ương được xác định bằng chênh lệch thiếu giữa tổng số chi ngân sách trung ương và tổng số thu ngân sách trung ương của năm ngân sách

Theo quy đinh trên của pháp luật bội chi ngân sách nhà nước ở nước ta được xác định trong một năm ngân sách là số chênh lệch giữa chi ngân sách trung ương (NSTW) lớn hơn thu NSTW ở năm ngân sách đó. Các tính chi NSTW ở Việt Nam bao gồm cả chi nợ gốc và lãi, không bao gồm các khoản vay về cho vay lại. Theo thông lệ quốc tế thì chi ngân sách nhà nước chỉ bao gồm các khoản trả nợ lãi chứ không bao gồm trả nợ gốc. Đây là quy định của pháp luật Việt nam có sự khác biệt so với thông lệ quốc tế.  

Về biện pháp xử lý bội chi ngân sách nhà nước được pháp luật quy định rõ: “Bội chi ngân sách nhà nước được bù đắp bằng nguồn vay trong nước và ngoài nước. Vay bù đắp bội chi ngân sách nhà nước phải bảo đảm nguyên tắc không sử dụng cho tiêu dùng, chỉ được sử dụng cho mục đích phát triển và bảo đảm bố trí ngân sách để chủ động trả hết nợ khi đến hạn.

Như vậy, xử lý bội chi ngân sách nhà nước bằng biện pháp vay nợ, hiện tại nước ta không sử dụng biện pháp phát hành tiền để xử lý bội chi ngân sách nhà nước.