hiệp ước quý mùi 1883 (còn gọi là hiệp ước hác măng)

"hiệp ước quý mùi 1883 (còn gọi là hiệp ước hác măng)" được hiểu như sau:

Văn kiện được ký kết ngày 25.8.1883 giữa triều đình Huế và Chính phủ Pháp thừa nhận Pháp thống trị toàn bộ Việt Nam.Đến năm 1883, thực dân Pháp đã chiếm và nắm quyền cai trị toàn bộ Nam Kỳ lục tỉnh và ở miền Bắc đã chiếm Hải Phòng, Hà Nội, Nam Định và một số nơi khác. Tại hội nghị quân sự Bắc Kỳ ngày 30.7.1883, các tướng tá Pháp lúc đó có mặt ở Bắc Kỳ, đứng đầu là Tổng ủy viên Pháp ở Bắc Kỳ là Ácmăng (Harmand) đã quyết định mở cuộc tiến công vào kinh đô Huế và đánh chiếm Sơn Tây để gây sức ép nhằm ký kết hiệp ước buộc triều đình Huế chấp nhận nền bảo hộ của Pháp.Sau khi Chính phủ Pháp duyệt y kế hoạch, ngày 20.8.1883 quân Pháp mở cuộc tấn công cửa biển Thuận An, cửa ngõ vào kinh đô Huế  Hacmang lập tức từ Hải Phòng đi vào Huế và gửi tối hậu thư cho triều đình Huế. Triều đình Huế bị buộc phải ký với thực dân Pháp cái gọi là “Hiệp ước hòa bình” tại Huế, phía triều đình Huế do Hiệp biện đại học sĩ  Trần Đình Túc đại diện và phía Pháp do Hác Măng đại diện cùng ký.Hiệp ước gồm 27 điều khoản. Ngay tại Điều 1, triều đình Huế bị tước bỏ hoàn toàn quyền đối ngoại, mọi cuộc trao đổi ngoại giao của triều đình Huế với bất kỳ nước nào, kể cả với triều đại Thanh (Trung Quốc) đều do Pháp nắm quyền chủ tọa và và triều đình Huế muốn đặt quan hệ ngoại giao với nước nào đều phải được Chính phủ Pháp cho phép.Thực dân Pháp theo Điều 2 và Điều 26, sáp nhập tỉnh Bình Thuận vào Nam Kỳ coi như để trừ nốt khoản tiền bồi thường chiến phí theo Hiệp ước Nhâm Tuất (1862) mà triều đình Huế còn thiếu.Một nội dung chủ yếu của Hiệp ước là chia Việt Nam làm ba kỳ (Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ). Từ phía bắc tình Bình Thuận trở vào nam gọi là Cô Hsin (Cochinchine), tức Nam Kỳ và được coi là thuộc địa của Pháp; từ địa giới phía bắc tỉnh Bình Thuận trở ra tới Đèo Ngang gọi là An Nam, tức Trung Kỳ; từ Đèo Ngang trở ra gọi là Tông canh (Tonkin), tức Bắc Kỳ. An Nam và Tonkin hợp lại gọi là Vương quốc An Nam (Empire d’Annam) do Hoàng đế An Nam trị vì, nhưng phải đặt dưới sự bảo hộ của Pháp, ai muốn đi vào đất Trung Kỳ đều phải có giấy nhập cảnh do những viên chức cao cấp nhất của giới cầm quyền Pháp cấp và phải được Nam triều chuẩn y.Thực dân Pháp bắt triều đình Huế phải gọi toàn bộ số quân lính đã gửi ra chiến trường Bắc Kỳ trở về và đình ngày mọi hoạt động quân sự, phải ra lệnh cho các quan lại Bắc Kỳ trở lại làm việc như cũ, nơi nào khuyết phải bổ sung ngay và nhà cầm quyền Pháp đề cử ai thi triều đình phải làm mọi thủ tục để bổ dụng ngay (Điều 5).Thực dân Pháp bắt triều đình Huế phải cho lưu hành khắp Trung Kỳ và Bắc Kỳ loại tiền do Ngân hàng Đông Dương phát hành. Như vậy, cùng một lúc tại Việt Nam tồn tại và lưu hành 3 đồng tiền: tiền Việt Nam (quan, tiền, tiền đồng,...); đồng bạc Mễ Tây Cơ, tức đồng bạc hoa xòe và đồng Đông Dương (Điều 27).