kiểm sát hoạt động tư pháp

"kiểm sát hoạt động tư pháp" được hiểu như sau:

Kiểm tra, giám sát, xem xét, theo dõi việc tuân theo pháp luật đối với hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, giam giữ, cải tạo của các cơ quan tiến hành tố tụng và giải quyết các hành vi phạm pháp, kiện tụng trong nhân dân nhằm đảm bảo cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.Kiểm sát hoạt động tư pháp là một công việc quan trọng trong thực tiễn tổ chức và hoạt động của nhà nước. Ở nước ta, Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân quy định cụ thể thẩm quyền, phạm vi và thủ tục kiểm sát hoạt động tư pháp. Theo đó, Viện kiểm sát là cơ quan có thẩm quyền kiểm sát các hoạt động tư pháp. Viện kiểm sát nhân dân tối cao kiểm sát các hoạt động tư pháp, góp phần đảm bảo cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất. Viện kiểm sát nhân dân địa phương thực hiện quyền kiểm sát hoạt động tư pháp ở địa phương mình. Viện kiểm sát quân sự thực hiện quyền kiểm sát các hoạt động tư pháp theo quy định của pháp luật.Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân quy định chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân đối với kiểm sát việc tuân thủ pháp luật trong các hoạt động tư pháp; tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về các hoạt động tư pháp. Theo đó, Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc điều tra các vụ án hình sự của các Cơ quan điều tra và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; điều tra một số loại tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ thuộc các cơ quan tư pháp; kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc xét xử các vụ án hình sự; kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình, hành chính, kinh tế, lao động; kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc thi hành bản án, quyết định của Tòa án nhân dân; kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù; tiếp nhận, giải quyết các khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền và kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về các hoạt động tư pháp của các cơ quan tư pháp theo quy định của pháp luật. Khi thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân có quyền ra quyết định, kháng nghị, kiến nghị, yêu cầu. Các quyết định, kháng nghị, kiến nghị, yêu cầu của Viện kiểm sát nhân dân phải được các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân thực hiện nghiêm chỉnh theo quy định của pháp luật.Đối với công tác kiểm sát hoạt động điều tra, Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động điều tra của các Cơ quan điều tra, các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhằm đảm bảo mọi hành vi phạm tội đều phải được điều tra, khởi tố, xử lý kịp thời, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội, không để người nào bị khởi tố, bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, bị hạn chế các quyền công dân, bị xâm phạm tính mạng, tài sản và nhân phẩm một cách trái pháp luật; đảm bảo việc điều tra phải khách quan, toàn diện, đầy đủ, chính xác, đúng pháp luật; những vi phạm pháp luật trong quá trình điều tra phải được phát hiện, khắc phục kịp thời và xử lý nghiêm minh; truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bị can phải có căn cứ và đúng pháp luật. Trong thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động điều tra, Viện kiểm sát nhân dân có quyền khởi tố vụ án, yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố hoặc thay đổi quyết định khởi tố vụ án; đề ra yêu cầu điều tra và yêu cầu Cơ quan điều tra trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra theo quy định của pháp luật; yêu cầu thay đổi Điều tra viên; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam và các biện pháp ngăn chặn khác; phê chuẩn, không phê chuẩn các quyết định hoặc hủy bỏ các quyết định trái pháp luật của cơ quan điều tra; kiểm sát việc khởi tố; kiểm sát các hoạt động điều tra và việc lập hồ sơ vụ án của các Cơ quan điều tra; kiểm sát việc tuân theo pháp luật của những người tham gia tố  tụng; giải quyết các tranh chấp về thẩm quyền điều tra; đồng thời, yêu cầu Cơ quan điều tra khắc phục các vi phạm pháp luật trong hoạt động điều tra, kiến nghị với cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan áp dụng các biện pháp phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật.