động cơ phạm tội

"động cơ phạm tội" được hiểu như sau:

Động lực bên trong thúc đẩy người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội cố ý.Động cơ phạm tội nói chung đều có ảnh hưởng đến tính nguy hiểm cho xã hội của tội phạm. Nhưng hướng ảnh hưởng cũng như mức độ ảnh hưởng đó không giống nhau trong tất cả các trường hợp. Do vậy, động cơ phạm tội có thể được quy định là dấu hiệu định tội, dấu hiệu định khung hình phạt tăng nặng hoặc giảm nhẹ hoặc chỉ là tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nói chung.Trong một số ít trường hợp, động cơ phạm tội được quy định là dấu hiệu của cấu thành tội phạm cơ bản, cho phép phân biệt tội phạm với không phải là tội phạm. Ví dụ: Động cơ cá nhân ở tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 165 Bộ luật hình sự năm 1999); động cơ vụ lợi ở tội sử dụng trái phép tài sản (Điều 142 Bộ luật hình sự năm 1999). Trong những trường hợp này, tính chất của động cơ đã làm cho hành vi nguy hiểm cho xã hội trở nên có tính nguy hiểm đáng kể. Khác với trường hợp này, động cơ phạm tội cũng có thể được quy định là dấu hiệu định tội. Đó là trường hợp luật hình sự đã tách trường hợp phạm tội có tình tiết định khung hình phạt giảm nhẹ hoặc tăng nặng thành tội danh độc lập. Khi đó, động cơ phạm tội thực chất là dấu hiệu định khung hình phạt trở thành dấu hiệu định tội.Ví dụ: động cơ phòng vệ chính đáng ở tội cố ý gây thương tích do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.Trong nhiều trường hợp khác, động cơ phạm tội được quy định là dấu hiệu định khung hình phạt trong các cấu thành tội phạm tăng nặng hoặc giảm nhẹ như động cơ đê hèn được quy định là dấu hiệu định khung hình phạt tăng nặng của tội giết người (khoản 1 Điều 93 Bộ luật hình sự năm 1999). Tính chất đặc biệt của động cơ phạm tội trong trường hợp này làm tăng một cách đáng kể tính nguy hiểm cho xã hội của tội giết người và dấu hiệu động cơ đê hèn cho phép phân biệt giữa giết người bình thường với trường hợp giết người có tình tiết tăng nặng này.Bên cạnh đó, động cơ phạm tội còn có thể được quy định là tình tiết giảm nhẹ hoặc tăng nặng trách nhiệm hình sự như phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng (Điều 46 Bộ luật hình sự năm 1999), phạm tội vì động cơ đê hèn (Điều 48 Bộ luật hình sự năm 1999)... Tình tiết này được áp dụng cho trường hợp phạm tội trong đó động cơ phạm tội không được quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt.