hình sự hóa

"hình sự hóa" được hiểu như sau:

Việc biến một hành vi vốn không bị pháp luật xử lý hoặc chỉ bị xử lý bằng một chế tài khác và nhẹ thành một hành vi có tính tội phạm và bị pháp luật xử lý bằng chế tài hình sự - loại chế tài nặng nhất.Một trong những chức năng cơ bản của Nhà nước là duy trì một trật tự công cộng, bảo đảm một môi trường xã hội yên bình cho mọi người có thể sống an cư, lạc nghiệp và để hoàn thành chức năng không dễ dàng đó, Nhà nước đặt ra pháp luật, hướng dẫn, điều chỉnh hành vi, cách ứng xử của mọi người, đưa mọi hành vi, cách ứng xử của con người vào trật tự, ổn định, cùng nhau duy trì, giữ gìn trật tự chung. Trong những Nhà nước dân chủ, mỗi người, trong khi tuân thủ pháp luật, hành sự một cách tự do, có thể làm tất cả những gì mà pháp luật không cấm và đồng thời, không xâm phạm đến tự do của người khác. Như vậy, có thể nói, pháp luật vạch định cho mỗi người một khuôn viên rộng rãi để hành sự, ứng xử trong quan hệ giữa người và người. Chế tài có những loại khác nhau và tùy thuộc vào mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm gây ra cho xã hội, pháp luật quy định các loại chế tài khác nhau: chế tài kỷ luật, chế tài hành chính, chế tài dân sự, chế tài hình sự và chế tài hình sự là loại nặng nhất: phổ biến như tước quyền tự do (phạt tù), tước tài sản (phạt tiền) và có khi tước cả mạng sống của con người (phạt tử hình).Khi đề cập việc “hình sự hóa” một loại hành vi thì nên hiểu là loại hành vi đó trước không bị pháp luật cấm hoặc dù có bị pháp luật cấm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi vẫn còn được xem là chưa đến mức phải áp dụng loại chế tài nặng hơn, thì trong hoàn cảnh mới, khi tình hình xã hội thay đổi, mức độ nguy hiểm của hành vi đó cho xã hội đã tăng lên, có khi rất đột ngột, do vậy, thái độ của Nhà nước đối với loại hành vi đó phải có sự điều chỉnh, không thể như trước, chế tài áp dụng phải được nâng lên, chuyển hoá. Đó là lúc mà việc hình sự hóa được đặt ra, được tiến hành. Như vậy, khi nói đến hình sự hóa thì phải hiểu đó là công việc của chức năng lập pháp vì chỉ có Quốc hội, cơ quan duy nhất có quyền lập pháp, ban hành pháp luật hình sự. Trong quá trình xây dựng Bộ luật hình sự năm 1999, nhiệm vụ “hình sự hóa" một loạt hành vi có tính chất nguy hiểm cho xã hội đã được đặt ra. Hàng loạt tội danh “tổ chức đua xe trái phép" (Điều 206); “Tội đua xe trái phép” (Điều 207); "Tội tạo ra và lan truyền, phát tán các chương trình virus tin học” (Điều 224); "Tội vi phạm các quy định về vận hành, khai thác và sử dụng mạng máy tính điện tử” (Điều 225) hoặc "Tội hợp pháp hóa tiền, tài sản do phạm tội mà có" (Điều 251) đã được đưa vào Bộ luật hình sự. Trong thực tiễn hoạt động tư pháp, có những lúc khái niệm “hình sự hóa” đã được vận dụng để chỉ việc một cơ quan tư pháp, thường trước hết ở giai đoạn điều tra, quy kết một hành vi, chẳng hạn, mang tính chất hoàn toàn dân sự như trả khoản nợ đến hạn nhưng theo yêu cầu của chủ nợ do con nợ dây dưa không chịu trả nợ, thành hành vi có dấu hiệu hình sự và khởi tố về tội có dấu hiệu “lừa đảo" hoặc “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Đây là hiện tượng hình sự hóa trá hình và bị dư luận nghiêm khắc phê phán.