Đối với công tác kiểm sát xét xử các vụ án hình sự, Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động xét xử của Toà án, đảm bảo việc xét xử đúng pháp luật, nghiêm minh, kịp thời. Khi thực hiện công tác kiểm sát xét xử vụ án hình sự, Viện kiểm sát có quyền kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án; kiểm sát việc tuân theo pháp luật của những người tham gia tố tụng; kiểm sát các bản án; yêu cầu Tòa án nhân dân cùng cấp và cấp dưới chuyển hồ sơ những vụ án hình sự để xem xét quyết định việc kháng nghị. Viện kiểm sát có quyền kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm các bản án, quyết định của Tòa án theo quy định của pháp luật.Về thẩm quyền kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình, kinh tế, lao động. Theo đó, khi thực hiện công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình, hành chính, kinh tế, lao động và những việc khác do pháp luật quy định, Viện kiểm sát nhân dân có quyền kiểm sát việc thụ lý, lập hồ sơ vụ án, yêu cầu Tòa án hoặc tự mình điều tra, xác minh những vấn đề cần làm sáng tỏ nhằm giải quyết đúng đắn vụ án; khởi tố vụ án dân sự theo quy định pháp luật; tham gia phiên tòa xét xử và phát biểu quan điểm của Viện kiểm sát về việc giải quyết vụ án; kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động xét xử và của những người tham gia tố tụng; yêu cầu Tòa án áp dụng những biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của pháp luật; thực hiện quyền kháng nghị; đồng thời, có quyền kiến nghị Tòa án khắc phục những vi phạm pháp luật trong việc giải quyết vụ án.Đối với công tác kiểm sát thi hành án, Viện kiểm sát kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Toà án, Cơ quan thi hành án, Chấp hành viên và những tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật, nhằm đảm bảo bản án, quyết định đó được thi hành đúng pháp luật, đầy đủ, kịp thời. Theo đó, Viện kiểm sát có quyền yêu cầu Toà án, Cơ quan thi hành án cùng cấp và cấp dưới, tổ chức và cá nhân có liên quan đến việc thi hành án ra quyết định thi hành án và tiến hành thi hành bản án, quyết định đúng quy định; tự kiểm tra việc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật; cung cấp tài liệu, vật chứng có liên quan đến việc thi hành án; trực tiếp kiểm sát việc tuân theo pháp luật tại cơ quan thi hành án cùng cấp và cấp dưới, của Chấp hành viên trong việc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật và việc giải quyết kháng cáo, khiếu nại, tố cáo đối với việc thi hành án; đồng thời, thực hiện quyền kháng nghị về những sai sót trong công tác thi hành án theo quy định của pháp luật.Đối với công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù, Viện kiểm sát kiểm sát việc tuân theo pháp luật của cơ quan, đơn vị và người có trách nhiệm trong việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù nhằm đảm bảo đúng pháp luật; đảm bảo tính mạng, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người bị giam, giữ và cải tạo cũng như các quyền khác của họ không bị pháp luật tước bỏ, được tôn trọng. Theo đó, Viện kiểm sát có quyền thường kỳ và bất thường trực tiếp kiểm sát tại nhà tạm giữ, tạm giam và trại giam; kiểm tra hồ sơ, tài liệu của cơ quan cùng cấp và cấp dưới có trách nhiệm tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù; gặp, hỏi người bị tạm giam, tạm giữ và người chấp hành án phạt tù về việc giam, giữ; yêu cầu cơ quan cùng cấp và cấp dưới quản lý nơi tạm giam, tạm giữ và quản lý, giáo dục người chấp hành án phạt tù cũng như người có trách nhiệm tiến hành kiểm tra, thông báo, trả lời về quyết định, biện pháp hoặc việc làm vi phạm pháp luật trong việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù; phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp oan, sai và quyết định trả tự do ngay cho người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù không có căn cứ và trái pháp luật; đồng thời, khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm trong việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù thì khởi tố hoặc yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố về hình sự.Là một chức năng quan trọng của Viện kiểm sát nhân dân, bắt nguồn từ yêu cầu của thực tiễn hoạt động tư pháp, việc đảm bảo thực hiện tốt quyền giám sát của Viện kiểm sát nhân dân đối với hoạt động tư pháp góp phần bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và quyền làm chủ của nhân dân; bảo vệ tài sản của nhà nước, của tập thể; bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản, tự do, danh dự và nhân phẩm của công dân; bảo đảm để mọi hành vi xâm phạm lợi ích của nhà nước, của tập thể, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân đều phải được xét xử theo pháp luật; phù hợp với thực tiễn trong công cuộc đổi mới xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân.Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, kiểm sát hoạt động tư pháp được quy định tại Luật tổ chức viện kiểm sát nhân dân năm 2014 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2014

Ngoài ra "kiểm sát hoạt động tư pháp" cũng được hiểu là:

Là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp, được thực hiện ngay từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình giải quyết vụ án hình sự; trong việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác theo quy định của pháp luật.
(Theo khoản 1 Điều 4 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014)